تامین آهن قراضه در سال ۹۳

میلاد کیوانسرائی به‌طور قطع پرسشی که در این روزهای نخستین سال جاری اذهان بسیاری از فعالان حوزه صنعت فولاد کشور را به خود مشغول داشته است آینده و وضعیت پیش روی صنعت فولاد در سال جاری است، چرا‌که با در اختیار داشتن تصویری روشن و شفاف از فضای پیش روی صنعت فولاد کشور در این سال، علاوه‌بر ایجاد امکان برنامه‌ریزی صحیح جهت طی مسیر پیش رو و با به حداقل رساندن ریسک‌های احتمالی ناشی از چالش‌ها و مشکلات احتمالی قادر خواهیم بود تا به درستی به سوی اهداف خود گام برداریم. شاید بتوان یکی از شاخصه‌های محتمل بر حوزه صنعت فولاد کشور در سال جاری را همانند چند سال اخیر بازگشت دیر هنگام و آغاز فعالیت دیرتر فعالان در این حوزه عنوان کرد؛ چرا‌که این فعالان سعی خواهند کرد تا با تاخیر بیشتر در از سرگیری فعالیت‌های خود، بتوانند به تصویری شفاف‌تر از عرصه‌های سیاسی و اقتصادی کشور در سال آتی دست یابند و قدرت بر داشتن گام‌هایی بلندتر و منطقی‌تر را در اختیار داشته باشند؛ ضمن اینکه نباید این نکته را دور از ذهن نگه داریم که همواره به‌طور سنتی، تعطیلات فعالان این حوزه بلندمدت‌تر از سایر حوزه‌ها بوده است خصوصا در سال جاری که مباحث اساسی و بنیادی در زمینه اقتصادی کشور مطرح است و از آن جمله می‌توان به اجرای فاز دوم هدفمند‌سازی یارانه‌ها در سال جاری اشاره کرد.

میلاد کیوانسرائی به‌طور قطع پرسشی که در این روزهای نخستین سال جاری اذهان بسیاری از فعالان حوزه صنعت فولاد کشور را به خود مشغول داشته است آینده و وضعیت پیش روی صنعت فولاد در سال جاری است، چرا‌که با در اختیار داشتن تصویری روشن و شفاف از فضای پیش روی صنعت فولاد کشور در این سال، علاوه‌بر ایجاد امکان برنامه‌ریزی صحیح جهت طی مسیر پیش رو و با به حداقل رساندن ریسک‌های احتمالی ناشی از چالش‌ها و مشکلات احتمالی قادر خواهیم بود تا به درستی به سوی اهداف خود گام برداریم.

شاید بتوان یکی از شاخصه‌های محتمل بر حوزه صنعت فولاد کشور در سال جاری را همانند چند سال اخیر بازگشت دیر هنگام و آغاز فعالیت دیرتر فعالان در این حوزه عنوان کرد؛ چرا‌که این فعالان سعی خواهند کرد تا با تاخیر بیشتر در از سرگیری فعالیت‌های خود، بتوانند به تصویری شفاف‌تر از عرصه‌های سیاسی و اقتصادی کشور در سال آتی دست یابند و قدرت بر داشتن گام‌هایی بلندتر و منطقی‌تر را در اختیار داشته باشند؛ ضمن اینکه نباید این نکته را دور از ذهن نگه داریم که همواره به‌طور سنتی، تعطیلات فعالان این حوزه بلندمدت‌تر از سایر حوزه‌ها بوده است خصوصا در سال جاری که مباحث اساسی و بنیادی در زمینه اقتصادی کشور مطرح است و از آن جمله می‌توان به اجرای فاز دوم هدفمند‌سازی یارانه‌ها در سال جاری اشاره کرد.

در این میان شاید بتوان کلیت صنعت فولاد کشور را به چهار قسمت عمده تقسیم‌بندی کرد:

۱- بخش مواد اولیه مورد استفاده در صنعت فولاد کشور شامل مواد معدنی و آهن قراضه

۲- بخش بنگاه‌های ذوبی تولید‌کننده محصولات میانی فولادی یا همان شمش فولاد

۳- بخش بنگاه‌های نوردی تولید‌کننده محصولات نهایی فولادی یا همان محصولات و فرآورده‌های فولادی

۴- بخش تقاضا جهت محصولات و فرآورده‌های فولادی شامل بورس کالا و بازار آزاد

اما بخش مواد اولیه نیز که خود شامل مواد اولیه معدنی و آهن قراضه است به دو زیرمجموعه عمده تقسیم می‌شود که این بخش‌ها بنیان‌های بازار تامین عرضه مواد اولیه در صنعت فولاد کشور را تشکیل می‌دهند.

۱- بخش تامین‌کننده عرضه این ماده اولیه مانند آهن قراضه در بازار شامل مواردی همچون، بخش معادن کشور، پروژه‌های عمرانی، صنعت مسکن کشور، صنعت خودرو کشور، صنعت و تولیدات صنعتی، بخش خانگی و بخش واردات است.

۲- بخش تقاضا برای مواد اولیه معدنی و آهن قراضه مورد استفاده در صنعت فولاد کشور

در سال جاری بخش معدن که یکی از تامین‌کنندگان مواد اولیه مورد نیاز در صنعت فولاد است دو موضوع شامل ورود فازها و طرح‌های توسعه‌ای شرکت‌ها و کارخانه‌ها و مجتمع‌های فولادی به مراحل تولید و آغاز به فعالیت تعدادی از طرح‌های هشت گانه استانی را پیش روی خود خواهد داشت. به این ترتیب از یک طرف شاهد افزایش تقاضا برای سنگ‌آهن خواهیم بود و از جهت دیگر شاهد آن خواهیم بود که به علت عدم برخورداری سیستم ریلی کشور از امکانات و تجهیزات و ماشین آلات کافی برای افزایش ظرفیت ترانزیت این ماده اولیه در راستای پاسخگویی به تقاضاهای موجود فشار وارده موجب تغییر الگوی مصرف این نوع مواد اولیه و فشار تقاضای مضاعف بر سایر مواد اولیه مورد استفاده در صنعت فولاد (آهن قراضه) خواهد شد؛ ضمن اینکه نباید مباحث مربوط به افزایش نرخ بهره مالکانه معادن و همچنین افزایش نرخ عوارض و مالیات‌های مستقیم و غیرمستقیم به این بخش را که مدتی است در محافل مرتبط با این موضوع مطرح است (این عوامل منجر به افزایش هزینه‌ها و بالطبع افزایش نرخ نهایی این ماده اولیه خواهد شد) دور از ذهن نگه داریم.

در این میان مسائل پیش روی بخش معادن کشور حاکی از مهیا بودن زمینه جهت افزایش نرخ مواد اولیه حاصل از این بخش که منجر به افزایش نرخ محصولات میانی و نهایی تولید‌کنندگان استفاده‌کننده از این نوع ماده اولیه می‌شود، است.

طی سالیان گذشته همواره پروژه‌های عمرانی کشور نقش مهمی در عرضه قراضه با کمیت و کیفیت بسیار مناسب داشته است تا آنجا که همواره از آن به عنوان یکی از منابع مهم و موثر در عرضه آهن قراضه یاد شده، اما از آنجا که در سال جاری در موضوع بودجه پروژه‌های عمرانی کشور تصمیم بر آن است که این بودجه به پروژه‌های با پیشرفت فیزیکی بالای ۸۰ درصد اختصاص یابد و به این دلیل که پروژه‌های عمرانی با پیشرفت بالای ۸۰درصد مراحل سخت‌افزاری خود را پشت سرنهاده و عموما در مراحل نرم‌افزاری هستند، بنابراین نیازی به استفاده و بهره‌مندی از محصولات و فرآورده‌های فولادی وجود نخواهد داشت. از این رو نمی‌توان شاهد ایفای نقش مهم و بسزا و تاثیرگذار این حوزه با قدرت سال‌های پیش در عرصه عرضه و تامین بخشی از آهن قراضه با کمیت و کیفیت بسیار مناسب بود که این موضوع به‌طور خاص برای برخی کارخانه‌ها و مجتمع‌های فولادی که در درجه اول کیفیت این ماده اولیه برای آنها بسیار حائز اهمیت است می‌تواند در خور توجه قرار گیرد.

در این میان نباید فراموش کرد که پروژه‌های عمرانی کشور با قدرت خلق تقاضای محصولات و فرآورده‌های فولادی همواره به عنوان یکی از مهمترین عوامل ایجاد تقاضا برای فولاد شناخته می‌شود؛ بخشی که گویی در سال جاری نمی‌توان به علت سیاست‌های در پیش گرفته شده از سوی دولت در حیطه عمران و آبادانی کشور شاهد ایفای نقش آن بود.

بخش مسکن و بخش خودروسازی نیز بعد از پروژه‌های عمرانی کشور از جمله مهم‌ترین منابع عرضه‌کننده و تامین‌کننده آهن قراضه هستند که همچون بخش پروژه‌های عمرانی، عرضه آهن قراضه صورت گرفته از این منابع نیز از سطوح کمی و کیفی بسیار مناسب برخوردار است.

اما در سال جاری به عقیده بسیاری از کارشناسان و صاحب‌نظران این دو بخش نمی‌توان شاهد بازگشت رونق به آنها که منجر به افزایش تولید و افزایش عرضه آهن قراضه از سوی این بخش‌ها خواهد شد، بود؛ چرا‌که با تورم شدید وارد شده به این بخش‌ها در سال گذشته عملا بخش قابل توجهی از متقاضیان که تشکیل‌دهنده تقاضاهای پایدار و موثر در این بازار بوده‌اند به دلیل کاهش شدید قدرت اقتصادی از این چرخه حذف شده‌اند به گونه‌ای که اگر نخواهیم از فاکتور گذر زمان جهت تضعیف تورم درون بخشی استفاده کنیم باید با بهره‌مندی از راهکارهای مناسب و تاثیر گذار در تضعیف این تورم درون بخشی بهره گیریم. متاسفانه تنها راهکار ارائه شده از سوی دولت در این راستا افزایش وام خرید مسکن بوده است که جدا از منظر عدم قدرت کافی حجم وام‌های اختصاص یافته و مسائل مربوط در‌خصوص دریافت و سپس بازپرداخت آن، به نظر می‌رسد نمی‌توان انتظار راهکارهای موثرتر دیگری از جانب دولت به این منظور بود.

بازگشت تقاضاهای موثر در بخش صنعت مسکن و خودروسازی که به علت ورود تورم درون بخشی در سال گذشته تضعیف یا از بین رفته می‌تواند منجر به بازگشت رونق تولید به این بخش‌ها و بالطبع بازگشت تقاضا جهت محصولات و فرآورده‌های فولادی و افزایش عرضه قراضه حاصل از تولید در این بخش‌ها شود. همچنین انتظار ادامه روند رکودی موجود در بخش صنعت حداقل در ۶ ماهه اول سال از سوی صاحب‌نظران و کارشناسان اجرای فاز دوم هدفمندسازی یارانه‌ها، افزایش نرخ بهای انرژی، افزایش دستمزد نیروی انسانی، بالا بودن نرخ تسهیلات درخواستی از بانک‌ها و موسسات مالی و اعتباری جهت تامین سرمایه در گردش مورد‌نیاز نشان از ادامه روند مبهم و عدم شفافیت در وضعیت صنعت کشور حداقل در نیمه نخست سال جاری است بنابراین همچنان نمی‌توان انتظار عرضه آهن قراضه از این بخش را در بازار عرضه این ماده اولیه داشت.

بخش واردات نیز که در همین روزنامه و در طی مقاله‌ای به تفصیل به آن اشاره کرده بودیم در حال حاضر امری غیراقتصادی و همراه با دشواری‌های بسیار بالایی خواهد بود.

بنابراین در سال جاری نیز نمی‌توان به جز مواردی که به‌طور خاص شکل خواهد گرفت شاهد واردات مواد اولیه مورد نیاز در صنعت فولاد کشور به خصوص آهن قراضه بود.

اما شاید بتوان عنوان کرد در شرایط حاضر موضوعی که در بخش مواد اولیه بیشتر از همه باید مورد توجه قرار گیرد مربوط به قراضه حاصل از حوزه خانگی یا به عبارت بهتر همان میزان آهن قراضه‌ای که در نتیجه مصرف در بخش خانگی تولید و در بازار مواد اولیه آهن قراضه عرضه می‌شود، است. همان‌طور که می‌دانیم طی سال گذشته با توجه به ضعف شدید حاصل شده در دیگر منابع تامین و عرضه‌کننده آهن قراضه بخش اعظم و قابل توجهی از آهن قراضه عرضه شده در این سال از طرف این حوزه بوده است و از آنجا که میزان عرضه قراضه این حوزه در بازار رابطه مستقیمی با میزان مصرف در بخش خانگی دارد و میزان مصرف در بخش خانگی نیز رابطه مستقیمی با میزان قدرت اقتصادی جامعه خواهد داشت بنابراین به نظر می‌رسد با توجه به ادامه روند تورمی در سال جاری که ناشی از برخی سیاست‌های سیاسی و اقتصادی دولت خواهد بود به‌طور قطع شاهد فشار مضاعف در تولید قراضه در این حوزه خواهیم بود و این موضوع با عنایت به باقی ماندن بخش خانگی به عنوان تنهاترین و موثرترین عرضه‌کننده پرقدرت در بازار مواد اولیه مورد نیاز صنعت فولاد می‌تواند بسیار حائز اهمیت باشد. بنابراین با نگاهی به وضعیت پیش روی صنعت فولاد کشور در سال جاری در خواهیم یافت که یکی از اصلی‌ترین و مهم‌ترین مشکلات و چالش‌های پیش روی صنعت فولاد کشور همچون سال گذشته نبود تقاضاهای موثر و بزرگ از سوی متقاضیان خواهد بود که با تحرک سمت تقاضا موجبات رونق و پیشرفت این صنعت فراهم خواهد شد.

[e-mail]*