علیرضا پاکدین دانشجوی دکترای مالی و تحلیلگر بازار سرمایه اوراق سلف موازی استاندارد نفت کوره ۳۸۰ سانتی استوک (منضم به اختیار خرید و فروش تبعی) با نام، قابل معامله در بورس انرژی و معاف از مالیات است. هدف از عرضه اوراق مزبور تامین مالی طرح‌های توسعه‌ای شرکت ملی نفت ایران و بازار عرضه اولیه و معاملات ثانویه بورس انرژی است. میزان مجاز عرضه اولیه اوراق حداکثر در دو مرحله در فواصل یک‌هفته‌ای و در هر مرحله حدود ۵۵ هزار قرارداد معادل ۵۰۰ میلیارد ریال عرضه خواهد شد. حداکثر مجموع میزان عرضه با توجه به قیمت نفت کوره به ارزش هزار میلیارد ریال خواهد بود. واحدهای پولی قیمت و ارز مورد تسویه ریال است. زمان‌بندی این ابزار جهت پرداخت وجه معامله به روش نقد انجام می‌شود. همچنین مهلت تسویه در دوره عرضه اولیه و معاملات ثانویه یک روز کاری پس از انجام معامله و تسویه نقدی در سررسید حداکثر پنج روز کاری پس از آخرین روز معاملاتی خواهد بود. حداکثر حجم قابل‌عرضه محدود به حجم عرضه اولیه است. اندازه هر قرارداد یک‌تن نفت کوره خواهد بود. عرضه گسترده با قیمت ثابت برای روش عرضه اولیه در نظر گرفته شده است. حداقل تغییر قیمت هر سفارش یک ریال است. قیمت خرید هر قرارداد به‌صورت قیمت پایه دلاری ۳۸۰ سانتی استوک؛ بر اساس نفت کوره ۱۸۰ سانتی استوک خلیج‌فارس منتشره در نشریهPlatt's European Marketscan استخراج و با در نظر گرفتن شرایط حاکم بر بازار و اعمال دیفرنشیال مشخص (PEREMIUM/ DISCOUNT) توسط مدیریت امور بین‌الملل شرکت ملی نفت ایران در اطلاعیه عرضه منتشر می‌شود(بر اساس ماده ۷۸ دستورالعمل معاملات کالا و اوراق بهادار مبتنی بر کالا در بورس انرژی اطلاعیه عرضه باید حداقل ۲ روز کاری قبل از عرضه در سایت بورس انرژی منتشر شود). قیمت اعمال اختیار فروش و خرید تبعی به ترتیب ۱۲۵درصد و ۱۲۸درصد قیمت عرضه اولیه در سررسید اوراق خواهد بود. قیمت خرید بازار‌گردان در معاملات ثانویه در قالب قیمت عرضه اولیه به‌علاوه‌ سود معادل ۲۳ درصد سالانه به‌صورت روزشمار در نظر گرفته شده است. درصورتی‌که قیمت اوراق در سررسید کمتر از (۱.۲۵ × قیمت پایه در عرضه اولیه) باشد سرمایه‌گذاران می‌توانند از اختیار فروش استفاده کرده و نسبت به فروش قرارداد به قیمت (۱.۲۵ × قیمت پایه در عرضه اولیه) به شرکت ملی نفت ایران اقدام کنند. به این ترتیب بازده سالانه اوراق سلف، حداقل ۲۵ درصد خواهد بود. همچنین درصورتی‌که قیمت اوراق در سررسید بیشتر از (۱.۲۸ × قیمت پایه در عرضه اولیه) باشد، شرکت ملی نفت ایران می‌تواند از اختیار خرید استفاده کرده و نسبت به خرید قرارداد نفت کوره به قیمت (۱.۲۸ × قیمت پایه در عرضه اولیه) از دارندگان اوراق اقدام کند. در این حالت، قیمت تسویه ۱۲۸ درصد قیمت عرضه اولیه خواهد بود. به این ترتیب بازدهی سالانه اوراق سلف حداکثر ۲۸ درصد است. اوراق سلف موازی استاندارد سود بین دوره‌ای ندارد. در پایان دوره خریدار می‌تواند نسبت به تحویل فیزیکی یا تسویه نقدی با توجه به قیمت نفت کوره در سررسید و بر اساس قیمت اعمال اختیار فروش تبعی یا اختیار خرید تبعی اقدام کند. مدت قرارداد یک سال از تاریخ عرضه اولیه در نظر گرفته شده است. معاملات ثانویه اوراق سلف موازی استاندارد نفت کوره ۳۸۰ سانتی استوک از طریق شبکه کارگزاران مورد تایید سازمان بورس اوراق بهادار بر اساس ضوابط معاملات بورس انرژی حداکثر ۱۰ روز کاری پس از پایان عرضه اولیه خواهد بود. تامین سرمایه امین موظف است ضمن عملیات بازار گردانی، تقاضاهای فروش اوراق سلف موازی استاندارد موضوع این قرارداد را در حداقل قیمت تضمین‌شده شامل اصل مبلغ پرداخت‌شده در روز عرضه عمومی و سود ۲۳درصد سالانه روزشمار برای هر ورق بر‌اساس مقررات معاملات اوراق بهادار در بورس انرژی خریداری کرده و تقاضاهای خرید اوراق سلف موازی استاندارد موضوع این قرارداد را تا سقف اوراق در اختیار به متقاضیان عرضه کند. حداقل سفارش انباشته بازار‌گردان یک درصد حجم کل اوراق و حداقل تعهد معاملات روزانه بازار گردان ۵درصد حجم کل اوراق در نظر گرفته شده است. سررسید اوراق یک سال پس از تاریخ عرضه اولیه بوده و تاریخ ارائه درخواست تحویل فیزیکی حداکثر تا ساعت ۱۶ آخرین روز معاملاتی به اتاق پایاپای است و دوره تحویل حداکثر دو ماه پس از تاریخ سررسید خواهد بود. مکان تحویل در محل بنادر صادراتی ماهشهر، بندرعباس و لاوان با انتخاب شرکت ملی نفت ایران در نظر گرفته شده است. دوره تحویل فیزیکی پس از زمان سررسید اوراق شروع و به مدت ۲ ماه ادامه خواهد داشت. عدم ارائه درخواست جهت تحویل فیزیکی به‌منزله انصراف خریدار از تحویل دارایی پایه و انجام تسویه نقدی خواهد بود. حداقل اوراق جهت تسویه فیزیکی معادل ۳۵،۰۰۰ تن در نظر گرفته شده است. تخفیف‌ها و امتیازهایی که برای تحویل گیرندگان نفت کوره این قراردادها در نظر گرفته‌شده است، همانند شرایط خرید نقدی نفت کوره است. عملیات اجرایی تحویل به‌صورت ذیل درنظر گرفته شده است:

شرکت ملی نفت حداکثر ۱۰ روز پس از سررسید قرارداد سلف موازی استاندارد نفت کوره نسبت به اعلام دوره ۱۵ روزه تحویل و همچنین بارگیری اقدام می‌کند. پس از مشخص شدن دوره ۱۵ روزه تحویل شرکت ملی نفت دوره ۲ روزه بارگیری در این بازه زمانی را به متقاضی حداقل ۱۵ روز قبل از دوره ۲ روزه اعلام می‌کند. متقاضی باید کشتی مناسب بارگیری در بندر اعلام‌شده را به شرکت ملی نفت حداقل یک هفته قبل از دوره ۲ روزه بارگیری معرفی کند. تاییدیه کشتی متقاضی توسط شرکت ملی نفت طی ۲ روز پس از معرفی کشتی به متقاضی صورت می‌پذیرد. سایر شرایط عملیات برداشت فیزیکی بر اساس شرایط و ضوابط کلی شرکت ملی نفت مطابق با GTC فرآورده است.

خسارت ناشی از عدم تحویل کالا به‌صورت ذیل درنظر گرفته شده است:

خسارت ناشی از عدم تحویل کالا بر اساس دستورالعمل ثبت و سپرده‌گذاری کالا و اوراق بهادار مبتنی بر کالا و تسویه و پایاپای معاملات در بورس انرژی درنظر گرفته شده است. خسارت ناشی از تاخیر در برداشت به ازای هر روز تاخیر(و تا حداکثر ۵ روز) از آخرین روز دوره بارگیری ۲ روزه، روزانه یک درصد محموله است. روز ششم تاخیر تحویل فیزیکی کان‌لم‌یکن تلقی خواهد شد و پس از کسر کارمزدهای مصوب بورس قرارداد تسویه نقدی خواهد شد. در صورت عدم برداشت، تحویل فیزیکی کان‌لم‌یکن تلقی خواهد شد و به میزان ۵ درصد ارزش محموله به‌عنوان خسارت ناشی از عدم برداشت از قرارداد کسر و پس از کسر کارمزدهای مصوب بورس قرارداد تسویه نقدی انجام خواهد شد. سایر شرایط عملیات برداشت فیزیکی بر اساس شرایط و ضوابط کلی شرکت ملی نفت مطابق با GTC فرآورده است. در صورت تاخیر شرکت ملی نفت ایران در تسویه نقدی در سررسید وجه التزامی معادل ۰۰۱/ ۰ ارزش کل اوراق به قیمت پایانی یا قیمت تئوریک حسب مورد به‌صورت روزشمار به دارندگان اوراق پرداخت خواهد شد. ارکان اوراق شامل شرکت ملی نفت ایران به‌عنوان عرضه‌کننده و ضامن، تامین سرمایه امین به‌عنوان مشاور پذیرش، متعهد خرید در عرضه اولیه و بازار‌گردان خواهد بود. همچنین کارگزاری خبرگان سهام به‌عنوان عاملیت فروش و محل انجام معاملات در بورس انرژی است. عامل عرضه ،کارگزاری‌های دارای مجوز معاملات سلف موازی استاندارد در بورس انرژی خواهند بود.