خلاقیت، لازمه فعالیت با محدودیت است
لیلا اکبرپور
نشست پایانی نخستین همایش بازاریابی خدمات بانکی عصر یکشنبه گذشته با حضور مدیران بانکی برگزار شد. مجید قاسمی، مدیرعامل بانک پاسارگاد، حسینی هاشمی، مدیر عامل بانک تات،حسین درویش‌ها، معاون بازاریابی بانک اقتصاد نوین، احمد روستا استاد دانشگاه و پروفسور یان روسکین براون اعضای آن بودند.

حسینی هاشمی،‌ مدیرعامل بانک تات بازاریابی را پدیده‌ای عنوان کرد که تمام تلاشگران عرصه رقابت برای جذب بازار و حفظ بقای خود در آن برنامه‌ریزی می‌کنند.
او بازار رقابتی را به دو نوع ناقص و کامل تقسیم کرد و گفت: بانک‌های کشورمان در یک بازار ناقص فعالیت کرده، اما در یک بازار کامل رقابتی خدمات ارائه می‌دهند.حسینی هاشمی با اشاره به اینکه در بازار رقابتی، عرضه و تقاضا قیمت کالا را تعیین می‌کند و لازمه بازار رقابتی اصل انحصارشکنی است، افزود: اما در بازار بانکی کشور شرایط عرضه و تقاضا قیمت را تعیین نمی‌کند و محدودیت‌هایی به آن تحمیل شده است.
او همچنین از ورود بانک‌های خصوصی به عرصه بانکداری کشور به عنوان تحولی عظیم در ارائه خدمات نوین به مشتریان نام برد و ادامه داد: از سال 80 به بعد که بانک‌های خصوصی فعالیت خود را آغاز کردند تغییرات ویژه‌ای در خدمات بانکی ایجاد شد که طبق اصل بازار رقابتی بیشترین استفاده باید نصیب مشتری شود و او در انتخاب بنگاه آزاد باشد.مدیرعامل بانک تات وجود محدودیت سیاست نرخ دستوری سود بانکی را موجب از بین رفتن رقابت دانست و اظهار داشت: میزان نقدینگی در جامعه به بیش از 200هزار میلیارد تومان بالغ شده است که 26درصد آن اسکناس در دست مردم و مابقی به صورت سپرده‌های دیداری و غیردیداری نزد بانک‌ها است.حسینی هاشمی با بیان اینکه 25درصد از نقدینگی موجود نزد بانک‌های خصوصی است، گفت: 75درصد منابع در بانک‌های دولتی است که شامل تودیع حساب‌های دولتی و تمرکز فعالیت‌های ارزی دستگاه‌های دولتی در آنها می‌شود.
مدیرعامل بانک تات با یادآوری اینکه سهامداران بانک‌های دولتی بیش از آنکه در صدد کسب سود باشند به دنبال ارائه خدمات هستند، تاکید کرد: اما سهامداران بانک‌های خصوصی با خرید سهام بانک‌ها به دنبال EPS متناسب با شرایط بازار هستند.
فرهنگ بانکداری نوین
درویش‌ها، معاون بازاریابی بانک اقتصاد نوین نیز با تاکید بر اینکه بازاریابی باید در الفبای دادوستد جایگاه خود را بیابد گفت: در بازار بانکی ایران، بازاریابان کارکنان مظلوم بانکی هستند.او با یادآوری از مرحوم نوربخش، رییس‌‌کل سابق بانک مرکزی ایران و نقش ارزنده او در ورود بخش خصوصی به بازار بانکی کشورمان افزود: حضور بانک‌های خصوصی فضا را به نفع مشتریان تغییر داد و توجه به محصولات نوین بانکی تبدیل به یک فرهنگ شد.او با تاکید بر اینکه جایگاه بازاریابی از سال ۸۴ با راه‌اندازی معاونت مستقل در بانک اقتصاد نوین شکل گرفت، افزود: جذب سهم مناسب از بازار در آن زمان براساس تعدد شعب بود که در مدیریت جدید رویکرد به آن تغییر کرد و بسترهای مخابراتی ثابت کرد که توسعه بانکداری الکترونیک نیز موجب رشد سهم بازار خواهد شد.
مشتری ذات بانک است
دکتر مجید قاسمی، مدیرعامل بانک پاسارگاد یک بار دیگر بر شعار این بانک «مشتری ذات بانک است» تاکید کرد و گفت: برای آنکه ثابت کنیم در جذب مشتری و حفظ آن عملکرد مطلوبی داشتیم، گزارشی کوتاه از موقعیت بانک پاسارگاد در سیستم بانکی کشور ارائه می‌شود.قاسمی حجم منابع بانک پاسارگاد را ۷۷۰ میلیارد تومان اعلام کرد و گفت: سهم بانک پاسارگاد از بازار در بین بانک‌های خصوصی فعال در سال ۸۵ معادل ۳/۸، سال ۸۶ معادل ۹۲/۱۵، سال ۸۷ معادل ۷۴/۱۹ و در پایان شهریور سال ۸۸ به ۱۵/۲۱ درصد بالغ شد.
مدیرعامل بانک پاسارگاد سهم این بانک از کل شبکه بانکی را در سال 86 معادل 8/2، در سال 87 معادل 3/4 و تا پایان خرداد 88 معادل 8/4 درصد عنوان کرد و گفت: سهم بانک پاسارگاد از نظر تخصیص منابع در سال‌های مذکور به ترتیب 08/8، 94/14، 83/19 و پایان شهریور امسال به 14/22 درصد رسید.به گفته قاسمی، تعداد کارت‌های اعتباری بانک پاسارگاد حتی از بانک‌های دولتی نیز بیشتر است و به موازات توسعه بانکداری مدرن تعداد شعب نیز از 25 شعبه در سال 84 به 218 شعبه در آذرماه امسال رسید.
قاسمی نسبت تسهیلات اعطایی به شعبه در بانک پاسارگاد را ۷، نسبت سپرده به شعبه را ۱۹، نسبت تسهیلات به سرمایه انسانی را ۱۷ درصد و نسبت سپرده‌ها به سرمایه انسانی را ۳۰ درصد عنوان کرد و گفت: شاخص‌های بهره‌وری بانک پاسارگاد نشان می‌دهد که تمامی عوامل این بانک به «مشتری ذات بانک است» اعتقاد دارند و برای حفظ آن تلاش می‌کنند.
تحقیقات کیفی
پروفسور یان روسکین براون با تاکید بر توسعه تحقیقات کیفی در کنار توسعه کمی بازاریابی گفت: در زمان رشد بانکداری آنلاین ارتباطات شخصی با مشتریان از دست می‌رود، در واقع مشتری با کسی مراوده دارد که او را نمی‌بیند و نمی‌شناسد.او افزود: این شرایط جذب مشتری توسط رقبا را افزایش می‌دهد و در این زمان باید دقت داشت که وجود شعب البته با ۶ تا ۸ نفر پرسنل برای سرویس‌دهی به مشتریان محلی، الزامی است.براون با یادآوری اینکه به یکی از شعب خارجی بانک ملی ایران مراجعه داشته است، افزود: کارمندان بانک‌های ایران مسوولیت‌پذیر و مشتری مدار هستند و مدیران و مسوولان ارشد سیستم باید از اشتباهات بانکی در سایر کشورها درس عبرت بگیرند.
مشتری خود توهستی
دکتر احمد روستا، استاد دانشگاه، بازاریابی در ایران را با برداشت نادرست همراه دانست و گفت: عدم درک درست مفاهیم، مدیریت غلط آنان و از همه مهم‌تر عدم باور بازاریابی مشکل اصلی بازار ماست.
او افزود: به سختی می‌توان فردی را در بازار یافت که تعریف درست و اعتقاد درستی از بازاریابی داشته باشد.
روستا گفت: ژاپنی‌ها می‌گویند مشتری خداست،‌ اروپایی‌ها مشتری را سلطان می‌نامند و گروهی او را رییس نام می‌برند و در بازار تهران صنف دریانی‌ها می‌گویند مشتری ناموس تو است.
روستا خود مشتری را خود تو دانست و گفت: اگر بپذیریم مشتری خود من است و تنها جایمان عوض شده آن وقت آن رفتاری را خواهیم داشت که موجب آرامش او شود.او وجود طرح تکریم ارباب‌رجوع را به عنوان دلیلی برای نبود مشتری‌مداری درست در بازار دانست و گفت: در بازار خدمات بانکی حداقل 5 نوع بازاریابی وجود دارد.
روستا ادامه داد: بازاریابی خدماتی، ارتباطی و انسانی، مبتنی‌بر اخلاق و استراتژی از نوع بازاریابی‌های خدماتی بانکی است که مهم‌ترین آن بازار مبتنی‌بر خلاقیت است.وی تاکید کرد: برای برنده شدن در نظام بانکی با محدودیت تنها راه چاره خلاقیت و تنها راه ماندگاری سازگاری با دیگران است.روستا صحبت‌های خود را با فرموده‌ای از امام علی (ع) پایان داد.شتاب پیش از شناخت و توانایی و درنگ پس از فرصت یافتن نشانه ضعف است.