دومین افت پاییزی شاخص

گروه بورس - معصومه طاهرخانی: ابهام در زمان اجرای «طرح هدفمندسازی یارانه‌ها» بورس را به سمتی برده که بازدهی منفی جای خود را به بازدهی مثبت در این بازار داده است. به گزارش خبرنگار ما، فعالان بورس ۸۱ میلیارد دلاری تهران این روزها بر نوار بلاتکلیفی در نوسان هستند؛ چراکه نه «ابعاد طرح یارانه‌ها» را می‌دانند و نه زمان اجرای آن را.

ظاهرا اطلاع‌رسانی قطره‌ای مسوولان طرح هم نتوانسته بخشی از ابهامات را رفع کند تا جایی که بازدهی۴۸ درصدی بورس تهران طی نیم‌سال اول ۸۹ به ۶/۴۴ درصد در پایان آبان‌ماه ۸۹ رسیده است.

روند کاهشی بازدهی بورس تهران از آنجایی شروع شد که مسوولان طرح یارانه‌ها در اظهارنظرهای متفاوت اول پاییز را زمان نهایی شروع طرح اعلام کرده بودند. چیزی که با وجود گذشت بیش از دو ماه از سومین فصل سال، هنوز عملیاتی نشده و «بورسی»ها را در ابهام آغاز طرح ۲۰ میلیارد دلاری دولت نگه‌داشته است.

نگرانی فعالان بازار از آینده سودآوری صنایع فعال در بورس تهران را به عینه می‌توان در «گزارش عملکرد بازار اوراق بهادار» که از سوی «مدیریت بازار شرکت بورس» منتشر شده، دید. این گزارش که نماگرها و شاخص‌های بورس تهران را در بازده زمانی، «۸ ماهه ابتدای امسال» و «۱۲ ماهه منتهی به پایان آبان‌ماه ۸۹» مورد بررسی قرار داده، به صراحت از منفی شدن فضای بورس تهران طی دو ماهه اخیر سخن می‌گوید.

وقتی «حقیقی‌»ها ۶۰ میلیارد تومان خرج می‌کنند

براساس اطلاعات این گزارش، بازدهی بورس تهران طی ۸ ماهه اول امسال ۶/۴۴ درصد و طی ۱۲ ماهه منتهی به آبان ۸۹ نیز معادل ۵۰ درصد بوده است.

نبود خوش‌بینی به آینده سودآوری بورس باعث شده که سرمایه‌گذاران حقیقی تنها طی مهرماه امسال، ۵۹۷ میلیارد ریال را از بازار خارج کنند. خروج ۶۰ میلیارد تومانی «حقیقی»ها با عرضه اولیه سهام شرکت‌های «پست‌بانک»، «پالایشگاه تبریز» و «بیمه پارسیان» شکل دیگری به خود گرفت و باعث تزریق قریب ۱۰ میلیارد تومان نقدینگی به بازار شد.

هر چند تجربه نشان داده، حضور «حقیقی»ها در جریان معاملات بورس تهران همواره به نفع شاخص تمام شده، ولی نگاهی به وضعیت مهر و آبان‌ماه، مثال نقضی برای این روند تجربی به شمار می‌رود؛ چراکه نتیجه ورود و خروج این دو ماه، از یک سو، ۴۱۵ واحد به ضرر شاخص تمام شده و از سوی دیگر میانگین بازدهی بورس را ۲/۲ درصد کاهش داده است.

همچنین با وجود رشد ۵/۳۲ درصدی «ارزش بازار» طی ۸ ماه امسال، «گردش معاملات سهام» طی همین مدت سقوط ۴۶ درصدی را شاهد بوده است.

ظاهرا عرضه‌های بلوکی دولت و فعالان بازار در نمادهای خودروسازان نتوانسته جایگزینی برای معامله بلوکی مخابرات در سال گذشته باشد.

نتیجه هم این گونه رقم خورده که درصد گردش معاملات بورس تهران طی ۱۲ ماهه منتهی به آبان‌ماه ۸۹، از ۳۵/۲۱ درصد به ۴/۱۳ درصد سقوط کند. زنگ خطر بعدی برای شروع فصل منفی بورس، در متغیر «میانگین روزانه دفعات معاملات» قرار گرفته است.

اطلاعات گزارش «مدیریت بازار شرکت بورس تهران» نشان می‌دهد که طی ماه‌های مهر و آبان امسال «میانگین روزانه دفعات معاملات» روند کاهش داشته است.

این میانگین از ۱۳ هزار و ۱۲۷ دفعه در مهرماه امسال به ۱۱ هزار و ۷۰۳ دفعه در پایان آبان‌ماه امسال رسیده است. این در حالی است که ارزش روز بازار روند صعودی نشان می‌دهد؛ به طوری که ارزش روز بورس تهران از ۸۶ هزار میلیارد تومان در مهرماه امسال به بیش از ۳/۸۶ هزار میلیارد تومان در پایان آبان‌ ماه رسیده است.توجیه اصلی این رشد در شرایطی که میانگین روزانه معاملات کاهش چشمگیر داشته، به عرضه‌های اولیه برمی‌گردد که نه تنها باعث ورود سرمایه‌گذاران به بازار شده، بلکه باعث رشد تعداد شرکت‌های بورسی و در نتیجه افزایش ارزش روز بورس شده است.

به نظر می‌رسد در شرایطی که ابهام طرح یارانه‌ها بر بورس تهران سایه افکنده، بازار به دنبال رسیدن به روزهای طلایی خود در شهریورماه امسال است، جایی که عدد تاریخی ۸۷۵ هزار میلیارد ریال برای ارزش روز بورس ثبت شده بود.

این یک درصد رشد طلایی!

بخش دیگری از گزارش شرکت بورس تهران به بررسی وضعیت «معاملات سهام و حق‌تقدم» پرداخته است. اطلاعات این گزارش بیان می‌کند که «جمع کل معاملات» بورس تهران طی ۸ ماهه ۸۹ در مقایسه با ۸ ماهه ۸۸ از لحاظ ارزش، تنها یک درصد رشد داشته است. این رشد در شرایطی به دست آمده که تنها تغییرات ارزش معاملات «خرد و بلوک» مثبت است و رشد ۸۱ درصدی نشان می‌دهد. در حالی که معاملات «عمده» با ۶۰ درصد کاهش، «جمع معاملات بازار» با ۱۴ درصد کاهش، «متوسط روزانه» با ۱۳ درصد کاهش، «کارگری، رد دیون و جوایز صادراتی» با ۵۷ درصد کاهش باعث شده‌اند عملکرد ۸ ماهه امسال در مقایسه با پارسال چندان جالب‌توجه نباشد.عرضه‌های بلوکی سازمان خصوصی‌سازی و دیگر معامله‌گران بزرگ بازار عاملی بود که باعث شد معاملات «خرد و بلوک» بتوانند درصدهای مثبت را شناسایی کنند. نگاهی به رتبه‌بندی شرکت‌ها براساس «درصد تغییر شاخص قیمت آبان‌ماه ۸۹ به ابتدای سال» نشان می‌دهد که صنعت «رایانه و فعالیت‌های وابسته به آن» با سه شرکت فعال در این صنعت با ۷۹ درصد رشد توانسته در صدر جدول قرار گیرد.جایگاه‌های بعدی این جدول به ترتیب در اختیار صنایعی چون «لاستیک و پلاستیک» با ۶/۷۸ درصد، «بانک‌ها، موسسات اعتباری و سایر نهادهای پولی» با ۶۵ درصد، «مخابرات» با ۶۴ درصد و «خودرو ساخت قطعات» با ۶۳ درصد است. رتبه‌های انتهایی هم در اختیار صنایع زیان‌دهی همانند «حمل‌و‌نقل، انبارداری و ارتباطات» با منفی ۴/۱۲ درصد، «وسایل اندازه‌گیری» با منفی ۳/۶ درصد و «منسوجات» با منفی ۲/۳ درصد قرار دارد.

جابه‌جایی قدرت در ۱۰ صنعت بزرگ

بخش دیگری از گزارش شرکت بورس، «تغییر ارزش بازار در ۱۰ صنعت بزرگ» را مورد توجه قرار داده است.

«بانک‌ها، موسسات اعتباری و سایر نهادهای پولی» با رشد ۶۲ درصدی ارزش بازار در ۸ ماهه امسال در مقایسه با ۸ ماهه پارسال، توانسته‌اند با فاصله بسیار زیادی با دیگر صنایع، جایگاه نخست را به خود اختصاص دهند.«استخراج کانه‌های فلزی» با ۴۸ درصد و «خودرو و ساخت قطعات» با ۴۱ درصد به ترتیب رتبه‌های دوم و سوم را در اختیار دارند. البته «مخابرات» هم با رشد ۴۱ درصدی ارزش بازار خود در جایگاه یکسانی با «خودرو و ساخت قطعات» قرار می‌گیرد. رتبه‌های چهارم تا دهم هم به ترتیب در اختیار صنایعی چون «خدمات فنی و مهندسی» با ۲۹ درصد، «شرکت‌های چندرشته‌ای صنعتی» با ۲۲ درصد، «فلزات اساسی» با ۲۲ درصد، «محصولات شیمیایی» با ۱۶ درصد، «فرآورده‌های نفتی، کک و سوخته هسته‌ای» با ۱۲ درصد و در نهایت «سیمان، آهک و گچ» با سه درصد قرار دارد. همچنین با نگاهی به وضعیت رتبه‌بندی صنایع بازار براساس «ارزش معاملات خرد و بلوک» مشخص می‌شود که «خودرو و ساخت قطعات» با ۵/۱۶ هزار میلیارد ریال در رده نخست قرار دارد. این رتبه‌بندی که براساس آمار عملکرد ۸ ماهه ابتدای امسال در مقایسه با ۸ ماهه پارسال به دست آمده، جایگاه دوم و سوم را به «بانک‌ها و موسسات اعتباری» با ۳/۹ هزار میلیارد ریال و «فلزات اساسی» با ۲/۹ هزار میلیارد ریال داده است.

پول «حقیقی‌»ها در کدام صنایع است؟

بررسی «روند معاملات خرد و بلوک صنعت» طی آبان‌ماه متغیر دیگری است که در گزارش شرکت بورس به آن اشاره شده است.بر این اساس صنعت «بیمه و صندوق بازنشستگی به جز تامین اجتماعی» با ۱۴۷ درصد رشد ورود سهامداران حقیقی به شرکت‌های فعال در این صنعت، رکوردشکنی کرده است. البته بخش زیادی از این رشد ناشی از عرضه سهام «بیمه پارسیان» در آبان‌ماه است، اما عرضه سهام پالایشگاه تبریز در این ماه توانسته، صنعت «فرآورده‌های نفتی، کک و سوخت هسته‌ای» را با ۷/۹۰ درصد رشد ورود حقیقی‌ها در جایگاه دوم قرار دهد. «پیمانکاری صنعتی» با ۴۶ درصد، «خودرو و ساخت قطعات» با ۷/۲۴ درصد و در نهایت «مخابرات» با ۳/۱۰ درصد، رتبه‌های سوم تا پنجم جدول بیشترین درصد ورود سهامداران حقیقی را طی آبان امسال، به دست آورده‌اند.

پرسودهای بازار کدامند؟

از سوی دیگر صنایع فعال در بورس تهران به لحاظ متغیر «میزان سود تقسیم شده» نیز مورد ارزیابی قرار گرفته‌اند که در این میان صنعت «فلزات اساسی» با ۱۵ هزار و ۹۷۳ میلیارد ریال، رتبه نخست را به دست آورده است. «بانک‌ها، موسسات اعتباری و سایر نهادهای پولی» با ۶/۱۴ هزار میلیارد ریال و «مخابرات» با ۷/۱۳ هزار میلیارد ریال صنایع هستند که توانسته‌اند رتبه‌های دوم و سوم را از آن خود کنند. اطلاعات گزارش شرکت بورس همچنین بیان می‌کند که «سرمایه‌گذاری‌ها» بیشترین تعداد سهامدار را در اختیار دارند و بیش از ۵۶۰ هزار سهامدار، دارایی‌های خود را در این صنعت سرمایه‌‌گذاری کرده‌اند. «خودرو و ساخت قطعات با ۴۴۰ هزار سهامدار و انبوه‌سازی املاک و مستغلات با ۲۷۳ هزار سهامدار رتبه‌های بعدی را دارند.» صنایع «کشاورزی، دامپروری و خدمات وابسته» با ۹۴ سهامدار در انتهای جدول صنایع پرطرفدار قرار دارد.