ارتقای اقتصاد ملی از مسیر بورس کالا
گروه بورس کالا- سحر نمایشی، حدیث موسوی: مدیرعامل بورس کالای ایران در دومین کنفرانس خبری خود در سال جاری در کیش به بیان کارکردهای این بورس در اقتصاد ملی و تشریح محیط کسب و کار بورس کالا در سال 92 پرداخت و با اشاره به مهم‌ترین اقدامات توسعه‌ای این بورس در سال جاری، رویکردها و اولویت‌های اصلی آن را در سال آینده مطرح کرد. ضمن آنکه با حضور خبرنگاران رسانه‌های مختلف از پرتال جدید بورس کالای ایران نیز رونمایی شد و خبرنگاران در تالار صادراتی بورس کالای ایران در کیش حضور یافته و از نزدیک با معاملات در این تالار بین‌المللی آشنا شدند.
دکتر حسین پناهیان در این کنفرانس گفت: بورس کالای ایران به‌منظور نقش‌آفرینی در بازار سرمایه و در جهت تحقق سند چشم‌انداز، با تکیه بر نظام سازمانی کارآمد، بهره‌گیری از فناوری‌ها و ابزارهای نوین مالی و متنوع و مدیریت ریسک به دنبال افزایش تنوع در کالاها و بازارها و شفاف‌سازی و تسهیل فرآیندها است و در راستای ارتقای جایگاه این بورس در اقتصاد ملی و تبدیل شدن به مرجع کشف قیمت در کشور و منطقه بوده و درصدد است تا به یکی از بورس‌های معتبر جهانی تبدیل شود.
وی در ادامه با بیان کارکردهای بورس کالا در اقتصاد ملی از جمله کشف نرخ، مدیریت ریسک نوسانات قیمت، ایجاد فرصت سرمایه‌گذاری، تسهیل تجارت فیزیکی و تامین مالی گفت: اقدامات و فعالیت‌های انجام گرفته در بورس کالا به بهبود فضای کسب و کار، گسترش بازارهای مالی و هدایت بانک‌ها به سمت منابع تولید و همچنین گسترش صادرات و ارتقای ظرفیت‌های مالیاتی و نظام گمرکی می‌انجامد که از جمله اهداف اقتصادی مرتبط به شمار می‌رود.
مدیرعامل بورس کالای ایران سپس با تشریح محیط کسب و کار این بورس در سال‌جاری و رکود تورمی در اقتصاد ملی به همراه تغییر دولت و شکل‌گیری رویکرد بازار و ارتقای رقابت‌پذیری ملی گفت: در سال‌جاری ما شاهد بودیم که بودجه کافی به پروژه‌های عمرانی تخصیص داده نشد و کسری بودجه در دو نیمه سال وجود داشت؛ ضمن آنکه با وجود ابهام در فضای سرمایه‌گذاری در کشور در نیمه دوم سال، ما همچنین شاهد تغییر در سطح تعاملات ایران و دنیا و شکل‌گیری خوش‌بینی و امید ناشی از این تغییر از نیمه اول سال بودیم.
وی در ادامه گفت: ارزش کل معاملات بورس کالا در دو بازار فیزیکی و مشتقه در یازده ماه و ۱۲ روز سال‌جاری بالغ بر ۵۹۱هزار میلیارد ریال بوده است. سهم بازار فیزیکی از ارزش کل، بالغ بر ۴۰۲ هزار میلیارد ریال و بازار مشتقه بالغ بر ۱۸۹هزار میلیارد ریال برآورد شده است. این در حالی است که سال گذشته حجم معاملات در بازار فیزیکی ۳۱۵ هزار میلیارد بوده و ما در این بخش شاهد رشد بوده ایم. لیکن در بازار مشتقه در سال گذشته حدود ۳۶۳ هزار میلیارد ریال قرارداد سکه منعقد شد و در این بخش کاهش را به علت نوسانات شدید دلار و طلای جهانی تجربه کردیم. دکتر پناهیان در ادامه گفت: در تالار محصولات صنعتی و معدنی بورس کالا طی یازده ماهه اخیر ۸/۱۲ میلیون تن انواع کالا با ارزشی بالغ بر ۲۱۲ هزار میلیارد ریال داد‌و‌ستد شده که حاکی از رشد ۷ درصدی ارزش و افت ۳ درصدی حجم معاملات این دسته از محصولات است. در تالار فرآورده‌های نفتی و پتروشیمی نیز در این مدت بالغ بر ۱۰میلیون تن انواع کالا با ارزشی معادل ۱۸۷ هزار میلیارد ریال به فروش رفت که ۶۱ درصد از نظر ارزش و ۲۵ درصد از نظر حجمی رشد داشته است. همچنین در بخش کشاورزی شاهد معامله ۲۶۵ هزار تن انواع کالا به ارزش ۲ هزار و ۷۳۸ میلیارد ریال بودیم که نمایانگر افزایش ۱۰۳ درصدی ارزش و ۴۴ درصدی حجم معاملات محصولات کشاورزی در بورس کالا است.
وی سپس در‌خصوص حجم معاملات در تالار صادراتی بورس کالا گفت: در این مدت بالغ بر ۵ میلیون تن انواع کالا با ارزشی معادل ۴۳ هزار میلیارد ریال در تالار صادراتی معامله شده و در این بخش نیز رشد ۵۹درصدی ارزش و ۳۵ درصدی معاملات کاملا مشهود است.
وی در ادامه با اشاره به تامین مالی ۱۸۹ هزار میلیاردریالی بخش تولید از طریق معاملات سلف در بورس کالای ایران گفت: این رقم در سال ۹۱ بالغ بر ۱۶۵ هزار میلیاردریال بوده که حاکی از رشد ۱۵ درصدی میزان تامین مالی تولیدکنندگان است.
مدیرعامل بورس کالای ایران سپس با اشاره به دستاوردهای بورس کالا طی امسال در حوزه فن‌آوری اطلاعات و ارتباطات گفت: در این بخش توسعه زیرساخت ارتباطی با کارگزاران از طریق توسعه شبکه WAN و ایجاد ارتباط دو سویه بورس و دفاتر شرکت‌های کارگزاری از طریق شبکه رادیویی، MPLS و وایمکس حاصل شد و با ارتقای سیستم‌های معاملاتی از راه دور، اقدامات لازم برای راه‌اندازی معاملات برخط آتی و معاملات بازار فرعی، سلف موازی استاندارد و راه‌اندازی سامانه معاملات مشتریان خرد صورت گرفت.
وی در ادامه با اعلام طراحی و پیاده سازی پرتال جدید بورس کالا گفت: طراحی و ایجاد سیستم پذیرش قبض انبار، ارتقای سیستم‌های عرضه، نظارت بر بازار آتی و ثبت سفارش و تولید و توسعه سامانه‌های مغایرت گیری تسویه، سیستم کنترل تعهد عرضه و سیستم تسویه بین بانکی از جمله سایر اقدامات انجام شده در این بخش هستند.
مدیرعامل بورس کالای ایران در این نشست خبری با بیان پذیرش ۳۵ کالای جدید در بخش فرآورده‌های نفتی و پتروشیمی، ۱۱ کالا در حوزه محصولات صنعتی و معدنی و ۷کالا در بخش وارداتی گفت: طی سال ۹۲، بورس کالای ایران موفق به پذیرش اوراق بهادار مبتنی بر کالا از جمله سلف موازی میلگرد و آتی زیره شد و همچنین انبارهای استان‌های گلستان و کرمانشاه به‌منظور آغاز به کار سیستم معاملاتی از طریق قبض انبار پذیرش شد.
وی همچنین به تدوین و ارتقای استاندارد ملی کالای پذیرش شده در این سال اشاره کرد و گفت: امسال بورس کالا توانست در سطح ملی استاندارد میلگردهای گرم برای تسلیح بتن و انبارداری برای محصولات فولادی و محصولات کشاورزی را با همکاری سازمان ملی استاندارد تدوین کند.
دکتر پناهیان سپس به تشریح مجموعه اقدامات بورس کالا در توسعه بازار کشاورزی پرداخت و خاطر نشان کرد: استقرار نظام انبارداری محصولات کشاورزی و سامانه صدور قبض انبار برای معاملات این دسته از کالاها و ارائه روش قیمت تضمینی به عنوان جایگزین خرید تضمینی محصولات از جمله اقدامات بسیار مهم در این زمینه است و با همکاری وزارت جهاد کشاورزی کلیه اقدامات مورد نیاز در چارچوب الزامات ماده ۳۳ قانون افزایش بهره‌وری بخش کشاورزی و منابع طبیعی انجام شده که در سال جدید عملیاتی می‌شود؛ ضمن آنکه بورس در این بخش افزایش سطح تعامل با ذی‌نفعان را در دستور کار خود قرار داد و در این راستا جلسات و نشست‌های مختلف با مسوولان وزارت جهاد، تولیدکنندگان، اتحادیه‌ها و تشکل‌ها، خانه کشاورز و شرکت‌های سهامی زراعی برگزار شد.
مدیرعامل بورس کالای ایران در ادامه گفت: زمینه‌های عملیاتی راه اندازی معاملات سلف موازی میلگرد به عنوان ابزار مالی نوین فراهم شده و توسعه زیرساخت‌های بازار به‌منظور تکمیل زنجیره تولید، توزیع و مصرف محصولات فولادی با راه اندازی سیستم قبض انبار صورت گرفته است.
وی در ادامه با اشاره به تعاملات با دستگاه‌های ذی‌ربط در خصوص متعادل سازی بازار محصولات پتروشیمی گفت: در این راستا سقف مجاز تغییر قیمت ۷ گروه کالایی افزایش یافت و خروج دست کم ۳۹ قلم کالای پتروشیمی دارای بازار متعادل از سیستم بهین یاب عملی شد.
وی سپس به بیان رویکردهای بورس کالا در سال ۹۳ پرداخت و گفت: تعمیق کارکردهای بورس در اقتصاد ملی، افزایش ظرفیت بورس کالا در تعامل اقتصاد بین الملل و تعامل با نهادهای تصمیم‌گیر و تصمیم‌ساز از جمله این رویکردها به شمار می‌رود.وی در پایان درخصوص اولویت‌های این بورس در سال جدید گفت: راه اندازی معاملات برخط قراردادهای آتی، ارتقای سامانه‌های بازارهای فیزیکی و مشتقه به همراه گسترش سامانه پذیرش انبارها و صدور قبض انبار در این راستا عملیاتی می‌شود. همچنین ما راه اندازی قراردادهای آتی روی دارایی‌های پایه جدید، گسترش بازارگردانی در قراردادهای مشتقه، راه اندازی معاملات اختیار و معاملات سلف موازی را در دستور کار خود داریم. ضمن آنکه راه اندازی نشریه بورس کالای ایران، سایت اختصاصی خبری، مرکز مشاوره و اطلاع رسانی بورس کالا و توسعه پرتال جدید بورس کالا و توسعه ارتباطات بین المللی در سال جدید در دستور کار قرار دارد. در پایان این نشست نیز، جلسه پرسش و پاسخ با خبرنگاران رسانه‌های مختلف و پس از آن بازدید از تالار صادراتی انجام شد.
در جلسه پرسش و پاسخ با مدیرعامل بورس کالای ایران نیز، پناهیان در پاسخ به سوال یکی از خبرنگاران در ارتباط با برنامه‌های بورس کالا برای توسعه رقابت پذیری و جذب سرمایه ‌های خارجی گفت: توسعه ظرفیت‌های سرمایه‌گذاری خارجی به یکسری الزامات اولیه و زیرساخت‌ها احتیاج دارد که یکی از مهم‌ترین آنها بحث مزیت رقابتی است، هرچند بورس کالا از همان ابتدای شکل گیری بر پایه رقابت پذیری شکل گرفته اما در زمینه فرهنگ سازی و آشنایی با کارکردهای این نهاد مالی باید بیشتر کار کنیم تا بازیگران صحنه اقتصاد نیز با وظایف و برنامه‌های ما بیشتر آشنا شوند. پناهیان ادامه داد: یکی از بحث‌های ما این است که ما صرفا یک شرکت سهامی عام صرف نیستیم زیرا ساختار سهامداری ما به گونه‌ای طراحی شده که هیچ سهامداری قدرت نفوذ در عملکرد بورس کالا را به این دلیل که نمی‌تواند بیش از ۵/۲ درصد از سهام این شرکت را در مالکیت خود داشته باشد، ندارد و این به خاطر استقلال نقشی است که برای بورس کالا از قبل در نظر گرفته شده است، پس در مجموع باید بگویم با فرهنگ سازی کارکردهای این نهاد مالی ما می‌توانیم بهره وری هر یک از بخش‌های اقتصادی را افزایش داده و رقابت پذیری را در عرصه اقتصاد ملی بهبود ببخشیم زیرا یکی از مهم‌ترین فاکتورهای اثرگذار بر سرمایه‌گذاری خارجی در هر کشوری این مساله است که آیا آن کشور خاص توانسته در جهت پرورش مزیت‌های رقابتی خود به خوبی عمل کند یا خیر.
وی افزود: ما معتقدیم بر اساس ذات شکل‌گیری بورس کالا می‌توانیم بهره‌وری، کارآیی و مزیت‌های رقابتی هر بخش را به دست‌اندرکاران آن بخش نشان دهیم تا پس از آن در جهت جذب سرمایه‌های خارجی هم موفق عمل کنیم.
در ادامه نشست، پناهیان در پاسخ به خبرنگار «دنیای اقتصاد» نیز که در مورد اجرای فاز دوم هدفمندی یارانه ها، افزایش نرخ بهره مالکانه و نرخ خوراک گاز مجتمع‌های پتروشیمی از سال ۹۳ و تاثیر آن روی کارکردهای بورس کالا پرسیده بود، گفت: مکانیزم و عملکرد بورس کالا از ابتدا این‌گونه بوده که تمامی بخش‌های اقتصادی بدون هیچ‌گونه اجبار و تحمیلی تنها بر اساس اعتماد به این نهاد وارد آن شده اند، پس اجرای چنین برنامه‌هایی در عرصه اقتصاد ملی نمی‌تواند روی ورود بخش‌ها در بورس کالا اثرگذار باشد. این در حالی است که اعتقاد ما بر افزایش مشوق‌ها برای حضور در بورس کالا است و بر اساس اهداف استراتژیکی که تعیین کرده‌ایم باید در پایان یک دوره مشخص، ارزش معاملات قراردادهای آتی به فیزیکی را به نسبت ۴ به یک برسانیم.