جایگاه بیمه‌های بازرگانی درسبد مصرفی خانوارهای کشور
عکس تزیینی است
هرگونه برنامه‌ریزی، وابسته به شناخت از شرایط وچگونگی وضعیت موجود می‌باشد.
عکس تزیینی است
هرگونه برنامه‌ریزی، وابسته به شناخت از شرایط وچگونگی وضعیت موجود می‌باشد.
در زمینه بازاریابی نیز این موضوع تسری داشته و یکی از مجراهای شناخت ظرفیت بالقوه تقاضای بازار، شناخت ویژگی‌های متقاضیان و تاثیرگذاری این ویژگی‌ها روی تقاضای موثر است. در قالب آماری درآمدن رفتار اجتماعی و کمی نمودن آن به همگنی شناخت و برداشت و درک مشترک از موضوع کمک خواهد کرد.
در صنعت بیمه، خانوارها از متقاضیان بالقوه مهم برای محصولات و خدمات بیمه‌ای تلقی می‌شوند. یکی از مجراهای شناخت از وضع موجود و جایگاه تقاضای خانوارها نسبت به محصولات و خدمات بیمه‌ای، تجزیه و تحلیل آماری از این موضوع است.
بدیهی است که بنگاه‌هایی که برحسب نیازسنجی علمی بتوانند طرح‌ها و خدمات بیمه‌ای بدیعی را به خانوارها ارائه کنند از این ظرفیت بهره برده و کارآیی خود را از مسیر پاسخگویی به نیازهای مخاطبین و بالفعل درآوردن تقاضای بالقوه حداکثر می‌نمایند.
سهم هر کالا درسبد مصرفی خانوارها بازگوکننده اهمیت و جایگاه آن کالا یا خدمت در سبد مصرف خانوارها تلقی می‌شود.
بیمه‌های بازرگانی در سبد مصرفی خانوارهای کشور از چه وزن، اهمیت و جایگاهی برخوردار است. ظرفیت تقاضای خانوارهای کشور برای محصولات بیمه‌ای به چه میزان است؟ آیا خدمات و محصولات بیمه می‌تواند به عنوان یک کالای ضروری در سبد مصرفی خانوار اهمیت بیابد؟ و پاسخ به بسیاری از پرسش‌های دیگر ابتدا وابسته به شناخت وضعیت کنونی اهمیت این محصولات در سبد مصرفی خانوارهای کشور است.
در پرسشنامه طرح آمارگیری از هزینه و درآمد خانوار مرکز آمار ایران، هزینه پرداخت شده خانوار علاوه بر پرسش از بیمه‌های درمان و بازنشستگی، از حق بیمه عمر، حق بیمه حوادث (تحصیلی و...)، حق بیمه پرداخت شده برای منازل شخصی (آتش‌سوزی و...)، حق بیمه پرداختی بابت اثاث منزل (سرقت، آتش‌سوزی و...)، حق بیمه برای سایر انواع بیمه درمانی تکمیلی، حق بیمه وسایل نقلیه شخصی، هزینه بیمه بار و حمل‌ونقل، حق بیمه شخص ثالث وسایل نقلیه شخصی، از خانوار نیزپرسش می‌شود که می‌تواند به عنوان هزینه‌های بیمه‌های تجاری تلقی شود. لذا اهمیت این محصولات درسبد مصرفی خانوارها قابل محاسبه و ارائه به صورت اطلاعات آماری است. در جداول پیش رو محاسبه این اهمیت در 1388 (آخرین سالی که نتایج آمارگیری منتشر شده) ارائه شده است. (باتوجه به هدف طرح آماری بنا بر احتیاط آماری، نتایج درسطح نمونه تلقی شود.)
در سال ۱۳۸۸، هر خانوار شهری برای هر عضو خود به طور متوسط حدود مبلغ ۲۱۵ هزارتومان هزینه بیمه پرداخت کرده است که از این مبلغ ۱۳ درصد آن یعنی ۲۷ هزار وهفتصد تومان به بیمه‌های بازرگانی اختصاص داشته است.
کل هزینه بیمه هر عضو خانوار شهری، 7 درصد و هزینه بیمه‌های بازرگانی یک درصد کل هزینه مصرفی هر عضو خانوار بوده است که در سال 1388 پرداخت شده است.
هزینه بیمه‌های بازرگانی هر عضو خانوارشهری درسال ۱۳۸۸، ۸۴ درصد هزینه‌های اقلام ادویه، چاشنی‌ها و نوشابه‌ها و هزینه نوشابه‌ها به تنهایی برای هر عضو خانوار، ۴۱ درصد کل هزینه بیمه‌های بازرگانی بوده است.
به طور سرانه هزینه شخص ثالث، هزینه درمان تکمیلی و هزینه عمر به ترتیب 34، 5 و یک درصد از کل هزینه‌های بیمه بازرگانی هر عضو خانوارهای شهری در سال 1388 بوده است.
در بین استان‌ها، استان‌های یزد، خراسان جنوبی، گلستان، خوزستان وسمنان بالاترین و استان‌های کهکیلویه، کردستان، بوشهر، مرکزی و خراسان شمالی کمترین، از نظر نسبت هزینه‌های بازرگانی به کل هزینه سبد مصرفی خانوارها بوده‌اند.
همچنین این تحقیق براساس متوسط کل دهک‌های هزینه مصرفی و متوسط هزینه‌های بازرگانی خانوار نشان می‌دهد به طور متوسط با افزایش هریک درصد افزایش در درآمد خانوارها حدودا، 3/1 درصد هزینه‌های بیمه تجاری آنها افزایش یافته است، اما این افزایش خود را درقالب امکانات در اختیار خانوار در صنعت بیمه ایران بیشتر نشان می‌دهد، یعنی افزایش درآمدی که به مالکیت اتومبیل، مسکن و...، منجر شود؛ و بیمه‌های زندگی که ماهیتی سرمایه‌ای و آتیه‌نگر دارد، ارتباط معنی داری با افزایش درآمد پیدا نکرده است، در نسبت هزینه‌های بیمه به کل هزینه مصرفی خانوارها در استان‌ها نیز این مساله قابل بررسی است، یعنی لزوما این‌گونه نیست که استان‌هایی که خانوارهای آنها درآمدهای بیشتری دارند هزینه‌های بیمه تجاری بیشتری را نیز متقبل می‌شوند که در قسمت بعدی مطلب، به آن پرداخته خواهد شد.
مساله دیگری که قابل بررسی است توهم عدم فشار هزینه بر خانوار است. خانوارها حدودا معادل ۸۰ درصد هزینه‌های بیمه‌های بازرگانی را به ادویه، چاشنی و نوشابه‌ها اختصاص می‌دهند، لذا شاید در مصرف این کالاها فشار هزینه‌ای را درک نمی‌نمایند و بتوان یکی از دلایل را تدریجی بودن چنین هزینه‌ای در هزینه‌های سالانه خانوار دانست، لذا در بیمه‌های تجاری، اخذ حق بیمه به صورت تدریجی که فشار هزینه در سبد مصرف خانوارها درک نشود، قابل بررسی است.
تقاضای نهفته برای بیمه‌های بازرگانی
در ظرفیت‌های موجود
در قسمت قبل توضیح داده شد در سال 1388، به طور متوسط با افزایش یک درصد درآمد خانوارها، 3/1 درصد هزینه‌های بیمه‌های بازرگانی خانوار اضافه شده است، اما این موضوع به این معنی نیست که به طور حتم افزایش تقاضا و هزینه بیمه‌های بازرگانی به افزایش درآمد خانوارها بستگی داشته باشد، بلکه تقاضای بالقوه‌ای موجود است که می‌تواند به تقاضای موثر منجر شود. در این قسمت با توجه به ویژگی‌های درآمدی و امکانات مرتبط با خانوارهایی که هزینه‌های بیمه بازرگانی داشته اند، به این موضوع پرداخته می‌شود.
در سال ۱۳۸۸، ۳۶ درصد خانوارها هیچگونه هزینه‌ای برای محصولات بیمه بازرگانی پرداخت نکرده‌اند. برای بررسی ویژگی خانوارها در ربط با هزینه بیمه‌های بیمه بازرگانی، خانوارها براساس هزینه‌های پرداختی بیمه بازرگانی برای هر عضو خود، به چهار گروه مجزا شده‌اند. گروه اول خانوارهایی هستند که هیچ هزینه‌ای بابت بیمه‌های بازرگانی برای اعضای خود پرداخت نکرده‌اند، گروه دوم به طور متوسط حدود ۴۰۰ تومان و گروه سوم به طور متوسط ۴۰۰۰ تومان و گروه چهارم ۷۶ هزار تومان هزینه برای هر عضو خانوار خود پرداخت کرده‌اند.
این بررسی نشان می‌دهد (با محاسبه تقاطع بیستک‌های درآمدی با گروه مجزا شده برای هزینه بیمه‌های بازرگانی) خانوارهایی که هیچگونه هزینه‌ای بابت بیمه‌های بازرگانی نکرده‌اند، فقط 21 درصد آنها در بیست درصد پایین‌ترین گروه درآمدی جامعه و 36 درصد آنها از دهک هفتم به بالا و 16 درصد آنها در بالاترین گروه درآمدی جامعه، یعنی دهک نهم ودهم قرار داشته اند. یعنی 16 درصد آنها، با اینکه بیشترین درآمد جامعه را داشته‌اند، اما هیچگونه هزینه برای بیمه‌های بازرگانی پرداخت نکرده‌اند. همچنین 15 درصد خانوارهایی که بیشترین هزینه بیمه بازرگانی را برای اعضای خود در سال 1388 پرداخته‌اند در 4 دهک پایین درآمدی جامعه قرار داشته اند.
خانوارهایی که هزینه‌های بالای بیمه بازرگانی برای اعضای خود پرداخت کرده‌اند لزوما درآمد آنها نیز بالاتر از خانوارهایی که هیچ هزینه بیمه پرداخت نکرده یا هزینه پایین پرداخت کرده‌اند نیست. خانوارهایی که هزینه بیمه بازرگانی آنها صفر بوده، دارای متوسط سرانه درآمدی بوده‌اند که تا حدودی از متوسط درآمد گروه سوم پرداخت‌کننده هزینه‌های بازرگانی بیشتر بوده است.
انتظار است با توجه به مبلغ حق بیمه خودرو، خانوارهای تا گروه سوم، در تقسیم‌بندی هزینه بیمه تجاری در این تحقیق، جزو دارندگان خودرو نباشند، اما در مجموع ۲۹ درصد خانوارها این سه گروه و۷۱ درصد از خانوارهایی که هزینه بیمه آنها در گروه چهارم است دارای خودرو می‌باشند، همچنین ۱۱ درصد خانوارهایی که خودرو دارند در گروهی هستند که هیچگونه هزینه بیمه بازرگانی پرداخت نکرده‌اند.
هر عضو خانوارهایی که هیچگونه هزینه بیمه بازرگانی نداشته‌اند از34 متر زیر بنا و خانوارهایی که بیشترین هزینه بیمه بازرگانی را داشته‌اند از 33 متر زیربنا برخوردار بوده‌اند.
خانوارهای استان‌های تهران، یزد، خراسان، اصفهان، خراسان جنوبی، گیلان و گلستان دارای بیشترین هزینه بیمه بازرگانی در سال ۱۳۸۸، بوده‌اند، خانوارهای استان‌هایی که بیشترین هزینه بیمه بازرگانی را پرداخته‌اند، از نظر درآمدی جزو استان‌های برتر نبوده‌اند.
پرداخت نکردن هیچگونه هزینه بیمه بازرگانی خانوارهایی که 36 درصد خانوارها را در سال 1388، شامل می‌شده به‌طور لزوم به تبعیت از درآمد و امکانات نمی‌تواند تلقی شود و چه بسا در بعضی موارد از این لحاظ دارای موقعیت بهتری از گروه‌هایی که هزینه‌های بیشتری را به بیمه‌های بازرگانی اختصاص دادند، بوده‌اند.
لذا لزوما افزایش درآمد در شرایط کنونی تنها متغیر افزایش بیمه‌های بازرگانی خانوارها نخواهد بود وتوجه به تقاضای بالقوه موجود در جامعه و طراحی بیمه‌های بازرگانی مورد لزوم خانوارها با هزینه‌های پایین و تدریجی، از موضوع‌های قابل بررسی است.
ویژگی‌هایی از خانوارهایی که هزینه
بیمه بازرگانی پرداخت کرده‌اند
۹۲ درصد خانوارها در سال ۱۳۸۸ هیچگونه هزینه برای بیمه عمر پرداخت نکرده‌اند. ۴۷ درصد خانوارهایی که در گروه سوم و چهارم از نظر هزینه بیمه بازرگانی قرار داشته‌اند هیچگونه هزینه‌ای برای بیمه عمر نپرداخته‌اند.
64 درصد از کل خانوارهایی که برای اعضای خود بیمه حوادث پرداخت کرده‌اند در گروه دوم وجود دارند (متوسط 400 تومان)، می‌شود استنباط کرد عمدتا پرداخت برای بیمه حوادث تحصیلی است که چندان جنبه اختیاری و وزنی در درآمد خانوار ندارد و تقریبا گروهی است. به طور کلی 42 درصد خانوار در سال 1388 حق بیمه حوادث داده‌اند.
۶۲ درصد خانوارهایی که هیچگونه هزینه برای بیمه‌های بازرگانی اختصاص نداده‌اند دارای مسکن ملکی و حدود ۲۵ درصد آنها اجاره نشین بوده‌اند. خانوارهایی که هیچگونه هزینه برای بیمه‌های بازرگانی پرداخت نکرده‌اند، ۳۹ درصد حقوق‌بگیر در بخش خصوصی و ۳۹ درصد نیز از بخش آزاد درآمدداشته‌اند. ۹۷ درصد خانوارهایی که برای خودرو هزینه کرده‌اند در گروه چهارم و۳ درصد درگروه سوم پرداخت بیمه‌های بازرگانی بوده‌اند.
متوسط سن سرپرستان خانواری که هیچ هزینه بیمه بازرگانی پرداخت نکردند ۵۱ سال و متوسط سن سرپرستانی که بیشترین هزینه برای بیمه بازرگانی پرداخته‌اند ۴۷ سال بوده است.
سرپرستان خانوارهایی که هیچگونه هزینه بیمه بازرگانی پرداخت نکرده‌اند 63 درصد باسواد و سرپرستان خانوارهایی که بیشترین هزینه بیمه بازرگانی پرداخت کرده‌اند، 93 درصد باسواد بوده است. 20 درصد از سرپرستان خانوارهایی که هیچگونه هزینه برای بیمه بازرگانی پرداخت نکرده‌اند زن و درصد زنان سرپرست خانوار در بیشترین گروه پرداخت هزینه بیمه بازرگانی، 4 درصد بوده است. 23 درصد سرپرستان خانوارهایی که هزینه‌ای بابت بیمه بازرگانی نداشته‌اند بدون همسر و 5 درصد سرپرستان خانوارهایی که بیشترین هزینه را پرداخت کرده‌اند بدون همسر بوده‌اند. 45 درصد خانوارهایی که هیچگونه هزینه‌ای برای بیمه‌های بازرگانی تقبل نکرده‌اند دارای اینترنت و 30 درصدشان دارای رایانه بوده‌اند، همچنین 30 درصد خانوارهایی که بیشترین هزینه بیمه بازرگانی را داشته‌اند نیز دارای رایانه بوده‌اند. 28 درصد از سرپرستانی که بیشترین هزینه بیمه‌های بازرگانی پرداخت کرده اند و 6 درصد از سرپرستان که هیچ هزینه‌ای برای بیمه‌های بازرگانی نکرده‌اند، دارای تحصیلات لیسانس به بالا بوده‌اند.
hpeiman@yahoo.com
ارسال نظر