نظارت‌، حلقه مفقوده معاملات بورس کالا

گروه بورس کالا - با شدت گرفتن رکود در بازار فولاد و معاملات آن و تداوم روند نزولی قیمت محصولات پتروشیمی، ‌عرضه‌های بورس کالا در دو رینگ فولاد و پتروشیمی‌دست خوش تغییراتی شد که‌این تحولات از نظر بسیاری از معامله گران با اصول و مبانی بورس و آنچه که مخاطبان‌این بازار از آن انتظار دارند، همسو نبوده است که عمده‌ترین علت آن با عنوان کاهش نظارت و دقت بورس بر عرضه‌ها تعبیر می‌شود.

میلگردچینی یا ضایعات میلگردی!

در رینگ فولاد‌این مشکل خود را به شکل عرضه میلگردهای چینی و ترکیه‌ای به نام ضایعات و با نرخ‌هایی بسیار پایین‌تر از نرخ محصولات داخلی نشان داده است‌. فعالان بازار آهن معتقدند‌این کالاها اگر چه در بورس با عنوان ضایعات عرضه می‌شوند، اما در بازار آزاد با نام میلگرد به فروش می‌رسند که‌این امر به فاصله زیاد میان نرخ بورس و بازار آزاد منجر می‌شود، در حالی که نرخ گذاری در بورس باید به گونه‌ای باشد که تفاوت قیمتی به‌ایجاد رانت در بازار منجر نشود.

یکی از فعالان بازار با اشاره به‌اینکه بورس در عرضه‌این کالاها به اندازه کافی نظارت نداشته است، معتقد است بورس به عنوان مرجعی که در آن نرخ محصولات فولادی کشف می‌شود، در یک سال اخیر جایگاه جدی‌تری را در ‌این حوزه به دست آورده بود، به طوری که در ‌این مدت ‌این بورس بود که با معاملات خود نوسان قیمت‌ها در بازار آهن را تعیین می‌کرد‌. ضمن آنکه محصولات پذیرفته شده در بورس قاعدتا از لحاظ کیفی استانداردهای لازم را باید داشته باشد، اما در مورد عرضه‌های محصولات چینی چه در زمانی که با عنوان محصول اصلی فروخته می‌شدند و چه درحال حاضر که با عنوان ضایعات عرضه می‌شوند، نظارت لازم وجود ندارد‌. به نظر می‌رسد بازرگانی دولتی برای اجرای طرح فروش محصولات خود در بازار از ساختار قانونی و شناخته شده‌ای به نام بورس استفاده کرده که با توجه به شرایط‌این عرضه‌ها، می‌توان از آن به عنوان استفاده ابزاری از بورس تعبیر کرد.

این فعال بازار معتقد است بورس نباید اجازه عرضه کالایی به اسم ضایعات را که تا یک ماه قبل با قیمت محصول اصلی فروخته می‌شد، می‌داد و اصولا بورس با توجه به وجهی که از نگاه بازار دارد، نباید تنها به‌این دلیل که معاملات ضعیف است اجازه عرضه هر کالایی را به هر شکل بدهد.

یکی دیگر از مشتریان بورس نیز با اشاره به محدود شدن معاملات رینگ فولادی در بازار می‌افزاید‌: محصولات چینی در حالی در بورس عرضه می‌شوند که در ساخت و ساز به کار می‌روند و‌این مساله کاملا برای تمامی‌فعالان بازار مشخص و مبرهن است و بعید است که کارشناسان بورس نیز از ‌این موضوع بی‌اطلاع باشند‌. وی معتقد است اگرچه بورس نمی‌تواند بر چگونگی مصرف کالاها نظارت داشته باشد، اما نظارت بر نام گذاری کالاها و قیمت واقعی آنها بر اساس کیفیت و جنسشان از وظایف بورس است و نباید تنها به‌این دلیل که حجم معاملات بالا نگه داشته شود هر کالایی به هرقیمت و هر شکلی در بورس عرضه شود.

خلائی که به رینگ پتروشیمی‌ هم رسید

فروش محصولات ضایعاتی و درجه چندم نه تنها در رینگ فولاد بلکه در رینگ پتروشیمی‌ نیز اخیرا دیده شده و موجبات نگرانی بسیاری از آگاهان بازار را فراهم آورده است.

فروش محموله‌های آف گرید پیش از عرضه محصولات ON به گفته بسیاری از فعالان اقتصادی سبب افزایش نرخ پتروشیمی‌ها در‌این روزها شده است.

اگر چه محمود غفاری، مدیر تالارهای بورس با عقیده آگاهان بازار کاملا مخالف است و می‌گوید: محصولات آف گرید داخلی از کیفیت بسیار بالایی برخوردار هستند و به همین دلیل برخی از تاجران‌این محصولات را در بازار داخلی به عنوان محموله‌های ON به فروش می‌رسانند.

غفاری همچنین فروش ‌این محصولات ضایعاتی را در بورس کالا بی‌تاثیر بر قیمت کالاهای پتروشیمی‌می‌داند، ‌این در حالی است که یکی از آگاهان بازار در ‌این باره می‌گوید: هنگامی‌ که محصولات ضایعاتی با تناژ پایین، یک روز پیش از عرضه محموله‌های ON در رینگ پتروشیمی‌عرضه می‌شوند، کارگزاران می‌کوشند تا در رقابت محصولات آف گرید را خریداری کنند و به‌این ترتیب بازار تحت تاثیر افزایش نرخ‌این کالاها قرار می‌گیرد و هنگام عرضه محصولات ON قیمت‌ها ۵۰ تا ۶۰‌تومان افزایش نرخ می‌یابد.

کنترل بازار پتروشیمی ‌در دست عرضه کننده بزرگ

به گفته فعالان اقتصادی، ‌این افزایش نرخ محصولات پتروشیمی‌در روزهای اخیر و با کاهش یافتن قیمت پتروشیمی‌ها چندان دور از ذهن نیست؛ چرا که بازرگانی پتروشیمی ‌از افتتاح رینگ محصولات پتروشیمی ‌تاکنون کنترل بازار را در دست گرفته است و می‌کوشد تا نرخ‌ها را به هیچ وجه کاهش ندهد.

با‌این حال بسیاری از تاجران بازار معتقدند بورس کالا باید نظارت بیشتری بر عرضه‌های بازرگانی پتروشیمی‌داشته باشد، اما بارها مدیر تالارهای بورس در ‌این باره گفته است که بورس کالا نمی‌تواند در خصوص میزان عرضه‌ها و تقدم و تاخر آنها بازرگانی پتروشیمی ‌را ملزم به انجام عملی کند. یکی از فعالان اقتصادی می‌گوید: بورس کالا قدرت اجرایی ندارد و نمی‌تواند بازرگانی پتروشیمی‌ را موظف به عرضه محصولات پتروشیمی‌ با تناژ مشخص در روزهای معین کند.