مخالفت تایرسازان با خرید دوده از بورس‌کالا

منیژه حیاتی

به‌رغم آمادگی صددرصدی شرکت‌های تولید‌کننده دوده صنعتی برای عرضه تمامی محصولاتشان در بورس کالای ایران و نرخ‌گذاری این کالا به روش عرضه و تقاضا، اما به دلیل وجود برخی مشکلات از جمله مخالفت خریداران عمده با خرید از طریق بورس، حجم معاملات این کالا در حجم پایینی قرار گرفته است. بنابراین گزارش، تا قبل از پذیرش دوده صنعتی در بورس کالای ایران و آغاز معاملات آن در رینگ پتروشیمی، تولید‌کنندگان این محصول از طریق فروش اعتباری، محصول مورد نیاز مصرف‌کنندگان دوده را که اغلب تایرسازان هستند، در اختیارشان قرار می‌دادند که پس از پذیرش دوده در بورس کماکان این روش ادامه پیدا کرده است.

یکی از کارشناسان بازار درخصوص پایین‌ بودن حجم معاملات دوده صنعتی در بورس معتقد است آنچه که باعث می‌شود مشتریان هنوز از طریق خارج از بورس نسبت به تامین مواد مورد نیاز خود اقدام کنند، بوروکراسی موجود در بورس و لزوم واریز تمامی وجه طی ۴۸ ساعت پس از انجام معامله است که خریداران را با تردید مواجه کرده است.

به عقیده این فعال بازار وجود کارمزد هم هرچند ناچیز است اما تاثیر خود را می‌گذارد. بنابراین فروشندگان دوده صنعتی در حالی حجم عمده محصول تولیدی خود را به صورت اعتباری به تایرسازان می‌فروشند که مواد اولیه خود همچون اکستراکت را به صورت نقدی از بورس می‌خرند، بدین ترتیب از یک طرف امکان فروش نقدی برای تولید‌کنندگان دوده وجود ندارد و از طرفی خرید مواد اولیه از زمان پذیرش در بورس به روش نقدی انجام می‌شود که این امر نهایتا قدرت نقدینگی تولید‌کنندگان دوده صنعتی را کاهش داده است.

به گفته یکی دیگر از کارشناسان بازار علاوه بر مشکلات موجود در نحوه فروش دوده صنعتی، مواد اولیه این شرکت‌ها نیز همچون اکستراکت و CFO پس از آزادسازی نرخ فرآورده‌های نفتی ۵ برابر شده است.

به گفته وی عدم تسهیلات‌دهی بانک‌ها به تایرسازان و تولید‌کنندگان دوده صنعتی به همراه افزایش نرخ مواد اولیه دست به دست هم داده و کلاف سردرگمی را بوجود آورده که بانک‌ها به عنوان حمایت از صنعت می‌توانند تا حدودی این بحران را از بین ببرند.

وی در ادامه در خصوص افزایش نرخ مواد اولیه خاطرنشان کرد: برای مثال مواد اولیه‌ای که تولیدکنندگان دوده صنعتی قبل از آزادسازی نرخ محصولات پتروشیمی می‌خریدند از فروردین تا خردادماه امسال از ۹۵ تومان به ۵۹۵ تومان رسید. بنابراین محصول نهایی دوده هم باید شامل حال این افزایش قیمت باشد، اما متاسفانه به دلیل کمبود نقدینگی تایرسازان این امکان وجود ندارد.

رشد قیمت مواد اولیه دوده صنعتی در حالی اتفاق افتاد که این مواد اغلب از پسماندهای کارخانه‌های روغن‌سازی بدست می‌آیند.

به عقیده این فعال بازار علت عمده به وجود آمدن این مشکل عدم هماهنگی در آزادسازی اقلام مختلف پتروشیمی است، در حالی که هنوز شرایط کاملا برای فروش برخی اقلام خصوصا محصولات تولیدی شرکت‌های غیردولتی فراهم نشده، آزادسازی نرخ پایه مواد اولیه اتفاق افتاده و بدین ترتیب شرکت‌ها را در شرایط خاصی قرار داده است. در همین حال به گفته یکی از کارگزاران بورس با توجه به عدم آمادگی شرکت‌های تایرساز نسبت به خرید دوده از طریق بورس در حال حاضر شرکت‌های تولیدکننده اگر خریدار دیگری در بورس وجود داشته باشد محصول خود را عرضه می‌کنند و تماما به درخواست بازار پاسخ می‌دهند، اما موضوع اصلی این است که تایرسازان ۹۰ درصد از مصرف دوده را در اختیار دارند و تنها ۱۰ درصد از کل بازار این محصول دست دیگر مصرف‌کنندگان است، بنابراین تا زمانیکه مشکلات مربوط به نقدینگی و خریدهای اعتباری و خارج از بورس آنها حل نشود، حجم معاملات دوده در بورس در حد پایینی قرار می‌گیرد. به گفته وی در حال حاضر تولیدکنندگان دوده نیز در برابر خواست تایرسازان عکس‌العمل خاصی ندارند و به دلیل مشکلات نقدینگی و لزومی که در فروش محصولاتشان دارند، چاره‌ای جز فروش طبق نظر خریداران عمده‌ ندارند.

از این رو به نظر می‌رسد توسعه معاملات اعتباری در بورس کالا و آشنایی هرچه بیشتر مصرف‌کنندگان محصولات پتروشیمی با مزایای جانبی بورس بتواند تا حدودی نگرانی‌های ناشی از تغییر شرایط معاملات را برای تایرسازان از بین برده و به رونق بیشتر معاملات این کالا در بورس کمک کند.