افزایش تقاضای نفت در سال 2010 !
غلامعلی رحیمی- مهرزاد زمانی *
بهای نفت خام در بازارهای جهانی طی هفته گذشته (۶ نوامبر الی ۱۳ نوامبر۲۰۰۹) از یک روند نوسانی برخوردار بود.

قیمت نفت خام WTI در بورس نایمکس (آتی‌های ماه اول)، در ابتدا به دلیل انتشار گزارش‌های جدید دبیرخانه سازمان اوپک، اداره اطلاعات انرژی آمریکا و آژانس بین‌المللی انرژی مبنی بر افزایش تقاضای جهانی نفت خام در سال‌های ۲۰۰۹ و ۲۰۱۰، انتشار اخبار خوشبینانه از بهبود شرایط اقتصادی در آمریکا، افزایش ارزش شاخص‌های بورس در بازارهای جهانی، بروز نشانه‌های مثبت در بازارهای سهام منطقه‌ای‌ و همچنین بهبود اقتصادی در چین و کاهش ارزش دلار، از حدود ۵۵/۷۷ دلار در هر بشکه در تاریخ ۶ نوامبر به بیش از ۲/۷۹ دلار در هر بشکه در تاریخ ۱۱ نوامبر افزایش یافت، ولی مجددا به دلیل افزایش قابل توجه سطح ذخیره‌سازی‌های نفت خام، بنزین و فرآورده‌های میان تقطیر آمریکا (معادل ۶/۴‌میلیون بشکه) تا سطح ۳۷/۷۶ دلار در هر بشکه در تاریخ ۱۳ نوامبر کاهش یافت. دبیرخانه سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) در گزارش جدید خود میزان افزایش تقاضای جهانی نفت خام در سال ۲۰۱۰ را نسبت به گزارش قبلی خود به میزان ۱۰۰‌هزار بشکه در روز افزایش داده و پیش‌بینی کرده است که تقاضای جهانی نفت خام در سال ۲۰۱۰ به میزان ۸۰۰‌هزار بشکه در روز نسبت به سال ۲۰۰۹ افزایش خواهد یافت.
اداره اطلاعات انرژی آمریکا نیز در گزارش جدید ماهانه خود پیش بینی نموده است که تقاضای جهانی نفت خام در سال 2010 نسبت به سال 2009 به میزان 26/1‌میلیون بشکه در روز افزایش خواهد داشت. این برآورد جدید به میزان 1/1‌میلیون بشکه در روز بیشتر از برآورد قبلی این سازمان می‌باشد. اداره اطلاعات انرژی آمریکا همچنین پیش‌بینی‌های خود درباره میزان تولید نفت اوپک در سال آینده را نیز افزایش داده است. بر این اساس تولید نفت سازمان اوپک در سال 2010 به حدود 44/29‌میلیون بشکه در روز افزایش خواهد یافت، در حالی که پیش‌بینی قبلی این سازمان از تولید نفت اعضای اوپک معادل 19/29‌میلیون بشکه در روز بود. بر اساس گزارش جدید اداره اطلاعات انرژی آمریکا، ظرفیت مازاد تولید اوپک در سال 2010 بیش از 4‌میلیون بشکه در روز خواهد بود؛ در حالی که این مقدار طی سال‌های 2008- 1998 به طور متوسط در حدود 8/2‌میلیون بشکه در روز بوده است. همچنین بر پایه این پیش بینی ها، تولید نفت کشورهای غیر عضو اوپک در سال 2010 به 43/50‌میلیون بشکه در روز خواهد رسید و افزایش تولید از سوی کشورهای آمریکا، برزیل و روسیه سبب جبران میزان کاهشی خواهد بود که در مکزیک و دریای شمال روی خواهد داد. پیش بینی قبلی این سازمان از تولید نفت کشورهای غیر عضو اوپک معادل 26/50‌میلیون بشکه در روز بود.
آژانس بین‌المللی انرژی نیز پیش بینی خود از افزایش تقاضای جهانی نفت خام در سال ۲۰۰۹ را به میزان ۲۲۰‌هزار بشکه در روز افزایش داده و به ۴۶/۱‌میلیون بشکه در روز رسانده است. این سازمان پیش بینی خود از تقاضای جهانی نفت خام در سال ۲۰۱۰ را به میزان ۷۰‌هزار بشکه در روز نسبت به گزارش قبلی خود کاهش داده و معادل ۳۵/۱‌میلیون بشکه در روز برآورد نموده است. همچنین آژانس بین‌المللی انرژی پیش‌بینی نموده است بر خلاف روند رکود اقتصادی در جهان، میانگین قیمت نفت خام در سال ۲۰۰۹ به حدود ۶۰ دلار در هر بشکه رسیده و قیمت اسمی نفت خام در سال‌های ۲۰۲۰ و ۲۰۳۰ نیز به ترتیب به بشکه‌ای معادل ۱۰۰ دلار و ۱۱۵ دلار خواهد رسید. همچنین در صورت عدم تغییر سیاست‌های انرژی در جهان، تقاضای جهانی نفت خام از ۸۵‌میلیون بشکه در روز در سال ۲۰۰۸ به حدود ۱۰۵‌میلیون بشکه در روز در سال ۲۰۳۰ افزایش خواهد یافت.
بر اساس آمار دبیرخانه سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک)، قیمت سبد نفتی اوپک طی هفته منتهی به 12 نوامبر2009، ابتدا از حدود 25/76 دلار در هر بشکه در تاریخ 6 نوامبر تا بیش از 89/76 دلار در هر بشکه در تاریخ 11 نوامبر افزایش یافت ولی مجددا تا حدود 06/76 دلار در هر بشکه کاهش یافت. میانگین هفتگی بهای سبد نفتی اوپک در هفته منتهی به 12 نوامبر 2009 با 15 سنت افزایش نسبت به هفته پیش از آن به هر بشکه 76 دلار و 51 سنت رسیده است. همچنین میانگین ماهانه بهای سبد نفتی اوپک طی ماه نوامبر (تا 12 نوامبر 2009) با 3 دلار و 75 سنت افزایش نسبت به میانگین ماه اکتبر به هر بشکه 76 دلار و 42 سنت رسیده است. میانگین بهای سبد نفتی اوپک در ماه اکتبر 2009 معادل 72 دلار و 67 سنت در هر بشکه بود. سبد نفت خام اوپک در بردارنده 13 نوع نفت خام اعضای این سازمان شامل مخلوط الجزایر، گریسول آنگولا، اورینته اکوادور، میناس اندونزی، سنگین ایران، سبک بصره، صادراتی کویت، اس ‌سیدر لیبی، سبک «بونی» نیجریه، مارین قطر، سبک عربی عربستان سعودی، موربان امارات و بی.سی.اف 17 ونزوئلا است.
میانگین بهای هر بشکه نفت خام صادراتی ایران با ۵۴ سنت افزایش نسبت به دو هفته قبل (۲۸ اکتبر ۲۰۰۹)، در روز ۱۰ نوامبر ۲۰۰۹ به بشکه ای ۷۶ دلار و ۹۱ سنت رسیده است. بر اساس آمارهای امور بین‌الملل شرکت ملی نفت ایران، میانگین وزنی بهای هر بشکه نفت خام سبک ایران به مقصدهای مختلف در روز سه شنبه (۱۰ نوامبر۲۰۰۹) ۷۷ دلار و ۱۷ سنت بود و همین رقم برای نفت خام سنگین در سطح ۷۶ دلار و ۷۵ سنت قرار داشت. همچنین قیمت هر بشکه نفت خام سبک ایران به بازار آفریقای جنوبی ۷۵ دلار و ۹۵ سنت و هر بشکه نفت خام سنگین ایران به این بازار ۷۵ دلار و ۶۰ سنت گزارش شده است. هر بشکه نفت خام سبک ایران در بازار آسیا ۷۸ دلار و ۴ سنت، شمال غربی اروپا ۷۶ دلار و ۴۹ سنت و در بازار مدیترانه ۷۵ دلار و ۱۵ سنت معامله شده است. هر بشکه نفت خام سنگین ایران نیز در بازار آسیا ۷۷ دلار و ۲۷ سنت، شمال غربی اروپا ۷۶ دلار و ۱۵ سنت و در بازار مدیترانه ۷۴ دلار و ۸۰ سنت به فروش رسیده است.
پیش‌بینی قیمت:
در هفته گذشته سطح حمایتی ۷۷ دلار تا روز پنج شنبه توانست از کاهش قیمت نفت خام WTI جلوگیری کند و سطح مقاومتی نزدیک به ۸۱ دلار نیز مانع افزایش بیشتر شد. فشار کاهشی از ناحیه احتمال افزایش ذخیره‌سازی‌های نفت خام آمریکا وارد شد که در نهایت میزان کاهش بیش از انتظار بود. ابتدا گزارش API و به‌دنبال آن گزارش EIA دلالت بر کاهش بیش از انتظار را نشان داد که منجر به روند کاهشی قیمت نفت شد و در مسیر کاهشی حمایت ۷۵ دلار مانع تنزل بیشتر گردید. افزایش در ذخیره‌سازی‌ها بسیاری از اخبار مثبت را تحت شعاع قرار داد، اخباری مانند بهبود وضعیت اقتصادی آلمان و تجدید نظر افزایشی همزمان در مورد پیش‌بینی تقاضای نفت خام توسط سه مرجع بین‌المللی انرژی.
چنین به نظر می‌رسد که اخبار مثبتی که فعلا منتشر می‌شود منجر به ایجاد پتانسیل برای افزایش قیمت می‌شود تا اینکه در شرایط مناسب افزایش مذکور رخ دهد. از بعد تکنیکال قیمت نفت با مقاومت میانگین متحرک 20 در مقیاس ماهانه روبه‌رو است که مانع افزایش بیشتر قیمت شده است، لذا برای ادامه مسیر افزایشی نیاز به پتانسیل کافی است که هنوز به وجود نیامده است. انتظار افزایش بیشتر تقاضای نفت برای سال آینده از آنچه که فعلا مد نظر است موجب حمایت قیمت‌های نفت خواهد شد، لذا انتظار بر این است که قیمت در مسیر کاهشی با حمایت‌های محکم روبه‌رو شود. در نتیجه با اینکه قیمت نفت در اواخر هفته گذشته با کاهش روبه‌رو شد ولی در این هفته با حمایت مناسبی مواجه است. اولین حمایت در قیمت 75 دلار خواهد بود. در این سطح شاخص RSI نیز حمایت مناسبی را نشان می‌دهد که می‌تواند در نهایت موجب برگشت روند افزایشی شود. در مسیر برگشت ابتدا قیمت 5/78 و سپس 81 مانع افزایش بیشتر خواهد شد. گذر از 81 دلار به معنی داشتن توان لازم برای افزایش به بیش از 83 دلار است.
منبع: سایت موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی (www.iies.org )
*کارشناسان ارشد اقتصاد انرژی