گروه بورس- مجید اسکندری، اعظم شریفی: پارسال در همین روز علی صالح آبادی از سوی شورای بورس به سمت دبیرکلی و سپس رییس سازمان بورس منصوب شد. حدود یکسال از استعفای حسین عبده تبریزی از سمت دبیرکلی بورس و تصدی علی صالح‌آبادی به این سمت می‌گذرد. انتصاب«صالح‌آبادی» که ابتدا با عنوان دبیرکل بورس و سپس رییس سازمان بورس اوراق بهادار در بازار سرمایه به ایفای نقش پرداخت، حیرت بسیاری از کارشناسان و فعالان بازار را برانگیخت. وی که حدود سی‌سال بیشتر ندارد، زمانی از دانشجویان عبده تبریزی بوده و پس از فارغ‌التحصیلی، با گذشت زمانی کمتر از پنج سال به این سمت منصوب شد.

عملکرد وی به عنوان ریاست سازمان بورس در مدت یکسال با واکنش‌های متفاوتی مواجه شده است. او در شرایطی سکان بازار سرمایه را در دست گرفت که بازار با تلاطم شدیدی روبه‌رو شده بود و بلافاصله پس از تصدی از این تلاطم کاسته شد، به گونه‌ای که رییس‌جمهور از وی به عنوان جوان متعهد و دلسوز که بورس را از وضعیت نامناسب خود خارج کرده، یاد کرد. گزارش گروه بورس از عملکرد وی به طرح نظرهای کارشناسان بازار پرداخته است که از نظرتان می‌گذرد.

قفلی بر بازار

غلامرضا سلامی عضو شورای عالی انجمن حسابداران خبره عملکرد رییس سازمان بورس اوراق بهادار را از زمان تصدی به‌طور کلی منفی خواند و گفت: در این مدت هیچ تحرکی در بازار ایجاد نشد و بازار با اعمال حجم مبنا و سقف نوسان و اصرار بر ادامه آن، قفل شده است و سهام بسیاری از شرکت‌ها با صف فروش یا خرید روبه‌رو شده و نماد تعداد زیادی از شرکت‌ها نیز چند ماهی است که مسدود شده است.

وی افزود: بستن نمادها با نقدینگی و شفافیت که دو اصل اساسی بازار سرمایه هستند در تضاد است. از سوی دیگر به‌دلیل غیرواقعی بودن قیمت‌ها، خریدوفروش سهام، منافع سهامداران جز را تامین نمی‌کند.

حسابرس معتمد بورس با ابتدایی خواندن سیستم مدیریت بورس گفت: یکی دیگر از ویژگی‌های بورس، جذب سرمایه از طریق افزایش سرمایه شرکت‌های پذیرفته شده است، که سازمان بورس در بسیاری از موارد با طرح بحث‌های غیرکارشناسانه با آن مخالفت کرده است. این در حالی است که هنگامی که شرکت برای افزایش سرمایه تصمیم می‌گیرد، این تصمیم توسط بازرس تایید می‌شود و دلایل توجیهی آن مورد بررسی دقیق و کارشناسانه قرار می‌گیرد.

نظارت یا دخالت

سلامی درباره جایگاه نظارت در بازار گفت: در حال حاضر حجم معاملات بازار بسیار پایین است و این حجم نیز توسط شرکت‌های بزرگ انجام می‌شود، در این شرایط نظارت سازمان بورس بیش از اندازه اعمال می‌شود و به دخالت تبدیل می‌شود، در صورتی که نظارت بر بازار باید در عین سیال بودن، جاری بودن و سهولت معاملات صورت گیرد و کند کردن معاملات با ایجاد موانع بوروکراتیک صحیح نیست.

تدوینگر قوانین

اما عباس هشی، یکی دیگر از اعضای انجمن حسابداران خبره عملکرد صالح‌آبادی را در مجموع، مثبت ارزیابی کرد و گفت: در یکسال اخیر، بیشتر وقت سازمان و مسوولان آن معطوف به تدوین قوانین، مقررات، آیین‌نامه‌ها و تشکیل شرکت سهامی بورس بوده است و اولویت این سازمان بر قانونمندی بازار، اعمال نظارت، تشکیل کمیته مشترک با حسابرسان و آماده‌سازی بازار برای اجرای قانون جدید قرار گرفته است، بنابراین، معیاری برای ارزیابی عملکرد خوب یا نامناسب، وجود ندارد.

وی روند اطلاع‌رسانی را در بازار سرمایه مطلوب دانست و افزود: شفافیت اطلاعاتی شرط لازم برای حضور در بورس است و هر کس که رییس سازمان باشد، باید اطلاع‌رسانی را در چارچوب موجود ادامه دهد.

حقیقت شاخص

«رئوف امانی»، کارشناس ارشد بازار سرمایه به مقایسه آماری بازار سرمایه پرداخته و گفت: در دوره مورد بررسی اعلام شده که شاخص‌ها مثبت است اما متاسفانه حقیقت، چیز دیگری است زیرا در این دوره نسبت به مدت مشابه سال قبل بازار با ۲۶درصد کاهش تعداد خریداران، ۱۷درصد کاهش دفعات معاملات، ۳۱درصد کاهش تعداد سهام معامله شده، ۵۲درصد کاهش حجم معاملات، ۱۷درصد کاهش ارزش بازار و ۵/۱درصد کاهش شاخص کل مواجه شده است.

وی افزود: یکی از مشکلات ما این است که شاخص کل بیانگر واقعیت نیست و شاخص‌های دیگر از آن پیروی نمی‌کنند، بنابراین باید شاخص‌کل به گونه‌ای دیگر محاسبه شود.

به عبارت دیگر برخی از سهم‌ها اثرگذاری بیشتری بر بازار دارند و هنگامی که اتفاقی برای سهم بیفتد شاخص گروه مربوطه و در نتیجه شاخص کل متاثر می‌شود، اما این بیانگر همه واقعیت موجود در بازار نیست.از سوی دیگر، آمار فدراسیون بورس‌های جهانی عملکرد بورس ما را در دوسال گذشته مثبت نمی‌داند.

در انتظار وعده‌ها

امانی درباره مدیریت نرم‌افزاری و سخت‌افزاری بازار گفت: رییس سازمان قول‌های بسیاری درباره جایگزینی نرم‌افزار معاملاتی جدید داد، اما تاکنون اقدامی در این زمینه صورت نگرفته است.

همچنین تقارن اطلاعاتی در بازار وجود ندارد و اطلاعات به طور عادلانه بین سهامداران توزیع نشده و در این زمینه با تاخیر زمانی اطلاع‌رسانی مواجه هستیم که این موجب شکل‌گیری سفته‌بازی می‌شود و حتی سرمایه‌گذارانی که فکر بلند مدت داشته‌اند از جو بازار متاثر شده و رفتار «توده‌وار» پیش می‌گیرند و افق بلندمدت را رها می‌کنند. وی افزود: در بعد کلان، بازار ما با سازمان بورس آمیخته است و باید جدا شود و اگر چه پیاده‌سازی قانون آن شروع شده، اما تاکنون پیشرفت چندانی نداشته است. با اینکه در همه جای دنیا مقام ناظر از بازار جدا است، در کشور ما این دو مقام یکی بوده و این یک سیگنال بد است که باید خیلی زودتر از اینها رفع می‌شد. امانی ادامه داد: ما باید بسیاری از مسائل را به طور موازی حل کنیم و زمانی که از نظارت سخن به میان می‌آید، باید مکانیزم اجرایی آن نیز به وجود بیاید تا به خوبی اعمال شود.

کنترل بحران‌ها

غلامحسین دوانی، عضو جامعه حسابداران رسمی ایران عملکرد رییس سازمان بورس را موجب کنترل بحران دانست و گفت: با توجه به کش‌وقوس‌های فراوانی که اقتصاد کشور در یکسال گذشته با آن روبه‌رو بوده، اگر بخواهیم منصفانه قضاوت کنیم، هیات‌مدیره جدید بورس، تاحدزیادی،‌ بحران موجود در بازار سرمایه را کنترل کرده است.از طرف دیگر، مدیریت بورس با بررسی‌های به عمل آمده در مورد علل بحران، به این نتیجه رسید که شفاف‌سازی و اطلاع‌رسانی به موقع، «چشم‌ اسفندیار» بازار سرمایه است. به همین دلیل بیشترین تاکید خود را بر اطلاع‌رسانی به موقع و شفافیت اطلاعات متمرکز کرد، به طوری که در حال حاضر، شرکت‌ها کوشش می‌کنند که به گونه‌ای عمل کنند که دچار نظارت بورس نشوند.

یک فرصت مناسب

حسابرس معتمد بورس درباره تشکیل شرکت بورس و تاثیر آن بر بازار سرمایه گفت: به نظر می‌رسد با توجه به تشکیل شرکت بورس، فرصت سیاست‌گذاری بیشتری برای مدیریت سازمان بورس فراهم خواهد شد، تا وظایف راهبردی بازار سرمایه را به نحو بهتری به انجام رسانند. وی افزود: بدون شک، تعامل سازمان بورس با نهاد‌های مرتبط با بازار سرمایه نظیر کانون سهامداران حقیقی، جامعه حسابداران رسمی و کارگزاران می‌تواند تاثیر فراوانی در این امر مهم داشته باشد.دوانی خاطرنشان کرد: مدیریت بورس نباید فراموش کند که برخی از مشکلات بازار سرمایه، ساختاری هستند، بنابراین، بورس به تنهایی نمی‌تواند با آنها مقابله کند.وی در پایان گفت: مدیریت بورس باید کوشش کند تا در فرآیند خصوصی‌سازی و واگذاری سهام عدالت، بورس کمترین آسیب را ببیند و این فرصت به یک نقطه طلایی برای بورس، تبدیل شود.

دو نقش متفاوت

یکی دیگر از کارشناسان بازار سرمایه معتقد است که عملکرد صالح‌آبادی باید در دوران‌های اقتصادی مورد توجه قرار گیرد و نمی‌توان صرف‌نظر از جریان‌های اقتصادی، مدیریت او را مورد ارزیابی قرار داد.وی در این زمینه گفت: یکی از این جریان‌ها، تصویب قانون بازار سرمایه و اجرایی شدن آن، انحلال سازمان کارگزاران و ایجاد سازمان بورس بود، بنابراین عملکرد وی ابتدا به عنوان دبیرکل و سپس به عنوان شخصی که پیگیر جریان‌های یاد شده بود باید مورد توجه قرار گیرد. در حقیقت، صالح‌آبادی زمانی به بورس آمده که این بازار در حال رکود بوده و تاثیر عوامل سیاسی نیز به اوج خود رسیده است، بنابراین باید از تحمل زیادی برخوردار باشد. وی سپس به واگذاری سهام دولتی در بورس اشاره کرد و گفت: به نظر می‌رسد که دولت در جریان واگذاری برای خود یک کنتور جدید افتتاح کرده است و تاکنون واگذاری‌ها یا کم‌ارزش و یا فاقد ارزش بوده است.دولت در سال ۷۳ در راستای قانون واگذاری سهام به ایثارگران و کارگران، خصوصی‌سازی کرد، اما امروز با مطرح کردن اصل ۴۴، واگذاری سهام عدالت را بزرگ جلوه می‌دهد و این مساله، انتظاراتی را برای بورس ایجاد کرده است. بنابراین در فضای یاد شده اگر بخواهیم منصف باشیم، به غیر از چند تصمیم احساسی، به طور نسبی عملکرد صالح‌آبادی خوب بوده است.

ایجاد امنیت، استراتژی مدیریت فعلی

اما مدیرعامل ایلیا تدبیر مهم‌ترین نکته در استراتژی فعلی بازار را ایجاد امنیت در بازار سرمایه کشور عنوان کرد و گفت: مدیریت جدید در این مدت با تاکید بر این مساله بازار را به شدت نظارتی و کنترلی کرد. مهندس رامیار شیوری برخورد با متخلفان و ایجاد قوانین نظارتی را که باعث امنیت سرمایه‌گذاری می‌شود، مثبت ارزیابی کرد و افزود: برخورد با نمادها مفاهیم شاخص‌ها، بحث حجم مبنا و سایر مواردی از این دست که از سوی سازمان بورس در این مدت دنبال شده است، به دنبال ایجاد ثبات در بازار است. وی ادامه داد: ثبات بازار از دو منظر مهم است، اول اینکه امنیت کشور را از نظر سرمایه‌گذاری نشان می‌دهد و دوم اینکه براساس برنامه‌های دوم در اصل۴۴ باید ۸۰ درصد از دارایی‌های دولت از طریق این بازار عرضه شود و طبیعتا وقتی می‌خواهیم دارایی را بفروشیم، باید این کار در یک جای امن صورت گیرد. شیوری شیوه نظارت بر اطلاع‌رسانی کنونی شرکت‌ها را ناکافی دانست و تاکید کرد: این مساله نشاط را از بازار ربوده است. سازمان باید به دنبال راه‌های نظارتی برای چگونگی اطلاع‌رسانی به مردم باشد.

معاملات در بازار بدون نشاط

مدیرعامل ایلیا تدبیر تصریح کرد: بازار ما با معضلاتی نظیر حجم کم معاملات، محدودیت دامنه نوسان و حجم مبنا روبه‌رو است که منحصر به زمان دکتر صالح‌آبادی نیست و این مسائل نشاط را از بازار گرفته است. وی حجم کم معاملات را که ارزش متوسط روزانه آن ۱۰میلیارد تومان است، در حد و اندازه تولید و صنعت کشور ندانست و افزود: از نظر مدیریت نباید همه چیز بازار سرمایه در شاخص آن خلاصه شود، چرا که تنها گردش و شادابی بازار خواسته همه زیرمجموعه‌های این بازار را مرتفع خواهد کرد. شیوری خاطرنشان کرد: درست است که براساس قانون جدید، کار سازمان فقط نظارت است، ولی طراحی ساختار اصولی برای رسیدن به این نقطه منوط به کار زیاد است و شخصا معتقدم بعد از نظارت و تامین امنیت باید به طور جدی‌تر به گسترش بازار پرداخته شود.

ناامیدی سهامداران تابلوی چهارم

مدیرعامل ایلیا تدبیر با انتقاد از روند فعلی رفتن شرکت‌ها به تابلوی چهارم تصریح کرد: تعداد افراد حقیقی در مدیریت شرکت‌ها کم است و به دلیل حقوقی بودن بسیاری از شرکت‌ها، وقتی بحث ورود به تابلوی چهارم مطرح می‌شود، یکسری زودتر از این شرکت‌ها خارج می‌شوند و عده‌ای دیگر با ناامیدی به این تابلو خواهند رفت.

حمایت سازمان از سهامداران حقیقی

شیوری خواستار حمایت بیشتر سازمان بورس از تشکل‌هایی نظیر کانون سهامداران حقیقی که در آن فعالیت افراد حقیقی بیشتر است شد و تصریح کرد: این مجموعه‌ها اگر بتوانند فعالیت خود را ادامه دهند و در هیات‌مدیره شرکت‌ها وارد شوند، مسلما مدیریت را به بررسی دقیق‌تر در صورت‌های مالی و عملکرد خود هدایت می‌کنند. مدیرعامل ایلیا تدبیر در پایان تصریح کرد: مدیریت بازار باید هر چه سریع‌تر وارد مباحث اجرایی‌تر و گسترش بازار شود، چرا که بازار بزرگ‌تر می‌تواند سرمایه‌گذاران خارجی را نیز جذب کند.

تاخیر طولانی در تاسیس شرکت بورس

یک کارشناس بازار سرمایه نیز در گفت‌وگو با خبرنگار ما پیرامون عملکرد رییس سازمان بورس اوراق بهادار تهران با انتقاد از زمان طولانی صرف شده برای تشکیل شرکت بورس افزود: تا شرکت بورس به طور رسمی فعالیت خود را آغاز نکند، نمی‌توان به برآوردی از عملکرد مدیریت سازمان بورس رسید. مهجوری ادامه داد: طبق قوانین شرکت بورس باید ظرف دو ماه تشکیل می‌شد که به دلیل رفتار دولتی سازمان بورس این کار در حدود یک سال طول کشید و حتی تعیین هیات‌مدیره این شرکت بیشتر از یک ماه زمان برد.

سنگینی حجم مبنا در بازار سرمایه

وی با بیان این که حجم مبنا روی بازار سرمایه کشور سنگینی می‌کند، تاکید کرد:‌ این مساله مانع انجام معاملات روان بازار کشور می‌شود و بازار با این وضعیت به چرخش در نخواهد آمد و مدیریت سازمان برای رسیدن به یک بازار وسیع باید برای این مساله یک راه‌حل مناسب پیدا می‌کرد. مهجوری صحبت کردن از عرضه شرکت‌های جدید برای رشد بازار را غیرمعقول دانست، چرا که به عقیده وی ورود شرکت‌های جدید با حجم نقدینگی موجود در بازار همخوانی ندارد.این کارشناس بازار سرمایه خاطر نشان کرد: عرضه شرکت‌ها باید با توجه به تقاضا صورت گیرد و باید دید چقدر سازمان توانسته است برای پذیرش این شرکت‌ها تقاضا ایجاد کند. به نظر می‌رسد در این شرایط تقاضا با ورود سرمایه‌گذاری خارجی می‌تواند شکل بگیرد. مهجوری تاکید کرد: این مساله زمانی اهمیت بیشتری پیدا می‌کند که با یک بررسی ساده می‌توان نتیجه گرفت که چند شرکت سرمایه‌گذاری در‌حال‌حاضر توانایی خرید شرکتی مثل فولاد مبارکه را نخواهند داشت.