بررسی عملکرد صندوق‌ها از نگاهی دیگر
بیش از سه سال و نیم از عمر صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک در بازار بورس اوراق بهادار ایران می‌گذرد، اما هنوز شاخصی که بتواند بیانگر عملکرد صندوق‌ها باشد و مقایسه صندوق‌ها را عملی سازد، وجود ندارد.
بیش از سه سال و نیم از عمر صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک در بازار بورس اوراق بهادار ایران می‌گذرد، اما هنوز شاخصی که بتواند بیانگر عملکرد صندوق‌ها باشد و مقایسه صندوق‌ها را عملی سازد، وجود ندارد.
سایت مرکز پردازش اطلاعات مالی ایران (FIPIRAN) هر روزه عملکرد صندوق‌ها را با توجه به برخی شاخص‌ها نشان می‌دهد که به دلیل عمر متفاوت صندوق‌ها، قابلیت مقایسه آنها با یکدیگر وجود ندارد.
مهم‌ترین شاخصی که می‌تواند عملکرد صندوق یا بهتر بگوییم توان مدیریت صندوق در استفاده بهینه از منابع را نشان دهد شاخص «میانگین درصد بازده روزانه» است که جای این شاخص در بخش مقایسه صندوق‌ها در سایت مزبور خالی است. در این نوشتار بر آنیم تا با استفاده از شاخص «میانگین بازده روزانه صندوق» که از تقسیم «درصد بازدهی از آغاز فعالیت» بر «عمر صندوق» بدست می‌آید در کنار دیگر شاخص‌های معرفی شده در سایت مذکور عملکرد صندوق‌ها را مورد بررسی قرار دهیم. سه شاخص عمده که در تحلیل و بررسی هر پرتفولیو مورد استفاده قرار می‌گیرد، عبارتند از: نقدشوندگی، بازدهی، ریسک. واحد‌های سرمایه‌گذاری در صندوق‌های مشترک به دلیل ماهیتشان مشکل نقدشوندگی ندارند و هر زمان که سرمایه‌گذار اراده کند سرمایه سهامدار در ۴ روز کاری نقدا به او بر‌می‌گردد. در نتیجه، بررسی دو عامل دیگر در صندوق‌ها از اهمیت بسیاری برخوردار است. بررسی بازده صندوق‌ها در دوره بلند مدت تا حدودی گویای عملکرد صندوق‌ها خواهد بود. عمر متفاوت صندوق‌ها که کوچک‌ترین آن ۸۶ روز و بزرگ‌ترین آن ۱۳۲۵ روز قدمت دارد، در کنار نوسان شاخص کل و وضعیت رونق و رکود بازار در دوران مختلف و عرضه‌های
خصوصی‌سازی و... مقایسه آنها و بررسی عملکرد حرفه‌ای مدیرانشان را تا حدودی سخت و دشوار می‌نماید. مهم‌ترین عاملی که سرمایه‌گذار در صندوق‌ها به آن توجه و رغبت نشان می‌دهد بازده سرمایه‌گذاری صندوق است که هر‌چه این بازده بیشتر باشد تمایل بیشتری به سرمایه‌گذاری در آن صندوق دارد.
در ادامه شاخص‌های بررسی و مقایسه عملکرد صندوق‌ها که اطلاعات اولیه آن از سایت fipiran در تاریخ 18/8/1390 اخذ شده ارائه می‌گردد:
۱- شاخص «میانگین درصد بازده روزانه»: همان طور که ذکر شد، این شاخص از تقسیم «درصد بازدهی از آغاز فعالیت» بر «عمر صندوق» بدست می‌آید. این شاخص میانگین بازدهی صندوق‌ها را با توجه به دوران فعالیت شان در بازار نمایان می‌سازد. شاخص مذکور بهترین و کاربردی‌ترین شاخص بازدهی صندوق در طول یک دوره بلند‌مدت است که می‌تواند در تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاران برای انتخاب صندوق برتر و خرید واحد‌های صندوق یا خروج از صندوق بسیار موثر و مفید باشد. در بین ۶۰ صندوق موجود در بازار این شاخص محاسبه شده که در رنجی بین منفی ۰۹۱/۰ درصد تا مثبت ۱۱۷/۰ درصد قرار دارد که ده صندوق با بالاترین «میانگین درصد بازده روزانه» به شرح جدول شماره یک می‌باشند.
2- شاخص «نسبت دوره برتر»: دوره برتر بازدهی، درصد تعداد روزهای کاری از آغاز فعالیت هر صندوق است که در آن روزها، بازدهی صندوق از بازدهی شاخص کل برتر بوده است. این نسبت تا حدودی بیانگر شاخص «بتا» در پرتفولیوی صندوق است. این شاخص می‌تواند بیانگر عملکرد حرفه‌ای مدیریت صندوق در پرتفولیو گردانی نسبت به عملکرد بازار باشد؛ البته به شرطی که صندوق‌ها دارای «درصد دارایی‌های نقد» و «تعداد واحد سرمایه‌گذاری» یکسانی باشند. هر‌چه این شاخص بزرگتر باشد، در واقع بیانگر عملکرد بهتر صندوق نسبت به بازار است و حاکی از افزایش تعداد روزهایی است که صندوق دارای بازده بیشتری نسبت به بازار بوده است. این شاخص در 60 صندوق موجود در محدوده‌ای بین 3/20 درصد تا 5/58 درصد می‌باشد که فقط تعداد 12 صندوق رقم بالاتر از 50 را به خود تخصیص داده اند. ده صندوق با بیشترین درصد «نسبت دوره برتر» به شرح جدول شماره دو هستند. همان طور که ذکر شد، این شاخص به تنهایی بیانگر عملکرد حرفه‌ای مدیر سبد گردانی صندوق نبوده و باید در کنار شاخص «درصد دارایی‌های نقدی» مورد بررسی قرار گیرد. درصد دارایی‌های نقدی هر چه کمتر باشد، بیانگر عملکرد حرفه‌ای تر اما پرریسک‌تر
مدیر پرتفوی گردانی صندوق می‌باشد. که در بین ده صندوق با بالاترین «نسبت دوره برتر» فقط سه صندوق دارای درصد دارایی‌های نقد کمتر از 10 درصد می‌باشند که در واقع بیانگر تخصیص بیش از 90 درصد دارایی‌های خود در اوراق بهادار دارای ریسک می‌باشند.
۳- شاخص «درصد دارایی‌های نقدی»: درصد دارایی‌های نقدی جمع درصد وجه نقد و اوراق مشارکت می‌باشد. این شاخص، معیاری است برای بررسی ریسکی بودن دیدگاه مدیر صندوق در استفاده از منابع. انتخاب دارایی‌های بدون ریسک با بازدهی کمتر یا دارایی‌های ریسکی اما با بازدهی بالاتر. همان طور که در جدول شماره دو مشخص است صندوق آتیه ملت با بالاترین «نسبت دوره برتر» در بین ۶۰ صندوق بیش از ۵/۷۹ درصد دارایی‌های صندوق را به صورت نقد یا اوراق مشارکت نگهداری می‌نماید که طبیعتا خود عاملی خواهد بود تا روند صندوق از بازار متفاوت باشد و بالاترین «نسبت دوره برتر» را به خود تخصیص دهد. میانگین بازدهی روزانه این صندوق برابر منفی ۰/۰۰۷ درصد می‌باشد که عملکرد کم‌ریسک صندوق را نوید می‌دهد.
نتیجه‌گیری: در بین 60 صندوق فعال در بازار فقط 12 صندوق دارای «نسبت دوره برتر» بیش از 50 می‌باشند و از این 12 صندوق نیز فقط 5 صندوق در طیف ده صندوق با بیشترین «میانگین بازدهی روزانه» قرار دارند.
چهار صندوق از ۵ صندوق مذکور دارای «ارزش خالص دارایی‌ها»یی در حدود ۱۰ میلیارد ریال می‌باشند و فقط ۲ صندوق از ۵ صندوق مورد نظر بیش از ۹۵ درصد دارایی‌های خود را به خرید سهام تخصیص داده‌اند. سه شاخص فوق تا حدودی می‌توانند بیانگر عملکرد حرفه‌ای صندوق‌ها طی دوره بلند‌مدت در بازار باشند که مقایسه این شاخص‌ها در کنار یکدیگر یا ابداع شاخص جدیدی با استفاده از ترکیب شاخص‌های مذکور می‌تواند عملکرد مقایسه‌ای صندوق‌ها را بهتر نمایان سازد. عملکرد این سه شاخص در بین ۶۰ صندوق موجود و ده صندوق برتر در بازار بیانگر این است که با توجه به ساختار ریسکی بازار بورس ایران، صندوق‌هایی با خالص ارزش دارایی‌های کمتر یا بهتر بگوییم تعداد کمتر واحد‌های سرمایه‌گذاری، دارای «میانگین درصد بازده روزانه» بالاتر و «نسبت دوره برتر» بهتری نسبت به دیگر صندوق‌ها می‌باشند.
در واقع عملکرد صندوق‌های با سرمایه کمتر به مراتب بهتر از عملکرد صندوق‌هایی با سرمایه بیشتر می‌باشد. با این حال فقدان شاخص وزنی مرکب برای مقایسه عملکرد بهتر و شفافتر، کماکان یکی از محدودیت‌های بررسی عملکرد صندوق‌ها است.
*کارشناس بازار پول و سرمایه
منبع: Boursenews.ir
ارسال نظر