گروه بازار پول: بررسی‌ها نشان می‌دهد که در مرداد ماه سال جاری رشد ماهانه شاخص بهای صادراتی پس از دو ماه مثبت شد و نسبت به ماه قبل ۷/ ۱ درصد افزایش یافت. «افزایش ۲ درصدی قیمت ارز در بازار آزاد» و «رشد ۵/ ۲ درصدی بهای محصولات پتروشیمی» باعث تغییر روند رشد ماهانه ارزش صادرات پس از دو ماه بود. به‌رغم افزایش رشد ماهانه، شاخص بهای صادراتی در مرداد سال جاری نسبت به مرداد سال قبل کاهش ۵/ ۱۴ درصدی را پشت‌سر گذاشته و هنوز ارزش صادرات نسبت به سال قبل رقم منفی ثبت شده است.

گزارش شاخص بهای صادراتی در مرداد ماه منتشر شد. طبق آمار شاخص بهای صادراتی در مرداد ماه به ۵/ ۲۳۱ واحد رسیده است. با این رقم رشد ماهانه شاخص بهای کالا و خدمات صادراتی در مرداد ماه به ۷/ ۱ درصد رسیده است. این در حالی است که در ماه‌های خرداد و تیر سال جاری رشد ماهانه این شاخص منفی گزارش شده بود، در خرداد ماه ۹۴ رشد ماهانه شاخص صادراتی معادل منفی ۸/ ۴ درصد و در تیر ماه نیز این رقم منفی ۵/ ۳ درصد گزارش شده بود.

به‌طور کلی در یک سال گذشته، روند شاخص در هر ماه تمایل به کاهش داشته است، به نحوی که رشد شاخص صادراتی در مرداد سال جاری نسبت به مدت مشابه سال قبل ۵/ ۱۴ درصد کاهش یافته است. رشد نقطه به نقطه شاخص صادراتی در تیر ماه معادل منفی ۸/ ۱۵ درصد گزارش شده و این موضوع نشان می‌دهد که از شدت منفی بودن رشد نقطه به نقطه در مرداد ماه نسبت به تیر ماه کاسته شده است. دیگر آمار بانک مرکزی نشان می‌دهد در پنج ماه اول سال جاری نسبت به دوره مشابه سال قبل ۷/ ۱۴ درصد از میزان شاخص بهای صادراتی کاسته شده است. این کاهش در چهار ماه نخست سال جاری نسبت به مدت مشابه سال قبل نیز معادل ۷/ ۱۴ درصد بوده است. به گزارش بانک مرکزی در مرداد ماه متوسط رشد‌شاخص بهای صادراتی نسبت به تیر ماه افت کرده است. بر این اساس، میزان شاخص بهای صادراتی در دوازده ماه منتهی به مرداد ماه سال جاری نسبت به دوازده ماه منتهی به مرداد سال قبل ۷/ ۴درصد کاهش یافته است. این رقم در تیر ماه سال جاری ۴/ ۳درصد گزارش شده بود.

عوامل موثر در شاخص صادراتی

شاخص بهای کالاهای صادراتی در ایران یکی از انواع شاخص‌های قیمت است که تغییرات سطح عمومی قیمت کالاهای غیرنفتی صادراتی را نشان می‌دهد. به لحاظ ماهیت این شاخص بر مبنای بازار صادرات محاسبه می‌شود. عوامل موثر بر شاخص صادراتی را می‌توان «تقاضا و کشش بازار جهانی»، «امکانات داخلی»، «تبلیغات»، «ویژگی‌های اقتصادی بازار جهانی» و «قوانین و سیاست‌های داخلی و خارجی موثر در بازرگانی» عنوان کرد. این عوامل قیمت محصولات صادراتی را در بازارهای جهانی تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. اما علاوه بر عوامل موثر در قیمت جهانی کالاهای صادراتی، نرخ ارز در بازار آزاد نیز در شاخص بهای صادراتی نقش دارد. در گزارش بانک مرکزی، قیمت ارزی کالاهای صادر شده به قیمت ریالی تبدیل می‌شود و «نوسانات نرخ آزاد ارز» بر شاخص بهای صادراتی موثر است. بنابراین می‌توان عنوان کرد که « نرخ آزاد ارز» و «تغییر قیمت کالاهای صادراتی داخلی در بازار‌های جهانی» دو عامل اصلی در محاسبه شاخص صادراتی است.

افزایش نسبی قیمت دلار

براساس گزارش‌ها در مرداد ماه سال جاری متوسط قیمت دلار در بازار آزاد کمتر از ۳۳۴۰ تومان بوده است و این رقم نسبت به ماه قبل افزایش ۲ درصدی را تجربه کرده است، بنابراین عامل ارزی باعث شده شاخص بهای صادراتی در جهت مثبت حرکت کند. رشد ماهانه دلار از بهمن سال گذشته تا تیر ماه (به‌جز اردیبهشت) همواره منفی بوده و از سطح ارزش دلار کاسته شده است، این موضوع نیز بر روند شاخص صادراتی تاثیر گذاشته بود و روند این شاخص در مسیر نزولی دنبال می‌شد، حال به نظر می‌رسد افزایش نسبی بهای دلار، شاخص صادراتی را نیز تحت تاثیر قرار داده است. براساس گزارش‌های غیررسمی، قیمت آزاد دلار در شهریور (پایان روز ۲۲ این ماه) نسبت به مرداد نیز افزایش سه درصدی را پشت‌سر گذاشته، بنابراین می‌توان پیش‌بینی کرد که اثر ارزی بر شاخص صادراتی در شهریور نیز مثبت باشد.

رشد 5/ 2 درصدی قیمت پتروشیمی

در ماه‌های اخیر، به دنبال کاهش قیمت نفت همواره از ارزش محصولات نفتی مانند کالاهای پتروشیمی نیز کاسته شده است. اما آمار مرداد حاکی از آن است که شاخص پتروشیمی در این ماه ۵/ ۲ درصد افزایش یافته است. محصولات پتروشیمی حدود نیمی از وزن شاخص بهای صادراتی را شامل می‌شود و تغییرات این گروه شاخص کل را تحت تاثیر قرار می‌دهد. به گزارش بانک مرکزی، در مرداد ماه شاخص بهای پروپان مایع شده معادل ۸/ ۸ درصد، متانول معادل ۸/ ۹ درصد و دودسیل بنزن ۸/ ۵ درصد رشد کرده است. افزایش بهای این محصولات، باعث رشد ماهانه گروه پتروشیمی شده است. از سوی دیگر شاخص جهانی پتروشیمی نیز در ماه‌های گذشته روند کاهشی را پشت سر گذاشته اما در ماه‌های ژوئن نسبت به ماه می ‌سال جاری این شاخص افزایش مختصری داشته است. به نظر می‌رسد با تداوم روند کاهشی قیمت نفت در ماه‌های آتی که برخی از موسسات مهم اقتصادی این روند را پیش‌بینی کرده‌اند، از بهای محصولات پتروشیمی نیز کاسته شود.

جزئیات در گروه‌های اصلی

گزارش شاخص بهای صادراتی از مجموع ۱۵ گروه اصلی و یک گروه اختصاصی تشکیل شده است. هر یک از گروه‌های مذکور، با توجه به ضریب اهمیت آن در محاسبه شاخص دارای وزن مشخصی هستند. «محصولات نباتی»، «محصولات معدنی»، «محصولات صنایع شیمیایی»، و «فلزات معمولی» از جمله مهم‌ترین گروه‌های اصلی گزارش شاخص بهای صادراتی هستند که حدود ۸۰ درصد از وزن کل شاخص را تشکیل می‌دهند. براساس آمارها، محصولات معدنی در مرداد ماه ۷/ ۳ درصد افزایش قیمت داشته است، اما نسبت به مدت مشابه سال قبل ۳/ ۳۹ درصد از ارزش قیمت این گروه کاسته شده است.

شاخص گروه فلزات معمولی نیز در مرداد ماه سال جاری نسبت به ماه قبل کاهش ۵/ ۱ درصدی را پشت سر گذاشته و قیمت‌های این گروه نسبت به مرداد سال قبل ۶/ ۱۳ درصد کاهش یافته است. به گزارش بانک مرکزی در ماه مورد بررسی، تنزل شاخص بهای آلومینیوم معادل ۱/ ۶ درصد و شمش روی ۵/ ۵ درصد با افزایش شاخص بهای مس کاتد به میزان ۲ درصد و آهن کلاف گرم ۷/ ۱ درصد روبه‌رو شد. در مرداد سال جاری شاخص بهای گروه محصولات نباتی در مقایسه با ماه قبل معادل ۵/ ۱ درصد افزایش داشت. افزایش مذکور تحت تاثیر افزایش شاخص قیمت پسته معادل ۱/ ۲ درصد، خرما ۲ درصد و زعفران ۵/ ۰ درصد بوده است. شاخص بهای گروه محصولات نباتی در مقایسه با مرداد سال گذشته معادل ۷/ ۱۱ درصد افزایش داشته و از معدود گروه‌هایی است که نسبت به سال قبل رشد قیمت را پشت‌سر گذاشته است.

هم هوایی شاخص صادرات با نرخ ارز