حمیدرضا اسلامی منوچهری

با اطلاعاتی که این روزها توسط مقامات رسمی بانک مرکزی منتشر شده است، می‌توان گفت: مطالبات معوق بانک‌ها به یک معضل نظام بانکی کشور تبدیل شده است. آمارهای رسمی رقم مطالبات معوق بانک‌های دولتی را تا خردادماه سال ۱۳۸۶، ۲۱۰هزار میلیارد ریال نشان می‌دهند، اما برخی از مقامات رسمی بانک مرکزی این رقم را در حال حاضر ۴۰۰هزار میلیارد ریال هم اعلام کرده‌اند. کارشناسان اقتصادی وضعیت رکود تورمی حاکم بر اقتصاد کشور و نرخ پایین سود تسهیلات بانکی، همچنین تسهیلات تکلیفی که از سوی دولت به نظام بانکی دیکته شده است را از علل مهم این معضل ارزیابی می‌کنند.

در این میان بانک‌های خصوصی هم نه به دلیل تکالیف دولتی بلکه به دلیل شرایط اقتصادی کشور و از جمله رکود حاکم بر بخش مسکن از این مشکل برکنار نبوده‌اند. گزارش عملکرد بانک‌های کشور که توسط موسسه عالی آموزش بانکداری ایران منتشر شده است، نشان می‌دهد اکثریت بانک‌های خصوصی نیز در سال ۱۳۸۶ با رشد شدید مطالبات معوق مواجه بوده‌اند. بانک پارسیان به عنوان بزرگ‌ترین بانک خصوصی کشور در سال گذشته با جمع تسهیلات و مطالبات معادل ۱۰۱هزار و ۴۲۴میلیارد ریال رقمی معادل ۱۷هزار و ۸۴۶میلیارد ریال مطالبات معوق داشته‌است. بنابر اطلاعات گزارش شده این بانک، در حالی که مانده تسهیلات اعطایی بانک پارسیان در سال ۸۶ حدود ۴۱درصد رشد داشته، رشد مانده مطالبات معوق این بانک حدود ۱۵۱درصد بوده است. بانک اقتصاد نوین هم در سال ۸۶ با رشد ۱۶۹درصدی مطالبات معوق روبه‌رو بوده است.

جمع تسهیلات و مطالبات این بانک در سال یاد شده ۵۲هزار و ۲۹۰میلیارد ریال و کل مانده مطالبات معوق آن ۳۴۰۰میلیارد ریال اعلام شده است.

اطلاعات مربوط به عملکرد بانک سامان در سال ۸۶ نیز حاکی است، مانده مطالبات معوق این بانک در سال یاد شده رشد محسوسی داشته است. جمع تسهیلات و مطالبات بانک سامان در سال مورد گزارش ۱۹هزار و ۱۴۷میلیارد ریال و کل مانده مطالبات معوق آن یک‌هزار و ۴۱۳میلیارد ریال اعلام شده است. اگر چه اطلاعات منتشر شده از بانک کارآفرین نشان می‌دهد که رقم مطالبات معوق این بانک در سال ۸۶ نسبت به سال ۸۵ کاهش یافته، اما روند چند سال گذشته این شاخص نشان دهنده افزایش مطالبات معوق بانک کارآفرین است.

کل مانده مطالبات معوق این بانک در سال ۸۳ معادل ۲۳۸میلیارد ریال، سال ۸۴ معادل ۵۷۹میلیارد ریال، سال ۸۵ معادل یک‌هزار و ۵۷۵میلیارد ریال و در سال ۸۶ معادل یک‌هزار و ۴۰۸میلیارد ریال بوده است. جمع تسهیلات اعطایی و مطالبات بانک کارآفرین در سال ۸۶معادل ۱۷هزار و ۶۰۵میلیارد ریال گزارش شده است. اطلاعات مربوط به عملکرد بانک پاسارگاد در سال ۸۶ نیز حاکی است در حالی که جمع تسهیلات و مطالبات این بانک در سال یاد شده ۳۸هزار و ۹۵۶میلیارد ریال بوده، مانده مطالبات معوق آن به حدود ۱۰۸میلیارد ریال رسیده است. مطالبات معوق بانک سرمایه هم در سال ۸۶ با مجموع تسهیلات پرداختی ۱۰هزار و ۴۶۴میلیارد ریال حدود ۱۱۶میلیارد ریال اعلام شده است.

موسسات مالی و اعتباری

از مجموع موسسات مالی و اعتباری کشور بانک مرکزی تنها به ارائه گزارش عملکرد دو موسسه مالی و اعتباری دارای مجوز نهایی مبادرت کرده است.براساس گزارش یاد شده مانده تسهیلات اعطایی و مطالبات موسسه مالی و اعتباری سینا رقمی معادل ۲۵هزار و ۵۲۷میلیارد ریال بوده در حالی که مانده مطالبات معوق این موسسه در سال یاد شده، معادل ۷۲۹میلیارد ریال اعلام شده است.

گزارش عملکرد موسسه مالی و اعتباری توسعه نیز حاکی است. جمع تسهیلات و مطالبات این موسسه در سال ۸۶معال ۷۵۹میلیارد ریال و کل مانده مطالبات معوق آن دو هزار و ۵۰۰میلیارد ریال بوده است.