شکاف تورم نقطه‌به‌نقطه تولید و مصرف به ۵ واحد درصد رسید
دو نقش متفاوت تورم پیش‌نگر در تورم مصرفی
گروه بازار پول: آخرین گزارش بانک مرکزی در اسفندماه نشان می‌دهد که تورم نقطه‌به‌نقطه شاخص تولیدکننده به ۳/ ۱۱ درصد رسیده، حال آنکه در این ماه تورم نقطه‌به‌نقطه شاخص مصرف‌کننده به ۲/ ۱۶ درصد رسیده است؛ بنابراین، تفاوت بین تورم نقطه‌به‌نقطه تولید و مصرف به حدود ۵ واحد درصد رسیده است. در ادبیات اقتصادی تورم تولیدکننده به‌عنوان یک شاخص پیش‌نگر شناخته می‌شود؛ زیرا که تغییرات تورم تولید با یک وقفه زمانی به تورم مصرفی که معیار اصلی تورم است، منتقل می‌شود. اجزای تورم تولیدکننده را می‌توان به دو بخش کالا (کشاورزی و صنعت) و خدمات طبقه‌بندی کرد.
گروه بازار پول: آخرین گزارش بانک مرکزی در اسفندماه نشان می‌دهد که تورم نقطه‌به‌نقطه شاخص تولیدکننده به ۳/ ۱۱ درصد رسیده، حال آنکه در این ماه تورم نقطه‌به‌نقطه شاخص مصرف‌کننده به ۲/ ۱۶ درصد رسیده است؛ بنابراین، تفاوت بین تورم نقطه‌به‌نقطه تولید و مصرف به حدود ۵ واحد درصد رسیده است. در ادبیات اقتصادی تورم تولیدکننده به‌عنوان یک شاخص پیش‌نگر شناخته می‌شود؛ زیرا که تغییرات تورم تولید با یک وقفه زمانی به تورم مصرفی که معیار اصلی تورم است، منتقل می‌شود. اجزای تورم تولیدکننده را می‌توان به دو بخش کالا (کشاورزی و صنعت) و خدمات طبقه‌بندی کرد. گزارش بانک مرکزی در اسفندماه نشان می‌دهد که تورم نقطه‌به‌نقطه بخش کالا تک رقمی بوده، اما تورم بخش خدمات حدود ۲۳ درصد بوده است؛ بنابراین می‌توان عنوان کرد که تورم «کالاهای تولیدی» در شاخص مصرف‌کننده همچنان نقش کاهشی را ایفا می‌کند، اما تورم بخش خدمات شامل بخش بهداشت و حمل‌و‌نقل که گروه‌های مشترکی با شاخص مصرف‌کننده دارد، باعث بالا ماندن تورم نقطه‌به‌نقطه مصرف‌کننده شده است. اثر تورم تولید بر تورم مصرف
شاخص بهای تولیدکننده (PPI) مانند شاخص بهای مصرف‌کننده (CPI) از جمله شاخص‌های قیمتی است که در بررسی روند سطح قیمت‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرد. شاخص بهای تولیدکننده یکی از معیارهایی است که به منظور سنجش عملکرد اقتصادی، از سطح عمومی قیمت‌ها محاسبه و منتشر می‌شود. از این رو، تاثیر قابل‌توجهی بر تصمیم‌گیری صاحبان صنایع، سرمایه‌گذاران و حتی سیاستمداران خواهد داشت. تحلیل این تاثیرات و پیش‌بینی آنها باعث خواهد شد تا با آمادگی بیشتری خود را در مقابل ریسک‌های احتمالی نوسانات بازار ایمن سازند. هدف از محاسبه شاخص بهای تولیدکننده، اندازه‌گیری تغییرات قیمت‌هایی است که تولیدکنندگان در ازای فروش کالاها و خدمات خود دریافت می‌کنند. به عبارت دیگر می‌توان عنوان کرد که این شاخص قیمت کالاها در کارخانه و مبدا تولید را در نظر می‌گیرد. این شاخص به صورت یک شاخص وزنی از قیمت عمده‌فروشی کالاها یا قیمت‌های تولیدکننده محاسبه می‌شود؛ به همین دلیل، برخی شاخص بهای تولیدکننده را شاخصی می‌دانند که روندهای قیمتی در بازارهای عمده‌فروشی، صنایع تولیدی و بازار کالاها را منعکس می‌کند. در ادبیات اقتصادی از این شاخص به‌عنوان یک شاخص پیش‌نگر (Leading Indicator) یاد می‌شود به این معنی که با بررسی این شاخص می‌توان از سطح تغییر قیمت‌ها در بازار کالا و خدمات مصرفی یا تورم اطلاع کسب کرد. به بیان دیگر، هر افزایش یا کاهش قیمت در شاخص بهای تولیدکننده با یک وقفه زمانی در شاخص بهای مصرف‌کننده نیز مشاهده می‌شود. تورم مصرف‌کننده تورمی است که برای افزایش سطح عمومی قیمت‌ها در جامعه به‌عنوان معیار در نظر گرفته می‌شود. بررسی‌ها نشان می‌دهد که در حدود ۴۰ درصد از کالا و خدمات شاخص بهای تولیدکننده و مصرف‌کننده مشترک است و همبستگی همزمان آن بیشتر از همبستگی این دو شاخص با وقفه زمانی است.
تغییر مسیر تورم ماهانه
جدیدترین گزارش بانک مرکزی حاکی از آن است که شاخص بهای تولیدکننده در اسفندماه سال گذشته به ۵/ ۲۰۸ واحد رسیده است. این موضوع نشان می‌دهد که تورم ماهانه (رشد شاخص نسبت به ماه گذشته) در آخرین ماه زمستان به ۴/ ۰ درصد رسیده و پس از دو ماه روند با ثبات و نزولی، افزایشی گزارش شده است. بر اساس آمارهای بانک مرکزی تورم ماهانه تولیدکننده در دی ماه معادل صفر و در بهمن‌ماه معادل منفی ۸/ ۰ بوده است. حال بر اساس آمار اسفند، تورم شاخص بهای تولیدکننده پس از دو ماه حرکت در مسیر نزولی تغییر روند داده و کمی به سطح شاخص افزوده شده است. برخی از کارشناسان تورم منفی شاخص بهای تولیدکننده را یکی از نشانه‌های وجود رکود در بازار تعبیر کردند. به باور کارشناسان نبود تقاضای مناسب در بازار باعث شده که تولیدکنندگان از سطح قیمت برخی از محصولات بکاهند و تورم تولید روند نزولی را پشت‌سر بگذارد، اما آمار جدید شاخص بهای تولیدکننده در اسفندماه نشان می‌دهد که به سطح قیمت‌های تولیدکنندگان در اسفندماه افزوده شده است. در ادبیات اقتصادی بیان شده که وجود تورم مثبت در سطوح کم می‌تواند به رونق اقتصادی کمک کند و سیاست‌گذار تورمی با کنترل تورم در این سطح می‌تواند انگیزه بنگاه‌ها را برای افزایش تولید زنده نگه دارد؛ بنابراین با قرار گرفتن تورم ماهانه تولیدکننده در سطح زیر یک درصد می‌توان از یکسو سیاست‌های کنترل تورم را پیگیری کرد و از سوی دیگر به تولیدکنندگان برای افزایش قیمت جزئی در آینده علامت داد تا انگیزه تولید از بین نرود.
رکورد ۵۴ ماهه تورم نقطه‌به‌نقطه
روند با ثبات تورم ماهانه باعث شد که نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه تولید روند نزولی ماه‌های گذشته خود را ادامه دهد. بر اساس گزارش‌های منتشر شده نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه در اسفندماه سال جاری به ۳/ ۱۱ درصد رسیده است. تورم نقطه‌به‌نقطه رشد شاخص تولیدکننده را نسبت به مدت مشابه سال قبل (اسفند سال ۹۲) در نظر می‌گیرد. بررسی‌های «دنیای اقتصاد» حاکی از آن است که این نرخ در ۴ سال و ۶ ماه گذشته کمترین میزان بوده است و از این حیث یک رکورد جدید محسوب می‌شود. نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه که در سال‌های گذشته با افزایش نوسانات بازار ارز و رشد هزینه‌های تولید به شدت افزایش یافته بود، پس از کنترل نوسانات بازار ارز و کاهش هزینه‌های تولید مسیر نزولی را در پیش گرفته است. بر اساس آمار بانک مرکزی نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه در اسفندماه سال گذشته نسبت به بیشترین مقدار در خرداد سال ۹۲ که رقم ۴۹ درصدی را ثبت کرده بود حدود ۳۸ واحد درصد کاهش را پشت‌سر گذاشته است؛ بنابراین مشاهده می‌شود که طی ماه‌های اخیر از سطح تورم نقطه‌به‌نقطه تولید تا حدود قابل‌توجهی کاسته شده و شیب نزول این شاخص زیاد بوده است. البته نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه تولیدکننده با ثبت رقم ۳/ ۱۱ درصد در اسفندماه نسبت به ماه گذشته تنها حدود ۱/ ۰ واحد درصد کاهش یافته و شیب کاهش تورم نقطه‌به‌نقطه در ماه‌های آخر سال گذشته نسبت به ماه‌های قبل از آن کمی ملایم‌تر شده است؛ بنابراین در ماه‌های آینده تغییر جهت در مسیر تورم نقطه‌به‌نقطه دور از ذهن نیست.
افزایش فاصله «تورم تولید» و «تورم مصرف»
با مشاهده آمار تورم نقطه‌به‌نقطه در سال گذشته بین دو شاخص «تولیدکننده» و «مصرف‌کننده» دو روند متفاوت مشاهده می‌شود. بررسی‌ها نشان می‌دهد تورم نقطه‌به‌نقطه شاخص بهای تولیدکننده در فروردین ماه معادل ۳/ ۱۷ درصد بوده است. با افزایش قیمت حامل‌های انرژی در ابتدای سال گذشته روند کاهشی تورم نقطه‌به‌نقطه تولید کمی تغییر کرد به نحوی که در ماه‌های اردیبهشت این رقم معادل ۸/ ۱۹ درصد و در خرداد معادل ۴/ ۱۸ درصد گزارش شد. این موضوع باعث شد که برخی از اقتصاددانان نسبت به تغییر مسیر تورم بر اثر افزایش قیمت حامل‌های انرژی هشدار دهند. اما پس از دو ماه، شوک افزایش قیمت حامل‌های انرژی در تورم تولیدکننده تخلیه شد، به نحوی که در تیر ماه تورم نقطه‌به‌نقطه در سال گذشته به ۶/ ۱۶ درصد رسید. پس از آن نیز تورم نقطه‌به‌نقطه شاخص بهای تولیدکننده به مسیر نزولی خود ادامه داد، تا اینکه در اسفندماه سال جاری این رقم به ۳/ ۱۱ درصد رسیده است. به طور کلی در سال ۹۳ حدود ۵ واحد درصد از تورم نقطه‌به‌نقطه تولیدکننده کاسته شده و روند نزولی را پشت‌سر گذاشته است، اما در سال ۹۳ تورم نقطه‌به‌نقطه مصرف‌کننده رفتار متفاوتی داشته است. در نیمه نخست سال گذشته کمی از تورم نقطه‌به‌نقطه مصرف‌کننده کاسته شده بود به نحوی که این مقدار از ۴/ ۱۷ درصد در فروردین ماه سال ۹۳ به ۴/ ۱۴ درصد در شهریور ماه رسید، اما سپس در نیمه دوم سال این روند تداوم نداشت و کمی به مقدار آن افزوده شد. بر اساس آخرین آمار در اسفندماه تورم نقطه‌به‌نقطه شاخص مصرف‌کننده معادل ۲/ ۱۶ درصد بوده است. طی سال ۹۳ حدود ۵/ ۳ درصد از تورم نقطه‌به‌نقطه شاخص مصرف‌کننده کاسته شده است. تغییر مسیر تورم نقطه‌به‌نقطه باعث شد که برخی از اقتصاددانان نسبت به تغییر روند تورم در سال ۹۴ هشدار دهند. البته با توجه به تفاهم هسته‌ای در روزهای اخیر بین ایران و گروه ۱+۵ امکان دارد که شوک جدیدی به تورم مصرف‌کننده وارد شده و تورم مصرفی را در مسیر کاهش قرار دهد.
تداوم روند نزولی تورم متوسط
آمار منتشر شده در اسفندماه حاکی از آن است که تورم متوسط و ۱۲ ماهه تولیدکننده نیز در اسفندماه کاهش یافته و به ۸/ ۱۴ درصد رسیده است که این رقم طی ۴ سال گذشته کمترین میزان بوده است. تورم متوسط دارای حافظه ۲۴ ماهه است و تغییرات شاخص را در ۱۲ ماه منتهی به اسفند ۹۳ نسبت به مدت مشابه سال قبل در نظر می‌گیرد. این مقدار نسبت به بهمن‌ماه سال گذشته حدود ۵/ ۰ واحد درصد کاهش یافته است. همچنین تورم متوسط تولید نسبت به بیشترین مقدار در شهریور سال ۹۲ (معادل ۴۶ درصد) حدود ۳۱ واحد درصد کاهش را پشت‌سر گذاشته است. با توجه به روند نزولی تورم نقطه‌به‌نقطه تولیدکننده در ماه‌های اخیر انتظار می‌رود که روند کاهشی تورم متوسط در ماه‌های آینده نیز تداوم داشته باشد.
تورم پایین گروه کالا
شاخص بهای تولیدکننده را می‌توان به دو بخش کالا و خدمات تقسیم بندی کرد. کالاها و خدمات در شاخص بهای تولیدکننده در ۸ گروه اصلی و سه گروه اختصاصی قرار می‌گیرند. برخی از گروه‌های مهم در این گزارش شامل «کشاورزی، جنگلداری و ماهیگیری»، «ساخت(صنعت)» و خدماتی مانند «حمل‌و‌نقل»، «آموزش» و «بهداشت» است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که در گزارش اسفندماه تورم تولیدکننده در گروه‌های کالایی مانند کشاورزی و ساخت نسبت به بخش خدمات کمتر بوده است. به‌عنوان مثال، در بخش کشاورزی تورم نقطه‌به‌نقطه در اسفندماه معادل ۸/ ۹ درصد و در بخش ساخت (صنعت) معادل ۵/ ۵ درصد بوده است. این دو گروه حدود ۷۰ درصد از وزن کل شاخص بهای تولیدکننده را تشکیل می‌دهند؛ بنابراین تک رقمی بودن تورم بخش کالا (کشاورزی و ساخت) تاثیر قابل‌توجهی در پایین بودن تورم نقطه‌به‌نقطه در آخرین ماه سال گذشته داشته است.
بالا ماندن تورم بخش خدمات
اما با وجود کاهش تورم بخش کالاهای تولیدی، تورم در گروه‌های بخش خدمات همچنان رقم بالایی ثبت شده است. به‌عنوان مثال در اسفندماه تورم نقطه‌به‌نقطه گروه «بهداشت و مددکاری اجتماعی» معادل ۴۱ درصد بوده است. همچنین تورم نقطه‌به‌نقطه گروه «هتل و رستوران» در اسفندماه ۲۲ درصد و گروه «حمل‌و‌نقل» معادل ۸/ ۲۰ درصد بوده است. به‌طور کلی نیز تورم نقطه‌به‌نقطه بخش خدمات در اسفندماه ۶/ ۲۳ درصد بوده که نسبت به تورم بخش کالا رقم قابل‌توجهی را ثبت کرده است؛ بنابراین به نظر می‌رسد که لنگر بالا ماندن تورم نقطه‌به‌نقطه تولید در بخش خدمات بوده و سیاست‌گذار برای تداوم کاهش تورم شاخص بهای تولیدکننده باید سیاست‌های خود را به بخش خدمات معطوف کند.
ارسال نظر