مـحـمد حـسین بابالو: در بازار محصولات پتروشیمی با محوریت پلیمرها شرایط سخت پیشین رو به وخامت گذاشته و کاهش قیمت‌ها در کنار تضعیف حجم تولید و افت تقاضای داخلی و صادراتی محصولات نهایی وضعیت پیش رو را ترسیم کرده است. با توجه به این وضعیت ممکن است که شرایط سخت فعلی در ماه مبارک رمضان باز هم ادامه یابد که یکی از خروجی‌ها تاکنون افت قیمت پلیمرها بوده است. مدتی است که معاملات محصولات پتروشیمی در بورس کالای ایران با جذابیت بسیار کمی رو‌به‌رو شده که کاهش حجم معامله پلیمرها در رینگ پتروشیمی را می‌توان یکی از خروجی‌های آن دانست. به‌صورت کلی در روزهای ابتدایی هفته معامله پلیمرها و حتی سایر محصولات پتروشیمی یا پالایشی جذابیت چندانی ندارد ،زیرا به‌صورت سنتی و همچنین به دلیل برخی مسائل فنی از جمله کالاهای عرضه شده تحت سامانه بهین‌یاب، کالاهای عرضه شده چندان هم جذاب به نظر نمی‌رسد.

در بازار داخلی محصولات پلیمری شرایط سختی در حال تجربه شدن است. در ابتدای هفته جاری مخصوصا روز شنبه شاهد آن بودیم که با توجه به عقب‌نشینی خریداران و کاهش تقاضا، قیمت‌ها کاهش شدیدی پیدا کرد و تنها X۳، F۷۰۰۰ پتروشیمی مهر، BL۳، LF۱۹۰ و Z۳۰S رشد قیمت‌های محدودی را تجربه کردند. به عبارت ساده‌تر قیمت‌ها به‌صورت گسترده‌ای در مسیر نزول قرار گرفته و با توجه به ذهنیت کاهشی فعالان بازار، ممکن است این روند افت قیمت‌ها به‌صورت ادامه‌داری تجربه شود. این در حالی بود که همین روند یعنی کاهش قیمت‌ها در روز یکشنبه هم تجربه شد که در نهایت روزهای کاهشی را در کل بازار به ثبت رساند هر چند که چند کالای خاص رشد نرخ داشتند.

مهم‌ترین دلیل کاهش قیمت‌ها را باید ضعف تقاضا برشمرد. از سویی کاهش نرخ دلار به‌صورت روزشمار، افت قیمت‌های جهانی، رکود تولید در ماه مبارک رمضان، احتمال کاهش قیمت‌های پایه در ۸ تیرماه و همچنین ذهنیت کاهش قیمت‌ها در بازار مواردی است که شرایط سخت فعلی را ممکن است تعمیق بخشد که یکی از خروجی‌های آن کاهش قیمت‌ها در بازار داخلی خواهد بود.

رخداد دیگر در بازار را باید نوسان قیمت دلار دانست، زیرا پس از شکسته شدن کف قیمتی ۳۳۰۰ تومان، هم اکنون مدتی است که قیمت این نوع ارز در بازار داخلی در مسیر کاهشی قرار داشته و پس از افزایش گمانه‌‌زنی‌ها از احتمال دست یافتن به توافق جامع هسته‌ای، این نرخ به‌صورت روزشمار در حال کاهش است. کاهش قیمت دلار به تنهایی پتانسیل مهمی برای کاهش سودآوری عرضه‌های صادراتی به شمار می‌رود، ولی این تمام ماجرا نیست. هفته‌ها است که قیمت پلیمرها در بازارهای جهانی در مسیر افت در حال نوسان بوده و قیمت‌های اعلامی در پایان هفته گذشته نیز بر همین وضعیت دلالت می‌کند. تجمیع این دو وضعیت یعنی کاهش قیمت دلار و کاهش توامان قیمت‌های جهانی، به شدت جذابیت عرضه‌های صادراتی را کاهش می‌دهد؛ چرا که سودآوری فروش در بازارهای داخلی می‌تواند بیشتر از بازارهای صادراتی باشد.

در کنار وضعیت فوق شایعه‌ای در بازار به وجود آمده که با توجه به رخدادهای اخیر بازار چندان هم دور از ذهن به نظر نمی‌رسد. هم اکنون شنیده‌ها حکایت از آن دارد که پتروشیمی‌ها بیش از پیش در حال عرضه تولیدات خود به بازارهای داخلی هستند آن هم با قیمت‌هایی پایین‌تر از قیمت‌های بورس کالا. اهمیت این گمانه‌زنی از آن جهت است که هم‌اکنون بسیاری از کالاهای مورد مبادله در بازار داخلی با قیمت‌هایی کمتر از نرخ‌های تمام شده در بورس کالای ایران در حال عرضه هستند که می‌تواند به صحت این شایعه بیفزاید. در هر حال دلیل کاهش قیمت‌ها هر چه که باشد شاید بتواند تا حدی به حمایت از تولید در صنایع پایین دستی کمک کند؛ زیرا کاهش هزینه تولید به کمک افت قیمت مواد اولیه را باید یک داده مثبت برای کل بازار به شمار آورد. این در حالی است که با توجه به افت قیمت دلار در بازار، سودآوری صادرات محصولات پلاستیکی نیز کاهش یافته است که می‌تواند بازارهای صادراتی ما را تا حدودی محدود کند.

هم‌اکنون شرایط تولید در کل بازار در وضعیت وخیمی قرار دارد و ممکن است این شرایط شکننده به زیان کل اقتصاد کشور تمام شود. ترس از افزایش نرخ بیکاری در این صنعت خاص، عدم تکمیل زنجیره ارزش محصولات پتروشیمی، رشد خام فروشی، از دست رفتن بازارهای صادراتی و بسیاری از مخاطرات دیگر مواردی است که ممکن است در صورت ادامه شرایط سخت فعلی در کل بازار جایگیری کند. این در حالی است که برخی اظهارنظرهای رسمی از کاهش شدید صادراتی محصولات پلاستیکی حکایت دارد. روز گذشته در جلسه‌ای با حضور نعمت زاده وزیر صنعت، معدن و تجارت، ترکمان، رئیس کمیسیون صادرات انجمن ملی پلاستیک گفت: طی دو ماه ابتدایی سال ۱۳۹۴، کل صادرات محصولات پلاستیکی ۶۴ درصد کاهش یافته است. وی افزود: در سال ۹۳، کل صادرات محصولات پلاستیکی ایران یک میلیارد و ۴۰ میلیون دلار بوده که ۵۰ درصد آن به عراق انجام شده است و در صورتی که فکری برای این کاهش چشمگیر صادرات انجام نشود، خطر بزرگی صنعت اشتغال‌زای ۴۰۰ هزار نفری پلاستیک را تهدید خواهد کرد.

بخشی از مهم‌ترین‌ دلایل کاهش قیمت پلیمرها در روزهای اخیر:

کاهش حجم تولید در صنایع پایین‌دستی

افت جذابیت خرید در بورس و بازار.

کاهش فاصله قیمتی بین قیمت تمام شده در بورس کالا و کالاهای مورد معامله در بازار داخلی.

شائبه افزایش عرضه پتروشیمی‌ها به بازار داخلی به‌صورت مستقیم با قیمت‌هایی پایین تر از قیمت تمام شده در بورس کالا.

ضعف نقدینگی در بازار.

عدم بازپرداخت بسیاری از مطالبات از سوی تولیدکنندگان در صنایع پایین دستی که پتانسیل معامله اعتباری در کل بازار را محدود کرده است.

کاهش ادامه دار قیمت دلار در بازار داخلی.

کاهش قیمت‌های جهانی محصولات پلیمری.

کاهش جذابیت صادرات محصولات پتروشیمی که جذابیت و پتانسیل عرضه را به بازار داخلی افزایش می‌دهد.

افت حجم صادرات محصولات نهایی پلاستیکی مخصوصا به بازارهای منطقه‌ای.

ماه مبارک رمضان و کاهش سنتی تقاضا در ایران و کشورهای مسلمان منطقه.

احتمال جهت‌گیری کاهشی قیمت‌های پایه جدید در ۸ تیرماه.