چالش‌های انتشار آثار مکتوب مالی در کشور

گروه بورس- بیتا احمدی: انتشار آثار مکتوب بازار سرمایه با چه چالش‌هایی روبه‌رو است؟

به گزارش خبرنگار ما، از مهمترین چالش‌های نشر کتاب در بورس عدم کارایی و انطباق ابزارهای مالی مورد استفاده در اروپا و آمریکا در بورس تهران است. به همین دلیل دکترین مالی ما کمتر به سراغ کتاب‌هایی می‌روند که در خصوص ابزارهای بدون استفاده کشورمان مطالبی داشته باشند. در کنار این مساله، نبود متولی برای حمایت از دست‌اندرکاران نشر کتاب در بازار سرمایه از دیگر مشکلاتی است که پژوهشگران و محققان مالی با آن مواجه هستند.

این در حالی است که کتاب‌های تخصصی مالی در میان آثار منتشره کم نیست، اما نبود کتاب‌های کاربردی در زمینه معامله‌گری بازار سرمایه را می‌توان از کاستی‌های نشر کتاب در این باره دانست.

با توجه به اینکه شرکت‌های تولیدکننده و خدماتی تمایلی به سرمایه‌گذاری در بخش‌های علمی و پژوهشی ندارند، باید در این زمینه فرهنگ‌سازی شود. چرا که سرمایه‌گذاری در بخش کتاب پیرامون بورس در بلندمدت تبعات مثبتی خواهد داشت. برخی ناشران به تازگی مبادرت به انتشار کتاب‌های کاربردی برای افراد مبتدی کرده‌اند و اگر شرکت خدمات بورس یا هر ارگان و سازمان دیگری حمایت مالی از پژوهشگران انجام دهد، به طور قطع می‌توان امیدوار بود که در آینده‌ای نزدیک کتاب‌های بیشتری مورد توجه و تالیف قرار گیرد. گروه بورس در گزارش امروز خود چالش‌های نشر را مورد بررسی قرار می‌دهد.

در خصوص مشکلات و چالش‌های نشر کتاب در بورس با تنی چند از کارشناسان بازار سرمایه گفت‌و‌گو کرده‌ایم که در پی می‌آید:

عدم‌تطابق نوآوری‌های مالی با بورس ایران

عدم رشد و پیشرفت ابزارهای مالی در ایران از مهم‌ترین معضلات نشر کتاب‌های بورسی است.

محمد نیک‌طالع، کارشناس امور اقتصادی با بیان این مطلب گفت: در بازارهای مالی اروپا و آمریکا به دلیل اینکه نوآوری‌‌های زیادی در این زمینه وجود دارد، به تبع آن کتاب‌های زیادی نیز منتشر می‌شود.وی افزود: اما در کشورما امکان چاپ کتاب‌های مالی که در آن ابزارهای مختلف مالی تشریح شده‌اند، وجود ندارد. زیرا کارآیی در بازار سرمایه ما پیدا نمی‌کند.

وی با اشاره به بازارهای دیگر کشورمان، اظهار داشت: نه فقط بورس اوراق‌بهادار تهران بلکه بازار بهره و بازار اوراق قرضه ما نیز بسیار کم‌عمق است و شاید یکی از دلایلی که در این زمینه‌ها کتاب‌های زیادی دیده نمی‌‌شود، همین امر باشد.

نیک‌طالع تصریح کرد: حتی اگر کتاب‌هایی که بر اساس نوآوری‌های مالی دنیا نوشته شده در ایران ترجمه و منتشر شود، باز هم کارآیی نخواهد داشت، شاید به همین دلیل است که دکترین مالی ما که انگشت‌شمار نیز هستند، ترجیح می‌دهند در زمینه‌هایی تحقیق و پژوهش کنند که در بازار پول و سرمایه ایران کارآیی داشته و مورد استفاده قرار می‌گیرد.وی همچنین گفت: نوآوری‌های مالی و کتاب‌هایی که در این زمینه در دنیا منتشر شده است، به این دلیل با اهمیت است که توانسته ریسک‌های بورس و بازارهای مالی دیگر را کاهش دهد، اما متاسفانه این ابزارها در کشور ما مورد استفاده قرار نمی‌گیرد و به همین دلیل کمتر بر روی آن تحقیق و پژوهش می‌شود.این کارشناس مسائل اقتصادی با اشاره به اینکه ابزارهای مالی CFD و یا «option»ها به شدت بر روی رونق اقتصادی کشورمان تاثیر دارد، افزود: به دلیل اینکه بسترسازی در این زمینه وجود ندارد. شرکت‌ها و افرادی که در ایران سرمایه‌گذاری می‌کنند، دچار ریسک‌های متعددی می‌شوند، به همین دلیل است که فعالیت اقتصادی و سرمایه‌گذاری در بورس ما با ریسک بالایی همراه است.

نیک طالع با اشاره به نقش اطلاع‌رسانی برای ابزارهای مالی اظهار داشت: کارشناسان ما هنوز رشد زیادی نکرده‌اند، مگر در چند دانشگاه از دانشگاه‌های تهران که پایتخت است و دوره‌های مالی در آنها برگزار می‌شود.وی اضافه کرد: دکترین ما انگشت شمار و بازار سرمایه و بازارهای مالی دیگر نیز کم‌عمق هستند و به همین دلیل تحقیق و پژوهش در زمینه‌های مالی در کشور بسیار کم است.وی افزود: کتاب‌های تخصصی بازارهای مالی به دلیل اینکه قابل استفاده برای افراد بخصوصی است و همان افراد بیشتر کسانی هستند که دست‌اندرکار پژوهش در این زمینه‌ها هستند، اصل کتاب‌ها را می‌گیرند و مطالعه می‌کنند و به دلیل عدم کارآیی آن در بازار مالی کشور نیازی به ترجمه و تالیف برای در دسترس همگان قرار دادن نمی‌بینند.نیک‌طالع در پاسخ به سوال خبرنگار ما در مورد اسپانسر شدن شرکت‌ها برای نشر کتاب‌های مالی گفت: شرکت‌های تولیدکننده و خدماتی از کارهای پژوهشی استقبال نکرده و در این زمینه‌ها سرمایه‌گذاری نمی‌کنند.

وی افزود: باید نگرش شرکت‌ها در این زمینه تغییر کند و به کارهای علمی و پژوهشی بیشتر توجه کنند، اما چیزی که در حال حاضر وجود دارد، مغایر این مساله است.

این کارشناس مسائل اقتصادی با اشاره به اینکه شرکت خدمات بورس باید متولی کار پژوهش و تحقیق و تالیف کتاب باشد، گفت: باید حمایت مالی بی‌شائبه از پژوهشگران مالی انجام شود تا رونق تحقیق و پژوهش را در این زمینه شاهد باشیم.

وی اظهار داشت: باید پژوهشگاه مالی همانند پژوهشکده بازرگانی تاسیس شود که در آن عده‌ای محقق به تالیف و ترجمه و تحقیق در زمینه‌های مختلف علوم مالی بپردازند. البته تنها خود سازمان بورس اوراق‌بهادار می‌تواند چنین ساز و کاری را تعریف کند.

نیک‌طالع به شرکت‌هایی که در حال حاضر در زمینه بازارهای مالی تحقیق می‌کنند، اشاره کرد و افزود: یک سری شرکت‌های خصوصی در حال فعالیت هستند که کارشناسان مالی آنها به شفاف‌سازی و تحلیل و آنالیز مسائل مالی و وضعیت بورس و ... مشغول هستند که نه تنها از آنها حمایت نمی‌شود، بلکه مشکلاتی هم بر سر راه آنها قرار دارد.

چرا که معمولا کسانی که فعالیت پژوهشی انجام می‌دهند و وضعیت بازار سرمایه را آنالیز می‌کنند، متهم به هدایت بازار به سمت‌و‌سوهای خاص می‌شوند.

نیک‌طالع با اشاره به کتابی که تالیف کرده است، گفت: مشکلات متعدد، باعث شده که کار کتاب را در نیمه راه متوقف کنم.

وی در این باره با اشاره به اینکه کاغذ دولتی به کتاب تعلق می‌گیرد که زمینه‌های چاپ آن را خیلی پایین می‌آورد، گفت: ناشر کتاب این موضوع را قبول نکرده و کاغذ دولتی را سهمیه انتشارات می‌دانند.

وی افزود: نگاه من برای چاپ کتاب به هیچ عنوان درآمدی نیست، بلکه به دانش و آگاهی مردم فکر می‌کنم اما پولی برای چاپ آن ندارم. به گفته وی مشکلات نشر بنیادی است و مواقعی پیش می‌آید که یک کتاب تا به چاپ برسد یکی دو سال می‌گذرد. به همین دلیل حتما باید اسپانسر در این خصوص وجود داشته باشد تا مسائل را تعدیل کند.

معامله‌گران ایرانی به دنبال اطلاعات نهانی

در همین حال یکی از کارشناسان بازار سرمایه معتقد است، ناشران کتاب‌های مالی با مشکل مواجه هستند نه نویسندگان آن.

محمد مساح، گفت: چالش‌ها و مشکلات نشر کتاب در ایران متعدد و بسیار است، اما آنچه بیش از هر چیز ناشران این نوع کتاب‌ها را با مشکل مواجه می‌کند، مساله گرانی کاغذ و بازاریابی برای فروش کتاب است.

وی افزود: با اینکه در ایران قیمت کتاب بسیار مناسب است اما به دلیل اینکه مردم ما اصولا افرادی هستند که به شنیده‌هایشان اکتفا کرده و کمتر کتاب می‌خوانند، بازاریابی و فروش کتاب با مشکل روبه‌رو است.

مساح همچنین تصریح کرد: به دلیل عدم‌استقبال از کتاب‌های مالی ناشران کتاب ترجیح می‌دهند. اسپانسر قوی برای کتاب وجود داشته باشد که ناچار نباشند سرمایه خود را بخوابانند.

وی با اشاره به لزوم فرهنگ‌سازی در این زمینه گفت: فعالان بازار سرمایه ترجیح می‌دهند از اطلاعات نهانی شرکت‌ها و شنیده‌های خود بازار برای تجزیه و تحلیل یک شرکت استفاده کنند نه اینکه به طور بنیادی و پایه‌ای علم آن را فرابگیرند.

وی افزود: دقیقا به همین دلیل است که شاید کمتر نیاز به خواندن کتاب‌های تحلیلی و بنیادی در بورس تهران احساس می‌شود، زیرا مردم ما بیشتر شنیداری هستند تا اینکه به دانسته‌های خود عمق ببخشند.

مساح خاطرنشان کرد: معامله‌گران ایرانی تنها به دانسته‌های شخصیشان بها می‌دهند تا به اصول بنیادی و تحلیل‌های درست. در واقع آنان اعتقادی به اصول کار کردن ندارند، شاید به همین دلیل است که کمتر کتاب می‌خوانند و رفتارهای سطحی و مقطعی برای خرید و یا فروش از خود نشان می‌دهند.

وی اظهار داشت: در زمینه کتاب و کتاب‌خوانی باید معامله‌گران را تشویق و هدایت کرد وگرنه با تبلیغات و حمایت از ناشران و نویسندگان کتاب‌های مالی کمکی به رشد و اعتلای کتاب خوانی نکرده‌ایم.

کتاب مهم‌ترین ابزار برای اطلاع‌رسانی صحیح

مسوولان، روشن فکران به همراه بیشتر مردم هنوز نگاهشان به بورس نگاهی است که به فعالیت شرکت‌های هرمی دارند.

نسرین سیاح‌فر، مدیر انتشارات چالش با بیان این مطلب گفت: در حالی که روشن‌فکران و مسوولان نشر کتاب نگرششان نسبت به چاپ کتاب‌های ترجمه‌شده خارجی در زمینه‌های مالی و بازار سرمایه این است که فعالیت شرکت‌های هرمی مانند گلدکوئیست قرار است با چاپ آنها گسترش پیدا کند، از افراد عادی انتظار بیشتری نمی‌توان داشت.

وی با اشاره به اینکه، تا زمانی که نگرش مسوولان ما نسبت به بازار سرمایه منفی است، اظهار داشت: متاسفانه دانش بورس در میان مسوولان بسیار کم‌عمق است و برای ترجمه و تالیف کتاب‌های مالی با مشکلات زیادی مواجه هستیم.

وی خاطرنشان کرد: اگر خواهان فرهنگ‌سازی برای جا انداختن بازار سرمایه در میان مردم هستیم باید در ابتدا از جامعه فرهنگی آغاز کنیم.

ضعف دانش در میان فرهنگیان ما بیداد می‌کند.

سیاح‌فر تاکید کرد: در حالی که نبض محرک اقتصاد کشورمان را بورس نشان می‌دهد اما بارها دیده شد که تفاوت میان بازار سرمایه با فعالیت شرکت‌های هرمی برای برخی از تصمیم‌گیران مشخص نیست و بسیاری از دست‌اندکاران چاپ کتاب با نگاه تردیدآمیز به این مساله نگاه می‌کنند.

مدیر نشر چالش همچنین گفت: یکی دیگر از مشکلاتی که ما برای انتشار کتاب در زمینه بورس داشتیم این بود که کتاب‌های مالی و اقتصادی برای دانشگاهیان زیاد است اما برای افرادی که به تازگی می‌خواهند وارد بورس شوند و از نحوه فعالیت و معامله در بورس اطلاعی ندارند کتاب‌های کاربردی لازم بود که ما در این زمینه بسیار ضعیف عمل کرده بودیم.

وی افزود: ما با انگیزه اطلاع‌رسانی برای افراد مبتدی مبادرت به انتشار کتاب‌های کاربردی در زمینه بورس کرد که البته بسیاری از دکترای مالی و اقتصادی برما خرده می‌گرفتند که این مفاهیم بسیار مبتدی و ابتدایی است و ضرورتی ندارد، اما ما فکر کردیم مردم عوام نیاز دارند که مفاهیم پایه‌ای بازار سرمایه یاد بگیرند زیرا کتاب‌های تخصصی ما جنبه کاربردی ندارد.

وی تصریح کرد: سازمان بورس اوراق بهادار تهران نیز یکسری کتاب تحقیقاتی در زمینه بازار سرمایه منتشر کرد اما این کتاب‌ها تنها به درد محققین و پژوهشگران مالی می‌خورد، این در حالی است که معامله‌گران مبتدی تازگی وارد بازار سرمایه می‌شوند و نیازمند کتاب‌هایی هستند که بتواند آنها را به‌طور کاربردی کمک کند.

خانم سیاح فر با اشاره به اینکه بسیاری از معامله گران مبتدی هنوز فرق میان تالار اصلی و فرعی را نمی‌دانند گفت: باید تدابیری اندیشیده شود تا مفاهیم اولیه و کلیدی بازار سرمایه از طرق مختلف حال کتاب، روزنامه، اینترنت در دسترس همگان قرار گیرد.