کارشناسان در گفتوگو با «دنیای اقتصاد» تشریح کردند
راه‌های اعتمادسازی به بازار سهام
گروه بورس- هدیه لطفی: ورود به بازار سرمایه و پذیرش در بورس در سراسر جهان ابزاری بسیار مهم برای شرکت‌ها جهت استفاده از منابع و تامین مالی است. منابعی که برخلاف بدهی بانکی «بدون بهره» و «بدون سررسید زمانی» هستند و از این رو جذابیت زیادی برای شرکت‌ها دارند. از سوی دیگر، بالغ بر ۷۰ درصد کل جمعیت برخی از کشورها به سرمایه‌گذاری در بورس پرداخته و علاوه بر کمک به توسعه اقتصادی شرکت‌ها، با قبول ریسک به کسب سود می‌پردازند. این در حالی است که در کشور ما باوجود جمعیت ۷۵ میلیون نفری، تنها ۵ درصد مردم به سرمایه‌گذاری در بورس روی آورده‌اند. این آمار در واقع نشان می‌دهد که مردم ترجیح می‌دهند در بازارهای موازی از قبیل طلا، ارز و... سرمایه‌گذاری کنند تا در بورس.
از سوی دیگر، رواج ذهنیت‌های نادرست در بین مردم درباره بازار سرمایه، به پذیرفتن ریسک بالای این سرمایه‌گذاری در اذهان عمومی دامن زده و موجب ترس بیشتر از قرار دادن سرمایه‌های خرد در این بازار شده است.
حال باید دید که چگونه می‌توان اعتماد به سرمایه‌گذاری در بورس را گسترش داد؟ و چه عواملی می‌تواند به ایفای نقش بازار سرمایه در اقتصاد کشور و جذب هرچه بیشتر سرمایه‌های مردمی به این بخش کمک کند؟
در گزارش زیر مسوولان و کارشناسان بازار سرمایه ضمن اشاره به مشکلات فرهنگی، نقدشوندگی و ریسک بازار سرمایه از روش‌های اعتمادسازی به بازار سهام سخن می‌گویند.
ایرانی‌ها ذاتا «ملک» را دوست دارند!
در همین راستا یک کارشناس ارشد بازار سرمایه در سخنان خود چند عامل را مرتبط با میزان مشارکت ضعیف مردم در بازار سرمایه کشور عنوان کرد و گفت: در حال حاضر تنها ۵ درصد از افراد کل کشور سهامدارند، که یکی از دلایل آن مربوط به شرایط فرهنگی ایرانیان است.
اسلامی‌بیدگلی افزود: مردم کشور ما اصولا علاقه زیادی به خرید دارایی‌های فیزیکی دارند، به طوری که از زمان ابداع پول ترجیح می‌دادند تا اموال خود را به دارایی‌های فیزیکی از قبیل طلا و ملک تبدیل کنند.
وی در ادامه گفت: حل این معضل نیازمند فرهنگ‌سازی و دادن آگاهی‌های بیشتر به سرمایه‌گذاران است، به طوری که آنها از این موضوع اطمینان پیدا کنند که دارایی‌های مالی که از طریق سرمایه‌گذاری در بورس به دست می‌آیند از پشتوانه فیزیکی برخوردار است و ارزش برگه‌های کاغذ سهام هیچ تفاوت ذاتی با بسیاری از دارایی‌های فیزیکی ندارد.
این در حالی است که متاسفانه در سال‌های گذشته فرهنگ‌سازی‌های صورت گرفته در این زمینه بسیار ضعیف بوده است.
اسلامی بیدگلی در ادامه بیان کرد: همچنین به رغم رسالت کشور در حرکت از اقتصاد «بانک پایه» به سمت «بازار پایه»، کماکان سرمایه‌گذاری‌ها در بانک‌ها و موسسات مالی صورت می‌گیرد و مردم به دارایی‌های مالی نظیر سهام کم‌اعتماد هستند.
اسلامی‌بیدگلی یکی از دلایل عدم اعتماد افراد به سرمایه‌گذاری در بورس را گستردگی شعب و توزیع جغرافیایی مناسب شبکه بانکی کشور نسبت به بورس دانست و افزود: در کشور ما بیش از ده‌ها هزار شعبه بانک‌های مختلف وجود دارد و این گستردگی به روستاها و شهرستان‌ها نیز کشیده شده است، این در حالی است که تعداد شعب کارگزاری‌های بورس به عنوان عامل اصلی دسترسی به بازار سرمایه، بسیار اندک است و در برخی از استان‌ها حتی یک دفتر کارگزاری هم وجود ندارد.
وی افزود: پیشرفت‌های تکنولوژی در سال‌های اخیر کمک شایانی به حل این مساله نموده و آغاز به کار معاملات بر خط نیز مزید بر آن شده و اگر فرهنگ‌سازی مناسبی صورت گیرد، مردم در تمام نقاط کشور و با استفاده از اینترنت می‌توانند به سرمایه‌گذاری در بورس بپردازند.
بسترسازی مناسب
اسلامی‌بیدگلی در ادامه به رسالت بازارهای سهام اشاره کرد و گفت: یکی از وظایف اصلی بورس‌ها در دنیا ایجاد یک بستر مناسب برای انجام معاملات صحیح و سالم است، به طوری که منافع سرمایه‌گذاران حفظ شود. او در ادامه افزود: بورس ایران به صورت یک سازمان تشکل یافته است که بیش از ۴۰ سال از عمر آن می‌گذرد و با توجه به این سابقه، دستگاه‌های نظارتی نظیر سازمان و شرکت بورس باید یک بسترسازی مناسب جهت انجام معاملات در یک فضای امن را فراهم آورند.
این بسترها باید در زمینه‌های نرم‌افزاری، سخت‌افزاری و نظارتی ایجاد شوند تا سرمایه‌گذاری در محیطی شفاف صورت گیرد.
ابزارهای جدید در بورس
این کارشناس در ادامه بیان کرد: بازار سرمایه کشور در سال‌های اخیر تنها پذیرای سهام شرکت‌های بورسی بود و این عدم تنوع باعث شد که انگیزه افراد برای سرمایه‌گذاری در بورس کاهش یابد، اما این روزها با راه‌اندازی ابزارهای جدید نظیر اوراق با درآمد ثابت، بازار آتی و... تنوع انتخاب افزایش یافته و بالطبع آن اشتیاق برای سرمایه‌گذاری بالا رفته است.
وی افزود: همچنین سازمان بورس با ایجاد پایگاه‌های اطلاع‌رسانی در تلاش است تا فاصله دسترسی افراد به اطلاعات را یکسان کند و از این طریق سطح دسترسی به اطلاعات برای تمام افراد و در تمام نقاط کشور هماهنگ شود.
این در حالی است که در سال‌های قبل به دلیل نبود این پایگاه‌های اطلاع‌رسانی، افراد عامی متضرر می‌شدند و در نتیجه اعتماد آنها سلب می‌شد.
اسلامی‌بیدگلی یکی دیگر از اتفاقات مهم در زمینه اعتمادسازی به بورس را وجود واسطه‌های سرمایه‌گذاری عنوان کرد و گفت: در دنیا بیشتر مردم به طور مستقیم وارد سرمایه‌گذاری به بازار سرمایه نمی‌شوند و این کار را از طریق واسطه‌ها از جمله صندوق‌های سرمایه‌گذاری انجام می‌دهند.
وی در ادامه افزود: در دو سال اخیر روند تاسیس و تشکیل این گونه نهادها در کشور رو به افزایش است و اگر به صورت مناسب هدایت شوند، کمک شایانی به افراد عامی جهت مشارکت در بورس خواهد شد.
این کارشناس بازار سرمایه در ادامه به نقش مهم بازارگردان‌ها در بورس اشاره کرد و گفت: باید نقش بازارگردان‌ها در حوزه بورس پررنگ‌‌تر شود به طوری که هر زمان افراد تصمیم به خرید یا فروش سهام داشته باشند، بتوانند خواسته خود را انجام دهند، زیرا یکی از عوامل هراس سرمایه‌گذاران تازه کار عدم دسترسی به امکان فروش سهام در اسرع وقت است. اما در صورت وجود بازارگردان‌ها، از صف‌های خرید و فروش سهام در بازار کاسته شده و در نتیجه اعتماد به بورس افزایش می‌یابد.
اسلامی‌بیدگلی در انتهای سخنانش به جمع‌بندی کل بازار پرداخت و گفت: هر اقدامی که بتواند باعث افزایش کارآیی بازار سرمایه شود، بالطبع باعث رشد اعتماد سرمایه‌گذاران خواهد شد. این اقدامات باید به گونه‌ای باشد که تمام آحاد مردم با هر درجه ریسک‌پذیری به این بازار جذب شوند و در نتیجه اعتمادسازی بالا رود.
وی در ادامه گفت: نهادهای مالی جدید، شرکت‌های سرمایه‌گذاری، صندوق‌ها و اوراق بهادار با درآمد ثابت از جمله ابزارهایی است که هر فردی با هر درجه ریسک‌پذیری و سلیقه خاص را به حضور در بازار سرمایه تشویق می‌کند.
مردم از ریسک بورس گریزانند
در این راستا، یکی از کارشناسان بازار مهم‌ترین عامل در عدم اشتیاق مردم به سرمایه‌گذاری در بورس را کمبود تامین مالی در این زمینه دانست و افزود: در بیشتر کشورهای دنیا، بازار سرمایه به عنوان گزینه اصلی سرمایه‌گذاری برای مردم مطرح است، این در حالی است که در کشور ما، بانک‌ها این نقش مهم را بر عهده دارند.
ایمان مقدسیان در ادامه بیان کرد: از طرفی دیگر چون فرهنگ‌سازی و ایجاد بستر مناسب در زمینه جذب مردم به بورس در حد کافی صورت نگرفته، این کمبود سرمایه‌گذاری در بورس به چشم می‌خورد.
این تحلیلگر بازار سرمایه سپس به نوسانات شدید در بورس اشاره کرد و گفت: یکی از علت‌های اصلی تشدید ریسک در بازار سرمایه، نوسانات شدید و روزانه سهام است که اغلب مردم به دلیل آشنا نبودن با ابزارهای کاهش ریسک، این سرمایه‌گذاری را پرخطر دانسته و ترجیح می‌دهند در بخش‌های دیگر از جمله طلا و ارز سرمایه‌گذاری کنند.
مقدسیان افزود: در اصول سرمایه‌گذاری در بورس‌ها ابزارهایی برای کاهش ریسک وجود دارند که از جمله آن می‌توان به صندوق‌های سرمایه‌گذاری اشاره کرد.
وی افزود: متاسفانه به همان دلایل ذکرشده، عدم آشنایی در این زمینه نیز وجود دارد و اگر فرهنگ‌سازی مناسب در خصوص آشنایی با صندوق‌های سرمایه‌گذاری صورت گیرد، بالطبع آن ریسک نیز کاهش می‌یابد.
مدیر بخش سرمایه‌گذاری در کارگزاری سهام‌گستر در ادامه بیان کرد: بازار بورس نیز در سال‌های مختلف فعالیت خود و به خصوص در یک سال اخیر، به دلیل فضای داخلی کشور، مسائل سیاسی و اقتصادی و... نوسانات زیادی را پشت سر گذاشته و این نکته باعث هراس و ترس از سرمایه‌گذاری در بورس شده است.
مقدسیان در ادامه بیان کرد: تحقیقات به عمل آمده در یک بازه زمانی بلندمدت (از سال ۱۳۷۸ تا ۱۳۸۹) نشان می‌دهد که در بین ۴ بازار طلا، ارز، سهام و مسکن، بازار سهام توانسته بیشترین سودآوری را کسب کند. این در حالی است که در بازه‌های زمانی کوتاه‌تر، نوسانات بورس به مراتب بیشتر است. در شرایط کم‌ثبات بازار، مردم طبیعتا اقبال کمتری به سرمایه‌گذاری در آن نشان می‌دهند.
مقدسیان یک عامل دیگر در نبود اعتماد به بازار سهام را عدم نقدشوندگی عنوان کرد و افزود: نکته دیگری که در کنار عوامل مزبور به بی‌اعتمادی مردم نسبت به بازار سهام افزوده، عدم نقدشوندگی است. در برخی مقاطع زمانی و بیشتر در دوران گذشته، نقدشوندگی بازار در سطح پایینی قرار داشت و سهامداران نمی‌توانستند دارایی‌هایشان را به پول نقد تبدیل کنند. این عامل باعث شد که نگرش عامه مردم و آنهایی که آشنایی کافی با مسائل علمی بورس ندارند، به سمت بدبینی سوق یابد و این تعبیر در اذهان عمومی جای گیرد که دسترسی به پول نقد در هر زمان در بورس امکان‌پذیر نیست.
راهکار چیست؟
این کارشناس بازار سرمایه در ادامه سخنانش به راهکارهایی برای جلب اعتماد سرمایه‌گذاران به بورس اشاره کرد و گفت: سازمان می‌تواند با گسترش فرهنگ آشنایی با بورس از طریق مجموعه‌های آموزشی از قبیل کتاب، CD و... مردم را با این فرصت سرمایه‌گذاری آشنا سازد.
مقدسیان افزود: نمایشگاه بورس در این زمینه نقش مهمی ایفا می‌کند. به طوری که طبق آمارهای رسمی، در دوره پنج ساله گذشته آمار بازدیدکنندگان از نمایشگاه روند افزایشی را طی کرده، اما هنوز هم با آمارهای جهانی فاصله زیادی دارد. اما مهم‌ترین عامل در شناسایی بورس بر عهده صدا و سیما است. باوجود استقبال بخش عمده مردم جامعه از تلویزیون، این رسانه می‌تواند کمک شایانی در اعتمادسازی به بورس انجام دهد.
مقدسیان در ادامه به نقش سازمان بورس اشاره کرد و گفت: بازار سرمایه مکانیزم خاص خود را دارد و اگر دولت و مسوولان اجازه دهند تا بازار به صورت خودانتظام عمل کند و عرضه و تقاضای موجود در آن وضعیت را مشخص کند، بهترین کمک را به رشد این بازار کرده‌اند.
بازار شگفتی‌ها
در همین حال، مدیرعامل کارگزاری بانک اقتصاد نوین نظرات متفاوتی از دیگر کارشناسان را درباره موضوع مورد بحث بیان کرد.
نصرالله برزنی در گفتوگو با خبرنگار ما گفت: بورسی که در حال حاضر با آن روبه‌رو هستیم، کاملا متفاوت از بورس تجدید حیات شده در سال ۱۳۶۸ است.
از سال ۶۸ و در راستای قانون برنامه ۵ساله اول تاکنون، بازار سرمایه رشد چشمگیری یافته و در واقع تبدیل به بازار شگفتی‌ها شده است. وی افزود: حجم معاملات یک ساله بازار در سال ۶۸ معادل ۹۰۰ میلیون تومان بوده، این در حالی است که اکنون این رقم با رشد چند برابری به ۵۰ میلیارد تومان در روز رسیده است و علت این امر تنها ناشی از حضور بیشتر مردم در بورس است.
برزنی در ادامه بیان کرد: همچنین شاخص نقدی و قیمت که برای اولین بار در سال ۶۹ و با رقم ۱۰۰ آغاز به کار کرد در حال حاضر با رشد هزار و صد برابری به رقم ۱۱۰ هزار واحد رسیده است که تمامی اینها نشانه سوددهی و بالندگی بازار سرمایه کشور است.
وی افزود: هیچ فرصت سرمایه‌گذاری در کشور یافت نمی‌شود که این‌چنین بازدهی را نصیب سرمایه‌گذاران کند.
سهامداران غیرمستقیم
این کارگزار قدیمی بورس در بخشی از سخنانش به حضور غیرمستقیم سهامداران اشاره کرد و گفت: سهامداران تامین اجتماعی، صندوق بازنشستگی کشوری، عدالت و دیگر صندوق‌ها همه به نوعی در بازار سرمایه دخالت دارند و چون افراد زیرمجموعه این صندوق‌ها حضور مستقیم در بازار ندارند، جزو سهامداران مستقیم محسوب نمی‌شوند.
وی افزود: در تمام دنیا صندوق‌های بازنشستگی بیشترین درصد از سهامداران عمده را تشکیل می‌دهند؛ به طوری که بیش از ۵۰ درصد مالکیت سهام در کشورهای اروپایی یا آمریکا را همین صندوق‌های بازنشستگی تشکیل می‌دهند و بدون در نظر گرفتن آنها سهامداری باقی نمی‌ماند.
اینجا دیگر فقط بورس سهام نیست
این کارگزار در ادامه سخنانش به مقیاس نسبی اشاره کرد و گفت: برای هر مبحثی باید مقایسه نسبی و در طول زمان انجام داد، به طوری که بازار سهام حال حاضر را باید با ۱۰ یا ۲۰ سال گذشته مقایسه کرد.
برزنی افزود: اکنون بازار سرمایه تنها بازار مبادله سهام نیست بلکه به بازار فرابورس، آتی، اوراق مشارکت و تسهیلات مسکن گسترش یافته و بدین ترتیب طیف وسیع‌تر از سرمایه‌گذاران بالقوه جذب این بازار شده‌اند. همچنین اعتماد حقیقی‌ها در این چند سال به مراتب بیشتر شده اما همچنان تا رسیدن به ایده‌آل فاصله دارد.
برزنی گفت: با توجه به تمامی این موارد مشاهده می‌شود که مسیر طی شده در ایران، مسیر اعتمادسازی بوده و یکی از نشانه‌های آن همین تصویب و اجرای قانون جدید بازار سرمایه است.
مدیرعامل کارگزاری بانک اقتصاد نوین در پایان گفت: اعتماد بالا، تنوع زیاد و رشد حجم معاملات از دستاوردهای قانون جدید بازار سرمایه است.
با جمع‌بندی نظرات مطرح شده می‌توان گفت کارشناسان بازار سرمایه عواملی نظیر گرایش سنتی مردم به دارایی‌های فیزیکی، ریسک بالای بازار سرمایه، نقدشوندگی ضعیف و عدم فرهنگ‌سازی مناسب را از عوامل کاهش اعتماد به بازار سهام می‌دانند و برای برطرف شدن این موانع، تقویت تبلیغات تلویزیونی، تشویق به سرمایه‌گذاری در صندوق‌ها، فعال شدن بازارگردان‌ها و گسترش فیزیکی بورس در کشور را از اقدامات اولیه و ضروری می‌شمرند.
ارسال نظر