فرزانه سالمی
سهامداران جوان چین به انتظار به دست آوردن سهمی‌از بازار سهام رو به رشد چین نشسته‌اند. عده زیادی از آنها هر روز برای باز کردن حساب در مقابل شعب ضمانت بازرگانی در پکن تجمع می‌کنند. یکی از مسوولان رسیدگی به‌این امور می‌گوید: روزانه صد مشتری جدید دارد، رقمی ‌که نسبت به سال گذشته پنج برابر شده است. سرمایه‌گذاران کوچک، از دانشجویان گرفته تا مستمری‌بگیران در مقابل کامپیوترهای این مرکز تجمع کرده‌اند و به اعداد و ارقامی‌می‌نگرند که در صفحه‌های بزرگ الکترونیکی بالا و پایین می‌روند و تغییر می‌کنند. اما شاید این بازار سهام اوج گرفته، ناگهان شکل حباب پیدا کند و به همین جهت هم هست که رهبران چین به شدت دچار نگرانی شده‌اند.

اگر این حباب بترکد، تاثیر بی‌سابقه و عظیمی‌بر ثبات اجتماعی چین خواهد گذاشت. در حال حاضر، بیش از 91‌میلیون حساب توسط افراد مختلف در چین باز شده که یا به وسیله دلالان انجام گرفته یا شکل حساب مشترک دارد. آمارها در مورد تعداد سرمایه‌گذاران بسیار متفاوت و متناقض است. در آخرین دوره شکوفایی این بازار در سال 2001 میلادی، شصت‌ میلیون حساب باز شده بود اما شمار سرمایه‌گذاران کمتر از ده‌میلیون نفر بود.
در حال حاضر، حساب‌های باز شده توسط دلالان به بیش از دویست‌هزار حساب در روز می‌رسد و این میزان حتی در ۲۴ آوریل به اوج خود- یعنی ۳۱۰‌هزار حساب رسید. تعداد کل این حساب‌ها در سال جاری به بیش از هشت‌ میلیون رسیده است که حدود ده برابر کل حساب‌های سال ۲۰۰۵ میلادی است- یعنی زمانی که بازار از سقوط چهار ساله‌اش نجات یافت.
یکی از افرادی که به‌این منظور در صف ایستاده، «جاستین زینک» 23 ساله است. او دانشجویی است که تاکنون 3600 یوآن (465 دلار) - یعنی چیزی معادل مخارج شش ماهش را سرمایه‌گذاری کرده است. او اولین حسابش را دو ماه پیش در یک شعبه باز کرد و حالا در شعبه‌ای دیگر حساب جدیدی باز کرده است. بر اساس محاسبات او، این سرمایه اکنون به 4400 یوآن رسیده است. افرادی که زودتر از او به‌ این فکر افتادند، وضعشان خیلی از او بهتر است.
برخی از اقتصاددانان معتقدند که قیمت سهام در چین با سرعت بیشتری نسبت به درآمد شرکت‌ها بالا رفته است و این در حدی است که وضعیت ژاپن در اواخر دهه ۱۹۸۰ میلادی و پیش از آن سقوط شدید را به یاد می‌آورد. به مدد فهرست بندی جدید سهام، ارزش ترکیبی بازار شانگهای و شنژن به چیزی نزدیک ۱۵‌تریلیون یوآن (۸/۱‌تریلیون دلار) - یعنی ۸۷‌درصد بیشتر از پایان سال گذشته میلادی رسیده است.
سرمایه‌گذاری گروه‌های کم‌درآمد جامعه مثل دانشجویان و مستمری‌بگیران - که پیشتر محتاط عمل می‌کردند- چشم انداز سقوط این بازار را بسیار دردناک می‌کند. زینگ می‌گوید که بین بیست تا سی‌درصد از دانشجویان اقتصاد و بازرگانی در چین به ‌این کار روی آورده‌اند. چند هفته پیش، سخنرانی «نلین یوآن»- غول بازار سهام- در دانشگاه پکن شمار زیادی از دانشجویان را جذب کرد. او از زمان تاسیس این بازارها 400‌میلیون یوآن سود کرده است و دانشجویان می‌خواهند راز این موفقیت او را دریابند. البته یوآن هم به ‌این دانشجویان گفت که هرچه در سن پایین‌تری سرمایه‌گذاری کنند، بهتر است.
دلیل اختلاف بزرگی که میان وضعیت جدید و قدیم بازار وجود دارد، نفوذ اینترنت و موبایل است. زینگ در حالی که در خوابگاه دانشکده در اتاقش نشسته، به‌اینترنت وصل می‌شود و سهام معامله می‌کند. در چهار سال اخیر، اینترنت با پهنای باند زیاد باعث شده که دانشجویان و مستمری‌بگیران و خانه‌داران راحت‌تر به‌این کار بپردازند.
عده زیادی به هنگام حضور در سر کارهایشان، وقت خود را صرف جابه جا کردن سهام به صورت آنلاین می‌کنند و حالا شرکت‌ها می‌خواهند چنین کارمندانی را جریمه کنند تا بلکه‌ این روند متوقف شود! اما بسیاری از آنها هنوز از طریق ای میل و اس‌ام‌اس به صورت دائم به‌ این کار مشغولند. دارندگان موبایل می‌توانند سیستم خبررسانی سهام را روی موبایل خود داشته باشند و برای ارسال اخبار سهام ثبت نام کنند. آنها در واقع سهام را با فشاردادن چند دکمه جا به جا و معامله می‌کنند.
تغییر بزرگ دیگری که حاصل شده، در دسترس بودن دارایی‌های گرویی و اجاره‌ای است که از طریق آنها می‌توان سهام بیشتری خرید. از اواخر سال ۱۹۹۰ میلادی، خصوصی‌سازی مسکن شهری باعث شده که عده زیادی از مردم به دارایی‌هایشان با دیده دیگری بنگرند. تورم کالاهای مصرفی در پایان ماه مارس به اوج خودش در دو سال اخیر رسیده و نرخ بهره در این سال یا صفر بوده و یا منفی. این مساله باعث شده که مردم دارایی‌های خود را از بانک بیرون بکشند. هو نینگ تحلیلگر چینی در این خصوص می‌گوید: در مناطق غیر شهری، صاحبان دارایی، وام‌های پر بهره‌ای را به کشاورزان داده‌اند که ناشی از بیرون کشیدن همین پول‌ها از بانک‌ها است.
رهبران چین کاملا از وضعیت موجود نگران هستند اما نمی‌دانند که برای آرام کردن بازار چه باید کرد. افزایش نرخ بهره و تغییر در برخی قوانین بانکی هم نتوانسته ‌این مشکل را برطرف کند. در ویتنام هم مثل چین، حباب بزرگی در بازار سهام ایجاد شده است. سود بردن مردم از این سهام باعث می‌شود که مردم طبقه متوسط همچنان راضی بمانند و این به برنامه خصوصی‌سازی دولت کمک می‌کند. اما اگر ده‌ها ‌میلیون نفر از شهرنشینان چین، سهام خود را از دست رفته ببینند، خشم خود را متوجه دولت خواهند کرد.
در سال جاری میلادی، دو بار یعنی در روزهای ۲۷ فوریه و ۱۹ آوریل، بازار تکان شدیدی را تجربه کرد، زیرا شایعاتی مبنی بر احتمال در پیش گرفتن اقدامات سختگیرانه برای کنترل جریان پول پخش شده بود. آخرین باری که‌ این اتفاق افتاد، ناشی از ارقامی‌بود که نشان می‌داد اقتصاد با سرعتی بیش از حد تصور رو به رشد می‌رود.
به هر ترتیب، در میان افرادی که صف کشیده‌اند تا حساب‌های جدیدی باز کنند، حرف و حدیث‌های زیادی مطرح است. برخی از سرمایه‌گذاران می‌گویند: ظاهرا حزب کمونیست هم کازینو راه‌انداخته است! برخی دیگر می‌گویند فقط احمق‌ها هستند که ‌این طور حساب باز می‌کنند! با این وجود، همه به کار خود مشغولند و همچنان به سرمایه‌گذاری ادامه می‌دهند.
منبع: اکونومیست
برگرفته از سایت رستاک