توصیه‌هایی خطاب به مخالفان عرضه محصولات پتروشیمی در بورس کالا

سیدمحمد حسینی‌پور

در جلسه آموزشی مبانی بورس کالا که هفته گذشته با حضور مسوولان شرکت بازرگانی پتروشیمی و شرکت بورس کالا و تعدادی از کارگزاران بورس برگزار شد، برخی شرکت‌کنندگان که عموما از مصرف‌کنندگان محصولات پتروشیمی بودند با اعتراض به عرضه کالاهای پتروشیمی در بورس کالا خواستار بازگشت وضعیت فروش محصولات به قبل از آزادسازی شدند.

این عده معدود تصور می‌کنند فروش محصولات پتروشیمی از طریق بورس کالا، کار درستی نبوده و موجب حضور بیشتر واسطه‌ها شده است، اما واقعیت این است که قانونگذار با توجه به مزایای فراوان بورس کالا، از جمله امنیت معاملات، شفاف‌سازی، کشف قیمت، حذف واسطه‌های ناکارآمد و جلوگیری از رانت خواری، این تصمیم صحیح را اتخاذ کرده و کاملا مشخص است که در شرایط طبیعی امکان حضور واسطه‌ها در بورس میسر نیست، زیرا ساز وکار بورس به نحوی است که چنانچه میزان عرضه بیش از تقاضا باشد و رقابتی صورت نگیرد (مرحله زرد در تالار بورس) مسلما به همه درخواست‌ها پاسخ مثبت داده می‌شود. در این مرحله افرادی که مصرف‌کننده نیستند در صورتی که وارد معامله شده باشند متحمل زیانی به میزان ۵/۲درصد ارزش کالا به اضافه ۸/۲ در هزار کارمزد سهم خریدار و ۳ در هزار کارمزد فروشنده می‌شوند و طبیعتا از بیم این زیان دیگر وارد بورس نخواهند شد. ولی چنانچه کالا رقابتی شد (مرحله قرمز در تالار) مالک کالا فردی است که قیمت بالاتری پیشنهاد داده و مسلما منصفانه‌ترین راه نیز همین است و منافع خریدار و فروشنده را در برخواهد داشت. در این شرایط عده‌ای می‌گویند واسطه‌ها، کالا را از بورس گران می‌خرند و قیمت بالاتر به مصرف‌کننده واقعی خارج از بورس می‌فروشند که به نظر اینجانب غیرممکن است، زیرا کلیه مصرف‌کنندگان کالاهای پتروشیمی امکان مراجعه به بورس و خرید مستقیم را دارند. حال سوال این است که چرا خریدارها مستقیما به کارگزار مراجعه وخرید نمی‌کنند؟ آیا دانش واسطه‌ها بیشتر است یا نیازآنها به کالا؟ اتفاقا برعکس چون واسطه‌ها نیاز به کالا ندارند و از بیم اینکه ممکن است در بعضی شرایط به دلیل کساد شدن بازار موفق به فروش کالا نشوند جرات خرید نخواهند داشت، مگر آنکه خود خریداران به دلیل اجتناب از پرداخت مالیات و غیره به آنها وکالت خرید داده باشند.

در هر حال بدیهی است چنانچه از روش رقابت در بورس استفاده نکنیم دو راه در پیش خواهیم داشت یا بایستی کالا به افراد خاصی داده شود که ممکن است رانت یا بی‌عدالتی را به همراه داشته باشد یا کالا سهمیه‌بندی شود که در این مورد نیز باید گفت سهمیه‌بندی و تحویل کوپنی کالا امروز جایگاهی در جهان ندارد و جای خود را به رقابت سالم یا بورس داده است. لذا توصیه می‌شود مصرف‌کنندگان به طور فعال در بورس حضور یابند و خود نسبت به خرید اقدام کنند تا به تدریج واسطه‌های ناکارآمد از بازار خارج شوند و مجالی برای سوء استفاده‌گران نماند.

مدیر واحدکالایی شرکت کارگزاری بانک کشاورزی