غلامعلی رحیمی - مهدیه علوی *
قیمت‌های آتی گاز طبیعی در بورس آمریکا (برای تحویل در ژانویه ۲۰۱۲) طی دوره ۲۸ نوامبر الی ۲ دسامبر ۲۰۱۱ از یک روند افزایشی برخوردار بود. بر این اساس قیمت آتی گاز طبیعی در بازار بورس نایمکس، به دلیل سرمای بی‌سابقه هوا در منطقه جنوب‌شرقی آمریکا (و در نتیجه افزایش تقاضای گاز طبیعی) و به تبع آن کاهش سطح ذخایر زیرزمینی عملیاتی گاز طبیعی آمریکا معادل یک میلیارد فوت مکعب طی هفته منتهی به ۲۵ نوامبر ۲۰۱۱، از حدود ۳۶۴/۳ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۲۸ نوامبر ۲۰۱۱ تا بیش از ۵۸۴/۳ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۲ دسامبر ۲۰۱۱ افزایش یافت.

از سوی دیگر، قیمت آتی گاز طبیعی در بازار لندن(ICE) برای تحویل در ماه ژانویه 2012، از یک روند کاهشی همراه با نوسان برخوردار بوده و ابتدا از حدود 2337/9 دلار در هر میلیون بی.تی.‌یو در تاریخ 28 نوامبر 2011 تا بیش از 4328/9 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 30 نوامبر 2011 افزایش یافت، ولی مجددا تا سطح 1306/9 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 2 دسامبر 2011 کاهش یافت.
قیمت تک محموله گاز طبیعی در بازار هنری هاب از افزایش برخوردار بوده و ابتدا از حدود ۱۱/۳ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۱۷ نوامبر ۲۰۱۱ تا کمتر از ۸۴/۲ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۲۳ نوامبر ۲۰۱۱ کاهش یافت، ولی مجددا تا سطح ۵۳/۳ دلار در هر میلیون بی.تی.‌یو در تاریخ ۳۰ نوامبر ۲۰۱۱ افزایش یافت. این سطح قیمتی به میزان ۴۲ درصد از قیمت ۰۹/۶ دلار در هر میلیون بی.تی.یو قیمت هنری هاب در اوایل سال ۲۰۱۰، پایین‌تر است.
قیمت تک محموله گازطبیعی در بازار نیویورک نیز از افزایش برخوردار بوده و ابتدا از حدود 59/3 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 17 نوامبر 2011، با 60 سنت (7/16 درصد) کاهش تا کمتر از 99/2 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 23 نوامبر 2011 کاهش یافت، ولی مجددا تا سطح 11/4 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 30 نوامبر 2011 افزایش یافت.
همچنین قیمت تک محموله گازطبیعی در بازار شیکاگو افزایش یافت و اگر چه ابتدا از حدود ۳۹/۳ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۱۷ نوامبر ۲۰۱۱ تا کمتر از ۳ دلار در هر میلیون بی.تی.‌یو در تاریخ ۲۳ نوامبر ۲۰۱۱ کاهش یافت، ولی مجددا تا سطح ۶۷/۳ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۳۰ نوامبر ۲۰۱۱ افزایش یافت.
قیمت تک محموله گازطبیعی در بازار کالیفرنیای جنوبی نیز با 46 سنت افزایش معادل 4/14 درصد، از حدود 20/3 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 23 نوامبر 2011 تا بیش از 66/3 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 29 نوامبر 2011 افزایش یافت.
همچنین قیمت تک محموله گازطبیعی در بازار تورنتوی کانادا با ۲۶ سنت افزایش معادل۱/۷ درصد، از حدود ۶۸/۳ دلار در هر میلیون بی.تی.‌یو در تاریخ ۲۳ نوامبر ۲۰۱۱ تا بیش از ۹۴/۳ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۲۹ نوامبر ۲۰۱۱ افزایش یافت.
از سوی دیگر، قیمت تک محموله گاز طبیعی در بازار اروپا (ICE) با 4 سنت کاهش معادل 4/0 درصد طی دوره 23 نوامبر الی 29 نوامبر 2011، از حدود 89/9 دلار در هر میلیون بی.تی.‌یو تا کمتر از 85/9 دلار در هر میلیون بی.تی.یو کاهش یافت.
بر اساس برآوردهای اداره اطلاعات انرژی آمریکا میزان ذخایر زیرزمینی عملیاتی گاز طبیعی آمریکا طی هفته منتهی به ۲۵ نوامبر ۲۰۱۱ در حدود ۳۸۵۱ میلیارد فوت‌مکعب بود که نسبت به هفته قبل از آن بیش از یک میلیارد فوت مکعب کاهش یافته است.
این ذخایر به میزان 43 میلیارد فوت‌مکعب بیشتر از میزان مشابه سال قبل در تاریخ 25 نوامبر 2010 بوده و به میزان 261 میلیارد فوت مکعب (3/7 درصد) بیشتر از متوسط 5 سال گذشته (2010- 2006) است.
میزان متوسط ذخایر زیرزمینی گاز طبیعی آمریکا طی ۵ سال گذشته در حدود ۳۵۹۰ میلیارد فوت مکعب بوده است.
در منطقه شرق، میزان ذخایر طی هفته منتهی به 25 نوامبر 2011 نسبت به هفته قبل از آن به میزان 17 میلیارد فوت مکعب کاهش یافته و در سطح 2074 میلیارد فوت مکعب قرار گرفته است، ولی به میزان 73 میلیارد فوت‌مکعب (6/3 درصد ) از متوسط 5 سال گذشته این منطقه بیشتر است .
ذخایر در منطقه تولیدی ( آلاباما، آرکانزاس، کانزاس، لوئیزیانا و...) به میزان ۱۵۹ میلیارد فوت مکعب بالاتر از متوسط ۵ سال گذشته این منطقه؛ یعنی ۱۱۰۲ میلیارد فوت مکعب بوده و نسبت به هفته قبل از آن به میزان ۱۴میلیارد فوت مکعب افزایش یافته است.
سطح ذخایر زیرزمینی عملیاتی گاز طبیعی منطقه تولید به میزان 9 میلیارد فوت مکعب (7/0 درصد) از میزان مشابه سال قبل در تاریخ 25 نوامبر 2010 بیشتر است.
سطح ذخایر زیرزمینی گاز طبیعی منطقه غرب آمریکا طی هفته منتهی به ۲۵ نوامبر ۲۰۱۱ نسبت به هفته قبل از آن به میزان ۲ میلیارد فوت مکعب افزایش یافته و در سطح ۵۱۶ میلیارد فوت مکعب قرار گرفته است که معادل ۲۹ میلیارد فوت‌مکعب بالاتر از متوسط ۵ سال گذشته این منطقه است.
بطور کلی سطح ذخایر زیرزمینی عملیاتی گاز طبیعی آمریکا که معادل 3851 میلیارد فوت مکعب است، در سطحی بالاتر از محدوده تاریخی 5 سال گذشته قرار دارد.
بررسی و تحلیل بازار فرآورده‌های نفتی:
قیمت بنزین سوپر بدون سرب در بورس آمریکا (آتی‌های ماه اول)، طی هفته منتهی به 2 دسامبر 2011 از یک روند افزایشی برخوردار بود.
بر این اساس، طی هفته گذشته به دلیل بروز نشانه‌های امیدوارکننده درباره حل بحران مالی آمریکا، رشد آمار اشتغال در آمریکا و افزایش امیدواری به بهبود تقاضای نفت خام و فرآورده‌های نفتی در این کشور، رشد آمار خرده فروشی در آستانه سال نوی میلادی در آمریکا، افزایش شاخص اعتماد مصرف‌کنندگان آمریکایی، افزایش ارزش شاخص‌های بورس در بازارهای جهانی، کاهش ارزش دلار در مقابل یورو، افزایش تقاضای بنزین آمریکا معادل ۱۷۷ هزار بشکه در روز در هفته منتهی به ۲۵ نوامبر ۲۰۱۱ و همچنین به تبعیت از بازار نفت خام، قیمت بنزین سوپر بدون سرب از حدود ۴۴۸۹/۲ دلار به ازای هر گالن در تاریخ ۲۵ نوامبر ۲۰۱۱ تا بیش از ۶۱۶۲/۲ دلار به ازای هر گالن در روز ۲ دسامبر ۲۰۱۱ افزایش یافت.
البته طی دوره مذکور، انتشار اخبار و اطلاعاتی نظیر افزایش سطح ذخیره‌سازی‌های بنزین آمریکا معادل 200 هزار بشکه در هفته منتهی به 25 نوامبر 2011، از عوامل تضعیف کننده قیمت بنزین در بازار آمریکا به شمار می‌روند.
قیمت سوخت حرارتی نیز در بورس نایمکس با توجه به عوامل افزایشی مذکور، از یک روند افزایشی همراه با نوسان برخوردار بوده و ابتدا از حدود ۹۲۷۳/۲ دلار به ازای هر گالن در تاریخ ۲۵ نوامبر ۲۰۱۱ تا بیش از ۰۲۵۱/۳ دلار به ازای هر گالن در روز ۳۰ نوامبر ۲۰۱۱ افزایش یافت، ولی مجددا تا سطح ۹۹/۲ دلار به ازای هر گالن در روز ۲ دسامبر ۲۰۱۱ کاهش یافت.
طی دوره مذکور عواملی نظیر افزایش شدید سطح ذخیره‌سازی‌های فرآورده‌های میان تقطیر آمریکا معادل 5/5 میلیون بشکه و همچنین کاهش قابل توجه تقاضای فرآورده‌های میان تقطیر آمریکا معادل 829 هزار بشکه در روز در هفته منتهی به 25 نوامبر 2011، از عوامل تضعیف‌کننده قیمت سوخت حرارتی در بازار آمریکا به شمار می‌روند.
همچنین قیمت آتی گازوئیل اروپا طی دوره مذکور، به دلیل بروز نشانه‌های امیدوارکننده درباره حل بحران مالی اروپا، به فروش رفتن اوراق قرضه منتشر شده از سوی دولت ایتالیا و کاهش نگرانی معامله‌گران درباره ورشکستگی دولت این کشور و تشدید بحران مالی اتحادیه اروپا، انتشار بیانیه مشترک بانک‌های مرکزی اروپایی مبنی بر انجام اقداماتی برای کاهش بدهی‌های مالی منطقه یورو و نیز تلاش آلمان و فرانسه برای ارائه راهکارهای جدی تر برای یکپارچگی مالی بیشتر در بین کشور حوزه یورو، از یک روند افزایشی همراه با نوسان برخوردار بوده و ابتدا از حدود ۰۴۹۳/۳ دلار به ازای هر گالن در تاریخ ۲۵ نوامبر ۲۰۱۱ تا بیش از ۱۳۵۴/۳ دلار به ازای هر گالن در تاریخ ۳۰ نوامبر ۲۰۱۱ افزایش یافت، ولی مجددا تا سطح ۰۸۹۹/۳ دلار به ازای هر گالن در تاریخ ۲ دسامبر ۲۰۱۱ کاهش یافت.
به طور کلی طی دوره مذکور کاهش سطح ذخیره‌سازی سوخت جت آمریکا معادل 300 هزار بشکه و همچنین افزایش تقاضای بنزین آمریکا معادل 177 هزار بشکه در روز در هفته منتهی به 25 نوامبر 2011، از عوامل تقویت کننده قیمت فرآورده‌های نفتی و از سوی دیگر، افزایش سطح ذخیره سازی‌های بنزین آمریکا معادل 200 هزار بشکه، فرآورده‌های میان تقطیر معادل 5/5 میلیون بشکه، نفت کوره پسماند معادل 400 هزار بشکه و همچنین کاهش تقاضای فرآورده‌های میان تقطیر آمریکا معادل 829 هزار بشکه در روز در هفته منتهی به 25 نوامبر 2011، از عوامل تضعیف‌کننده قیمت فرآورده‌های نفتی در بازار آمریکا به شمار می‌روند. بر اساس آمار منتشره امور بین‌الملل شرکت ملی نفت ایران در روز 30 نوامبر 2011، قیمت‌های تک محموله فرآورده‌های نفتی در بازارهای جهانی طی دوره 23 نوامبر 2011 الی 29 نوامبر 2011 روندهای متفاوتی را تجربه کردند. بر این اساس، قیمت تک محموله بنزین سوپر بدون سرب89/9 دلار و نفت کوره در بازار خلیج فارس 65/6 دلار به ازای هر تن متریک طی دوره مذکور افزایش یافته است، در حالی که قیمت تک محموله گازوئیل 56/13 دلار و سوخت جت 6/21 دلار به ترتیب به ازای هر تن متریک طی دوره مذکور کاهش یافته است.
در بازار خلیج فارس، میانگین بهای هر تن بنزین سوپر بدون سرب ۴۶/۹۲۰ دلار، گازوئیل ۳۰/۹۰۸ دلار، سوخت جت ۲۰/۹۷۷ دلار و نفت کوره ۳۰/۶۶۷ دلار طی روز ۲۹ نوامبر ۲۰۱۱ مورد معامله قرار گرفتند.
همچنین قیمت تک محموله بنزین سوپر بدون سرب79/11 دلار و نفت کوره 19/7 دلار در بازار ژاپن به ازای هر تن متریک طی دوره مذکور افزایش یافته است، در حالی که قیمت تک محموله گازوئیل32/11 دلار و سوخت جت 04/19 دلار به ترتیب به ازای هر تن متریک طی دوره مذکور کاهش یافته است. بر این اساس، هر تن بنزین سوپر بدون سرب17/970 دلار، گازوئیل 05/961 دلار، سوخت جت 16/1008 دلار و نفت کوره 38/696 دلار در بازار ژاپن طی روز 29 نوامبر 2011 مورد معامله قرار گرفتند. در بازار سنگاپور نیز روند تغییرات قیمت فرآورده‌های نفتی طی دوره مذکور به همین صورت بوده است. قیمت تمامی فرآورده‌های نفتی به استثنای سوخت جت در بازارهای مدیترانه و شمال اروپا طی دوره 23 نوامبر الی 29 نوامبر 2011 روند افزایشی را تجربه کرد. بر این اساس، قیمت تک محموله بنزین سوپر بدون سرب10 دلار، گازوئیل 5/11 دلار و نفت کوره 25/24 دلار در بازار شمال اروپا به ازای هر تن متریک طی دوره مذکور افزایش یافته است.
لذا میانگین بهای هر تن بنزین سوپر بدون سرب ۹۱۴ دلار، گازوئیل ۹۵۳ دلار، سوخت جت ۷۵/۱۰۰۳ دلار و نفت کوره ۷۵/۶۵۵ دلار در بازار شمال اروپا طی روز ۲۹ نوامبر ۲۰۱۱ ثبت شد. همچنین میانگین بهای هر تن بنزین سوپر بدون سرب۸۵/۹۴۶ دلار، گازوئیل۲۲/۹۲۹ دلار، سوخت جت ۳۰/۱۰۳۷ دلار و نفت کوره ۱۶/۶۴۴ دلار در بازار آمریکا به ثبت رسید.
منبع: سایت موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی (www.iies.org)
*کارشناسان بازار انرژی

pic۱