آیا قیمت آهن به کف رسیده است؟

رضا زائر حیدری*

بهای تمام شده محصول نهایی فولاد در ایران چیست؟ همه می دانند که قیمت فولاد در ماه آگوست سقوط کرد و بهای شمش از ۱۲۵۰ دلار به سرعت سیر نزولی یافت، اما به‌رغم گفته‌ها و شنیده‌های زیاد بهای واقعی شمش برای یک تولید‌کننده ایرانی چقدر تمام می‌شود؟

در شرایط فعلی شمش۱۰۰ در ۱۵۰ م م تولیدی روسیه در بنادر شمالی دریای خزر بین ۸۰۰ تا ۸۱۰ دلار در هر تن فروخته می‌شود. معاملات آتی سه ماهه شمش در LME تحویل در انبارهای مدیترانه و خاوردور با قیمت‌های پایین‌تری صورت می‌گیرد اما باید توجه داشت که خریداران معاملات آتی در بورس لندن بیشتر سوداگرند تا صنعتگر و از خرید‌های خود انتظار افزایش قیمت کسب سود دارند.

اما اغلب واحد‌های فولاد‌سازی مصمم به کاهش بهای فولاد نیستند. آرسلور - میتال بزرگ‌ترین تولید‌کننده جهان برای سال ۲۰۰۸ به خریداران قراردادی خود لیست قیمتی ارائه داده که بیش از سال ۲۰۰۷ است. شرکت Vale بهای سنگ‌آهن صادراتی خود به چین را افزایش داده است و نشانه‌ای از کاهش هزینه تولید نیست. تولید‌کنندگان به شرایط فعلی به شکل یک کاهش زودگذر درخواست جهانی می‌نگرند و امیدوارند در پایان ماه سپتامبر شرایط بهتر شود. چهار واحد اوکراین تصمیم به کاهش تولید خود تا ۳۰‌درصد گرفته‌اند و فولاد‌سازی ایلیچ در این کشور برای کنترل هزینه و کاهش حجم تولید، بین ۲ تا ۳ روز از روزهای کاری در واحد‌های مختلف خود کاسته است.

جایگاه ایران در شرایط فعلی چیست؟

برای وارد‌کنندگان ایرانی هزینه حمل دریایی هر تن شمش از شمال به بنادر جنوبی دریای خزر حدود ۲۵‌دلار یا بیشتر است، یک وارد‌کننده می‌بایست ۴‌درصد عوارض واردات، ۳‌درصد مالیات ارزش افزوده و همچنین هزینه‌های انبارداری و تخلیه و بارگیری را نیز متحمل شود و از سوی دیگر بهای‌دلار نسبت به ریال طی هفته‌های اخیر افزایش یافته است.

در مجموع در حال حاضر بهای تمام شده هر تن شمش وارداتی در بنادر شمالی به صورت DDP در حدود ۸۵۰ تومان یا کمی بیشتر است که با فرض کاهش بهای شمش در CIS می‌تواند حدود ۵‌درصد نیز کاهش یابد. بهای شمش تولید‌کنندگان داخلی نیز تقریبا در این حد است.

با نگاهی به بازار تهران می‌بینیم که اگر هزینه حمل داخلی و ضایعات تبدیل شمش به محصول نهایی را اضافه کنیم در شرایط فعلی در بهترین حالت، اغلب تولید‌کنندگان، محصول نهایی را با بهای تمام شده محصول میانی یعنی مواد اولیه یک کارخانه نورد به بازار عرضه می‌کنند.

توجه داشته باشیم که در چهار ماه اول سال‌جاری حدود ۴۰۰ هزار تن شمش با بهایی بسیار بالاتر از ۸۰۰‌دلار- فوب به کشور وارد شده است.

آیا بهای محصول نهایی می‌تواند باز هم کاهش یابد؟

به نظر اینگونه نمی‌آید چرا که تولید‌کنندگان جایی برای عقب‌نشینی بیشتر ندارند. در واقع تولید‌کنندگان فولاد اگر هم بخواهند نمی‌توانند قیمت‌های خود را بیش از این کاهش دهند و ادامه این شرایط موجب کاهش تولید خواهد شد نه کاهش قیمت. البته واحد‌هایی هم هستند که به دلیل فشار نقدینگی و پرداخت هزینه‌های ضروری در زمانی محدود ناچار به پذیرش

قیمت‌های پائین‌تر هستند اما این یک شرایط پایدار نیست. از سوی دیگر تولید و مصرف فولاد یک شاخص توسعه است و کاهش آن نشانه خوبی نیست. در سال ۸۷ برای ادامه روند سال ۸۶ و با فرض عدم جهش در میزان مصرف، کشور به ۸ میلیون تن تیر آهن و میلگرد نیاز دارد. کاهش عرضه و توقف خطوط تولید در میانه سال موجب افزایش حجم تقاضا نسبت به عرضه در اواخر سال خواهد شد و این شرایطی است که می‌تواند قیمت‌ها را به گونه‌ای افسار گسیخته و غیر قابل کنترل افزایش دهد. این تجربه‌ای است که صنعت فولاد ایران بارها و پس از هر رکود در بازار شاهد آن بوده است.

* کارشناس بازار فولاد