ماده ۲۸ قانون مالیات بر ارزش افزوده اجازه تاسیس نهادی موسوم به «جامعه مشاوران رسمی مالیاتی ایران» را به سازمان امور مالیاتی می‌دهد که خدمات مشاوره‌ای طبق قوانین و مقررات مالیاتی به مودیان ارائه کنند. مهدی غلام‌زاده *

بخشنامه اخیر سازمان امور مالیاتی در خصوص گزارش‌های حسابرسی، این فرضیه را که گره عقده‌ای قدیمی باز شده و می‌رود که ماده ۲۷۲ کان‌لم‌یکن شود را تقویت می‌کند.

این موضوع از این امر بدیهی نشات می‌گیرد که تمامی همکاران مالیاتی در سازمان امور مالیاتی و حوزه وزارتخانه‌، همواره از خود سوال می‌کرده‌اند که مگر ما صلاحیت تهیه گزارش حسابرسی مالیاتی را نداریم که به جامعه حسابداران رسمی واگذار شده است این حق ماست و باید به ما بازگردانده شود. از اینکه بگذریم برای حسابداران رسمی نیز کم‌کم این موضوع در حال تقویت است که حسابدار مستقل ماندن بهتر است یا رسمی. بنابراین ما به ریشه‌ها و عمق این گروه‌ها نقبی می‌زنیم شاید حق از ناحق به اجماع اهل اندیشه بازشناخته شود.

از ابتدای تشکیل جامعه حسابداران رسمی در ایران هفت سال می‌گذرد و از آن تاریخ تاکنون جامعه به سرعت و کوشش عاشقان این حرفه با تدبیر وصف‌ناپذیر به حیات خود ادامه داده است. اولین گروه تشکیل‌دهنده، چندی از حسابداران مستقل و پیشکسوتان این حرفه بودند که به بدنه این تشکل پیوستند و در حال حاضر جامعه ۱۶۰۰ عضو دارد که تعداد زیادی از آنها غیرشاغل هستند.

بنابراین جامعه در ابتدای امر قدرت و مشروعیت خود را از یک مصوبه و در مرحله بعد از پیوستن حسابداران مستقل و در سومین مرحله با تصویب اصلاحیه قانون مالیات‌ها در ۲۷/۱۱/۱۳۸۰ و صراحت مفاد ماده (۲۷۲) شکل گرفت و تکامل یافت. به نظر می‌رسد که دوستان سازمان امور مالیاتی و وزارتخانه در راس هرم با این ماده قانونی فرصت را جهت رها شدن از چنبره وضعیت حاکم بر سازمان خود غنیمت شمرده و از جامعه حسابداران رسمی برای بر عهده گرفتن وظایف مودیان مالیاتی در امر تشخیص مدد جستند. بنابراین جامعه حسابداران رسمی در نوشتار نهادی غیردولتی است اما در عمل و شیوه مدیریت آن نوعی جریان جهت‌دهنده دولتی از ابتدای امر وجود داشته است.

این موضوع را پیشکسوتان نیز درک کرده و می‌دانستند اما با هوشیاری برگرفته از تجربه پربارشان به این نتیجه رسیده بودند که باید به صورت خزنده تحولات حرفه را پیگیری و فرصت به‌وجود آمده را برای سامان دادن به حرفه خود غنیمت بدانند و با حرکاتی محافظه‌کارانه در لایه‌های زیرین این تحولات ادامه حیات دهند. در آن سوی جامعه کادر ممیزین و مشاوران مالیاتی قرار داشتند که با ناخرسندی جریان امور را ملاحظه می‌کردند اما منتظر فرصتی برای اعمال خواسته خود بودند. حسابداران رسمی با پیوستن به جامعه پرستیژ اجتماعی (برند) حسابدار رسمی، تغییر طبقه اجتماعی و تثبیت آن به همراه کسب منفعت مادی را به دست آوردند، اما از دست دادن استقلال عمل فردی، بی‌بندوباری احتمالی در ارائه خدمات اعتباردهی و تحت‌نظارت حرفه‌ای قرار گرفتن از نتایج ناگزیر این پیوند بود که تحلیل هزینه و منفعت حاصله آنها را به پیوستن ترغیب می‌کرد. اما در نقطه مقابل کادر مالیاتی بودند که در این میان احساس غبن می‌کردند. بنابراین باید برای تسکین دادن زخمی که هر روزه بر شدت آن افزوده می‌شد راهکاری در خور سنجیده می‌شد. ماده ۲۸ قانون مالیات بر ارزش افزوده راهکار مناسب و در خوری است که برای پرسنل زحمتکش این سازمان تدارک دیده است. بنابراین برای تسهیل مشکلات احتمالی از برخورد با جامعه حسابداران رسمی باید اقداماتی نظیر ذیل صورت گیرد:

۱ - غیردولتی کردن واقعی جامعه حسابداران رسمی به گونه‌ای که امر تدوین استاندارد نیز از سازمان حسابرسی به این نهاد انتقال یابد. (کاری که در کشورهای پیشرفته برای تدوین استاندارد صورت گرفته است)

۲‌ - هیات تشخیص از حوزه وزارتخانه به طور کامل منفصل و ساختمان این هیات از حوزه مذکور تخلیه و به این نهاد غیردولتی بپیوندد، تا واقعا به عنوان یک دستگاه تشخیص غیردولتی وظایف خود را در یک نهاد غیردولتی به انجام رساند. این عمل مورد پذیرش همه همکاران سازمان امور مالیاتی و غیرمالیاتی نیز قرار خواهد گرفت.

۳ - کلیه وظایف مربوط به تهیه گزارش حسابرسی مالیاتی به نهاد تازه‌تاسیس مشاوران رسمی مالیاتی ایران انتقال یابد تا هر کسی کار خود را انجام دهد، با این عمل حسابداران رسمی، واقعا حسابرسان مستقل باقی خواهند ماند (و کارمند وزارت دارایی (در قالب پیمانکار) نخواهند ماند که هر زمان با یک بخشنامه تمامی رشته‌ها پنبه شود)

از طرفی کار تخصصی تعیین درآمد مشمول مالیات که تفاوت‌های زیادی با شیوه حسابداری تعهدی دارد به اهل خبره آن واگذار شود با این اقدام دعوای همیشگی بین حسابداران رسمی و کارمندان سازمان امور مالیاتی نیز به سرانجام خواهد رسید.

۴ - سازمان امور مالیاتی می‌تواند زمینه ورود بخشی از اعضای جوان یا غیرشاغلان (آماده خدمت) عضو جامعه را با ارائه آموزش‌های لازم درخصوص قوانین و مقررات و بخشنامه‌های مالیاتی به نهاد تازه‌تاسیس یافته مشاوران رسمی مالیاتی ایران فراهم سازد.

۵ - ماده ۲۷۲ با تهیه بخشنامه‌ای به طور کامل کنار گذاشته شود یا در صورت نیاز به اخذ مجوز قانونی مذاکرات لازم در این خصوص با مجلس شورای اسلامی صورت گیرد.

* کارشناس ارشد حسابداری