قسمت سوم
اساسنامه شرکت بورس کالای ایران (سهامی عام) برای اطلاع خوانندگان در این ستون چاپ می‌شود. این اساسنامه طبق قانون تجارت و در یازده فصل توسط اعضای هیات موسس شرکت بورس کالای ایران (سهامی عام) تهیه و تنظیم شده و به تصویب شورای بورس رسیده است.
فصل اول این اساسنامه مربوط به تعاریف است و فصل دوم آن به موضوع - مدت - تابعیت و مرکز اصلی شرکت بورس کالای ایران (سهامی عام) اختصاص یافته است. در فصل سوم چهارچوب فعالیت شرکت مشخص شده و فصل چهارم آن در ارتباط با سرمایه، ترکیب سهامداران و نقل و انتقال سهام شرکت سهامی بورس کالا است.
فصل پنجم اساسنامه شرکت بورس کالا به ارکان شرکت پرداخت و در فصل ششم مجامع عمومی توضیح داده شده است. فصل هفتم در‌خصوص هیات مدیره و فصل هشتم نیز در ارتباط با مدیرعامل شرکت است.
فصل نهم به بازرس و حسابرس شرکت پرداخته و فصل دهم مقررات مالی توضیح داده شد و فصل یازدهم سایر مواردی که قابل ذکر است آمده است. متن زیر مشروح اساسنامه شرکت سهامی عام بورس کالای ایران است:

فصل چهارم: سرمایه، ترکیب سهامداران و نقل و انتقال سهام
ماده 8 - سرمایه شرکت مبلغ 100میلیارد ریال می‌باشد که به 100میلیون سهم عادی 1000 ریالی با نام تقسیم شده و تمام آن به صورت نقدی پرداخت شده است.
ماده ۹ - سهامداران شرکت به صورت زیر دسته‌بندی می‌شوند:
1) دسته اول: اشخاص حقوقی که مطابق قانون تاسیس بورس اوراق بهادار مصوب اردیبهشت ماه 1345 مجوز فعالیت کارگزاری دریافت کرده‌اند یا مطابق قانون بازار اوراق بهادار مصوب آذرماه 1384 مجوز کارگزاری یا کارگزار/معامله‌گری دریافت داشته و به عضویت شرکت پذیرفته می‌شوند.
۲) دسته دوم: تولیدکنندگان، توزیع‌کنندگان و سایر فعالان مربوط به بورس و انواع کالاهای قابل پذیرش در بورس کالا.
3) دسته سوم: نهادهای مالی به استثنای اشخاص دسته اول فوق.
۴) دسته چهارم: اشخاصی که جزء دسته اول، دوم یا سوم نیستند.
تبصره: فهرست اشخاصی که جزء دسته اول، دوم و سوم محسوب می‌شوند، توسط سازمان تعیین می‌گردد.
ماده ۱۰ - حداکثر درصد سهام متعلق به هر یک از دسته‌های اول، دوم و سوم که در ماده ۹ تعریف شده است، در زمان تاسیس و تغییرات بعدی آن توسط سازمان تعیین می‌شود.
ماده 11 - هر شخص در هر زمان می‌تواند به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم از طریق اشخاص وابسته به خود9 حداکثر 5/2درصد از سهام شرکت را در مالکیت داشته باشد.
ماده ۱۲ - نقل و انتقال سهام و حق تقدم خرید سهام فقط درون هر یک از دسته‌های سهامداری تعریف شده در ماده ۹ مجاز است و در نقل و انتقال سهام و حق تقدم خرید سهام علاوه بر قانون تجارت، رعایت مقررات نیز الزامی است.
ماده 13 - هیات مدیره شرکت موظف است با اعلام سازمان هم، نسبت به پیشنهاد افزایش سرمایه اقدام و کلیه تشریفات قانونی آن را انجام دهد. سهامداران شرکت هنگام افزایش سرمایه در خرید سهام شرکت حق تقدم خواهند داشت مگر اینکه به موجب تصمیمات مجمع عمومی، قانون و مقررات، این حق از آنان سلب شده باشد که در این‌صورت اشخاصی که سهام جدید برای فروش به آنها عرضه می‌شود باید تعیین و موافقت سازمان در این خصوص اخذ شده باشد. در هر حال در افزایش سرمایه شرکت باید حداقل سرمایه اعلامی سازمان رعایت شود.
ماده ۱۴ - هیچ یک از سهامداران نمی‌تواند تمام یا قسمتی از سهام خود یا حقوق و منافع ناشی از آن را از طریق وکالت، بیع شرط، معامله با حق استراداد و امثال آن مقید سازد یا به وثیقه (به استثنای سهام وثیقه مدیران) بگذارد. این نکته باید در برگه سهام قید شود.
ماده 15 - مشخصات کامل، کد ملی ده رقمی و کدپستی ده رقمی و نشانی صاحب سهم باید در هنگام پذیره‌نویسی سهام و هنگام انتقال سهام در دفتر ثبت سهام شرکت مطابق آنچه صاحب سهم اعلام می‌کند، درج گردد. ابلاغ به نشانی صاحب سهم که طبق این ماده به ثبت می‌رسد تا زمانی که نشانی دیگری توسط وی به شرکت اعلام نشده باشد، معتبر خواهد بود.
ماده ۱۶ - پذیرش شرکت در بورس اوراق بهادار و بازارهای خارج از بورس منوط به موافقت سازمان است.
ماده 17- اوراق سهم و مندرجات آن باید مطابق قانون تجارت و مواد این اساسنامه به ویژه ماده 15 صادر گردیده و به امضای مدیرعامل و یکی از اعضای هیات مدیره به انتخاب هیات مدیره برسد.
تبصره: تا زمان صدور ورقه سهم، گواهینامه موقت سهم با ذکر مواردی که بر روی برگه سهام باید قید شود، مطابق قانون تجارت صادر می‌گردد.
فصل پنجم: ارکان شرکت
ماده ۱۸- ارکان شرکت عبارتند از:
1) مجامع عمومی، 2) هیات‌مدیره، 3) مدیرعامل، 4) بازرس / حسابرس.
فصل ششم: مجامع عمومی
ماده 19- وظایف و اختیارات مجامع عمومی عادی و فوق‌العاده شرکت، همان وظایف و اختیارات مندرج در قانون تجارت برای مجامع عمومی عادی و فوق‌العاده شرکت‌های سهامی عام است، مگر اینکه به موجب قانون، مقررات یا مواد این اساسنامه ترتیب دیگری برای آن مقرر شده باشد.
ماده ۲۰- کلیه جلسات مجامع عمومی عادی و فوق‌العاده با حضور نماینده سازمان رسمیت می‌یابد. نماینده سازمان به عنوان ناظر در مجامع عمومی شرکت حضور یافته و چنانچه تشخیص دهد تصمیمات اتخاذ شده در این مجامع برخلاف قانون، مقررات یا منافع عموم به خصوص عموم سرمایه‌گذاران است، موظف است موضوع را به رییس مجمع اطلاع دهد. رییس مجمع مکلف است تذکرات ناظر را به سهامداران حاضر در جلسه اعلام نماید.
تبصره: تصمیمات مجمع عمومی پس از تایید سازمان مبنی‌بر عدم مغایرت با قوانین و مقررت معتبر است. در صورت عدم تایید مصوبات مجمع عمومی از سوی سازمان، هیات‌مدیره مجاز به اجرای مصوبه نبوده و در صورت لزوم باید مجمع عمومی را جهت تعیین تکلیف دعوت نماید. عدم اعلام‌نظر سازمان طی 10 روز کاری به منزله تایید تلقی می‌گردد.
ماده ۲۱- در کلیه مجامع عمومی، صاحبان سهام یا وکیل یا قائم‌مقام قانونی آنها، صرفنظر از تعداد سهام خود می‌توانند حضور به هم رسانند و برای هریک سهم فقط یک رای خواهند داشت، مگر در انتخاب اعضای هیات‌مدیره که مطابق ماده ۸۸ قانون تجارت عمل خواهد شد.تبصره یک‌: هرگاه سهامداری سهام خود را به دیگری انتقال دهد، سهامدار بعدی در صورتی حق حضور در مجامع عمومی و فوق‌العاده را دارد که قبل از انعقاد این مجامع، مراتب نقل و انتقال سهام وی را رعایت کلیه مقررات و مواد این اساسنامه در دفتر ثبت سهام شرکت به ثبت برسد. ورقه ورود به جلسه مجمع به اشخاصی داده می‌شود که نام آنها در دفتر سهام شرکت به ثبت رسیده باشد. تبصره ۲: هیچ عضو حقیقی یا حقوقی نمی‌تواند وکالت سهامداران دیگر را به نحوی که به همراه سهام خود بیش از ۵/۲درصد از کل سهام شرکت باشد در مجامع عمومی برعهده بگیرد.
ماده 22- مجمع عمومی عادی شرکت باید حداقل سالی یک‌بار برای رسیدگی به صورت‌های مالی سالانه شرکت و تصویب آن، استماع گزارش سالانه هیات‌مدیره و استماع گزارش بازرس/ حسابرس شرکت تشکیل شود. تبصره یک: هیات‌مدیره موظف است تشریفات مربوط به دعوت و تشکیل جلسه موضوع این ماده را به گونه‌ای انجام دهد که این جلسه برای هر سال مالی، در چهار ماه نخست سال مالی بعد تشکیل گردد. تبصره 2: در صورتی که جلسه مجمع عمومی عادی برای طرح و تصمیم‌گیری راجع به موضوعات این ماده برای بار اول رسمیت نیابد، هیات‌مدیره باید بلافاصله تشریفات مربوط به تشکیل جلسه مجمع عمومی عادی را در نوبت‌های بعد تا تصمیم‌گیری در خصوص موضوعات این ماده انجام دهد. تبصره 3: در صورتی که صورت‌های مالی شرکت در جلسه مربوط به تصویب نرسد، مجمع عمومی عادی باید در همان جلسه یا جلسه دیگری که حداکثر ظرف مدت بیست روز تشکیل خواهد شد، اصلاحات لازم در صورت‌های مالی را مشخص کرده و مهلتی را که بیش از سه ماه نباشد، برای اعمال این اصلاحات به هیات‌مدیره بدهد. تبصره 4: تصویب صورت‌های مالی سالانه شرکت پس از قرائت گزارش بازرس/ حسابرس معتبر خواهد بود. این موضوع در مورد صورت‌های مالی اصلاح شده نیز باید رعایت شود. تبصره 5: حضور بازرس/ حسابرس یا نماینده وی جهت قرائت گزارش بازرس/حسابرس الزامی است.
ماده ۲۳- علاوه بر اشخاصی که مطابق قانون تجارت، حق یا وظیفه دارند مجامع عمومی را دعوت کنند. سازمان نیز هر زمان که تشخیص دهد منافع عموم و به خصوص سرمایه‌گذاران ایجاب می‌کند، می‌تواند از هیات‌مدیره شرکت بخواهد مجمع عمومی عادی یا فوق‌العاده شرکت را برای تصمیم‌گیری در خصوص موضوع معینی دعوت نماید در این صورت هیات‌مدیره شرکت باید ظرف مدتی که سازمان با توجه به تشریفات دعوت و برگزاری مجامع تعیین می‌کند، نسبت به دعوت و تشکیل جلسه مجمع اقدام کند.
ماده 24- هیات‌رییسه هر مجمع عمومی مطابق ماده 101 قانون تجارت انتخاب می‌شود و وظیفه اداره جلسه مجمع را خواهد داشت. رییس جلسه مجمع عمومی به عهده رییس و در غیاب وی نایب رییس هیات‌مدیره و در غیاب این دو یکی از اعضای هیات‌مدیره به انتخاب اعضای حاضر هیات‌مدیره یا مجمع عمومی خواهد بود.
ماده ۲۵- در دعوت، تشکیل، اداره و تصمیم‌گیری در مجامع عمومی علاوه بر قانون تجارت، مقررات نیز باید رعایت شوند. تبصره: حد نصاب برای رسمیت جلسات مجامع عمومی و تعداد آرای لازم برای اتخاذ تصمیم در این جلسات مطابق قانون تجارت و مقررات خواهد بود.