گروه بازارپول- بانک مرکزی دستیابی به انضباط پولی و بانکی و بهینه سازی سیاست‌های مرتبط با بانک‌ها را نیازمند استقلال این بانک دانست و عنوان کرد: «نمی‌توان عملکرد کلی بانک مرکزی را به طور ساده و بر مبنای متوسطی از عملکرد این بانک در هریک از این حوزه‌ها قلمداد کرد.» و بنابراین از نظر این بانک «تنها در زمانی می‌توان از بانک مرکزی انتظار داشت که تمامی مشکلات در حوزه پولی و بانکی را حل کند که نیم نگاهی نیز به میزان اختیارات این بانک داشته باشیم.» بانک مرکزی این موضوع را در پاسخ به گفت‌وگوی یک کارشناس اقتصادی با خبرگزاری فارس عنوان کرده است. این کارشناس با اشاره به عملکرد بانک مرکزی در سال گذشته، کارنامه این بانک را در هدایت درست سیاست‌های پولی و بانکی ضعیف دانسته بود. این در حالی است که بانک مرکزی در پاسخ به این انتقادها از شرایط خاص ایران در مواجهه با محدودیت‌ها سخن به میان آورده و اضافه کرده که «ارزیابی عملکرد مجموعه‌ای نظیر بانک مرکزی مستلزم ملاحظه کلیه شرایط پیرامونی و نیز توجه به نرخ‌های عملکردی در کشور بوده و در این زمینه ‌باید به ابزارهای در دسترس و اختیارات بانک مرکزی نیز توجه شود.»

مبنای امتیازدهی چیست؟

بانک مرکزی با طرح چند پرسش که مبنای فکری امتیازدهی به عملکرد این بانک چیست و امتیازهای اعطایی از چه مبنای علمی یا فکری برخوردار بوده است؟ آیا امتیازدهی به عملکرد بانک مرکزی در حوزه‌های مختلف به صورت فی‌البداهه و ذهنی بیان شده‌اند یا اینکه این امر بر یک مطالعه و بررسی علمی مبتنی بوده است؟ افزوده است: حتی اگر فرآیند امتیاز دهی به عملکرد بانک مرکزی بر یک مطالعه علمی نیز مبتنی باشد، لازم است قواعد آن مشخص گردد.» بانک مرکزی می‌افزاید: «ارزیابی عملکرد هر سازمانی باید در ظرف مقدورات صورت بگیرد، در غیر این صورت مسلم است که مقایسه عملکرد با شرایط آرمانی ارزیابی ضعیفی را از عملکرد آن سازمان به دست خواهد داد. »

بانک مرکزی باید مستقل باشد

بانک مرکزی با اشاره به انتقادهای مطرح شده در حوزه سیاست‌های تثبیت اقتصادی و وظیفه اساسی بانک مرکزی در این زمینه و نقش سیاست‌های مالی دولت در ایجاد فشارهای تورمی این چنین پاسخ داده است که «این انتقادها بدون توجه به ابزارهای دراختیار بانک مرکزی برای کنترل تورم و اینکه چه میزان از این فشارهای تورمی تنها به عملکرد بانک مرکزی مربوط بوده، مطرح شده است.» از نظر بانک مرکزی «توجه صرف به نقش بانک‌های مرکزی در زمینه اجرای سیاست‌های تثبیت و میزان موفقیت آنها در این زمینه، تنها در شرایط کافی استقلال بانک مرکزی معنی و مفهوم خواهد داشت.» بانک مرکزی اضافه کرده است: «در این زمینه می‌توان به اجرای سیاست هدف‌گذاری تورم در بعضی از اقتصادهای موفق دنیا اشاره کرد که در آنها رابطه متناسب و معنی‌داری میان درجه مسوولیت‌پذیری و پاسخگویی بانک‌های مرکزی و میزان اختیار و اقتدار اعطایی به آنها برای تنظیم و اجرای سیاست‌های پولی، تعریف شده است.»

انتقادها مربوط به چه دوره‌ای است؟

بانک مرکزی در ادامه با بیان اینکه «مشخص نیست که ارزیابی عملکرد بانک مرکزی براساس وضعیت عملکرد آن در یک دوره زمانی مشخص صورت گرفته یا اینکه در این زمینه مقطع خاصی از زمان موردنظر بوده است»، افزود: «در پیش گرفتن هریک از موارد یادشده نتایج متفاوتی را به دست خواهد داد. اما آنچه که مسلم است با توجه به فرآیند بطئی شکل‌گیری پدیده‌های اجتماعی و اقتصادی، ارزیابی مقطعی دستگاه‌های اجرایی آن هم در سطح کلان نتیجه دقیقی را از چگونگی عملکرد آنها به دست نخواهد داد. به عنوان مثال نمی‌توان عملکرد مثبت و موفق فدرال رزرو و بانک‌های مرکزی در سایر اقتصادهای پیشرفته دنیا در دهه گذشته را صرفا به دلیل بروز بحران مالی اخیر به کلی نادیده گرفت.»

بانک مرکزی در ادامه از عملکرد یک دهه خود دفاع کرده و می‌افزاید: «عملکرد بانک مرکزی در زمینه حفظ نظام تک‌نرخی ارز، موفقیت‌های بانک مرکزی در زمینه مدیریت سبد ذخایر خارجی و حتی پیشرفت‌های صورت‌گرفته در زمینه پیاده‌سازی بانکداری الکترونیک موفق بوده است.»

تاثیر تحولات جهانی خارج از کنترل است

بانک مرکزی در ادامه به اعمال محدودیت‌های بین‌المللی علیه اقتصاد ایران اشاره کرده و افزوده است: «تحولات جهانی و خارج از کنترل بانک مرکزی نظیر بحران اقتصاد جهانی و اعمال تحریم‌های بین‌المللی بر علیه ایران نیز وجود دارد که باید به آنها توجه کرد.علاوه بر این باید به این نکته نیز توجه شود که حوزه‌های مختلف عملکردی بانک مرکزی از ضریب وزنی یکسانی برخوردار نیستند.» بانک مرکزی این چنین مثال زده که «چگونگی عملکرد بانک مرکزی در زمینه کنترل تورم، سیاست‌های ارزی، مدیریت تراز پرداخت‌های کشور، زمینه‌سازی برای رشد اقتصادی و مدیریت ذخایر خارجی کشور در چارچوب وظایف تعیین‌شده برای بانک مرکزی، ضریب اهمیت یکسانی ندارند و نمی‌توان عملکرد کلی بانک مرکزی را به طور ساده و بر مبنای متوسطی از عملکرد بانک مرکزی در هریک از این حوزه‌ها قلمداد کرد.»

بانک مرکزی اضافه کرده است: «اقتصاد کشور در سال‌های اخیر با مسائل و مشکلات متعددی از قبیل بحران مالی جهانی، تحولات پیرامونی بین‌المللی، تحریم اقتصادی کشور از سوی دشمنان (بالاخص تحریم بانک مرکزی و صنعت نفت)، وضعیت بی‌ثبات بازار جهانی نفت و... مواجه بوده است.» بانک مرکزی اضافه کرده است: «بانک‌های مرکزی در کلیه اقتصادهای دنیا ـ حتی اقتصادهای پیشرفته دارای الگوی هدف‌گذاری تورم ـ تا جایی در خصوص تحولات متغیرها مورد ارزیابی و نقد پاسخگویی قرار می‌گیرند که به حوزه اختیارات آنها مربوط باشد و بر همین اساس مفاهیمی همچون تورم پایه (core inflation) شکل گرفته است. لذا ارزیابی عملکرد بانک مرکزی ‌باید در چارچوب فضای اقتصادی داخلی و خارجی و سایر تحولات تاثیرگذار انجام پذیرد.» بانک مرکزی با اعلام آمادگی برای استفاده از نقدهای سازنده در جهت بهبود عملکرد و خدمت‌رسانی به اقتصاد ملی افزوده است: «ارزیابی‌های غیراستاندارد و بدون توجه به سایر موارد تاثیرگذار، قاعدتا کمکی به بهبود امور نمی‌کند و صرفا فضای رسانه‌ای را بی‌جهت در این مقطع حساس که دشمنان نظام در جهت وارد آوردن ضربه و تضعیف کشور بالاخص نهادهای مهم اقتصادی آن هستند، برعلیه بانک مرکزی ملتهب می‌سازد.»