دغدغه‌های اعضای جامعه حسابداران رسمی

مجید اسکندری

گروه بورس - بحث تغییر اساسنامه جامعه حسابداران رسمی و بررسی آن در وزارت امور اقتصادی و دارایی چندی است که بین اعضای این جامعه شایع شده است. برخی براین باورند که اصلاحاتی که قرار است در این اساسنامه اعمال شود، به گونه‌ای است که موجبات نگرانی جدی جامعه حسابداران رسمی را فراهم خواهد آورد.در این زمینه نظر تعدادی از اعضای جامعه حسابداران رسمی را جویا شدیم که از نظرتان می‌گذرد.

گسترش چتر دولتی

یکی از حسابرسان معتمد بورس در این زمینه معتقد است: روند اتفاقات رخ داده به گونه‌ای است که به نظر می‌رسد بخش دولتی علاقه‌مند است جوامع حرفه‌ای را نیز زیر چتر خود نگهدارد و موضوع نظارت بر جامعه حسابداران رسمی نیز مدتی است در وزارت اقتصاد، بورس و ... مطرح شده است.

وی افزود: اساسنامه فعلی جامعه حسابداران رسمی همه ارکان جامعه را در ید قدرت دولت قرار داده است و اگر قرار باشد نقش دولت بیش از موارد موجود در اساسنامه فعلی پررنگ شود، جامعه حسابداران رسمی به یک «زائده دولتی» تبدیل خواهد شد.

این حسابرس همچنین گفت: به نظر می‌رسد سازمان حسابرسی هم در این میان تمایل به کمرنگ شدن نقش جامعه حسابداران رسمی دارد. زیرا حضور شش ساله اخیر جامعه توانسته است تا حدودی نقش سازمان حسابرسی را کمرنگ کنند.

وی خاطر نشان کرد: در هیچ جای دنیا نظارت بر جوامع حرفه‌ای خود انتظام از طریق نهادها یا افرادی که با این حرفه بیگانه هستند، صورت نمی‌گیرد.

در انتظار تایید

عضو جامعه حسابداران رسمی درباره انتخابات شورای عالی جامعه گفت: لیست کاندیداها که حدود ۹۰ نفر است به منظور تایید نهایی به وزارت اقتصاد ارسال شده است. در دوره گذشته همه افراد موجود در لیست، مورد تایید وزیر قرار گرفتند اما در شرایط حاضر، این نگرانی وجود دارد که همه لیست مزبور مورد تایید قرار نگیرد.

وی افزود: بررسی لیست حاضر، نشان می‌دهد که دولتی‌ها به صورت جدی قصد دارند، شورای عالی جامعه حسابداران رسمی را در اختیار بگیرند. همچنین کسانی که در بخش خصوصی فعالند اما با بخش دولتی هماهنگ هستند، این تصمیم را دارند.

این حسابدار رسمی درباره عملکرد جامعه حسابداران رسمی گفت: عملکرد دوره فعلی شورای عالی جامعه حسابداری نسبت به دوره قبل، مثبت‌تر بوده و به همین دلیل عده‌ای می‌خواهند این ترکیب را بر هم بزنند.

تداخل و تعارض

در این زمینه نظام‌الدین ملک‌آرایی عضو جامعه حسابداران رسمی ایران گفت: سازمان بورس معتقد است که باید بر کار موسسات حسابرسی نظارت داشته باشد، اما ما معتقدیم این نظارت بر عهده جامعه حسابداران رسمی است.

وی افزود: سازمان بورس، دستور‌العملی تهیه کرده که در آن ضوابط پذیرش موسسات حسابرسی معتمد بورس تدوین شده است. این در حالی است جامعه حسابداران رسمی ایران که طبق قانون استفاده از خدمات تخصصی و حرفه‌ای حسابداران ذی‌صلاح به عنوان حسابدار رسمی تشکیل شده و تابع مفاد این قانون، اساسنامه مصوب هیات وزیران و مقررات دیگری است که به تایید هیات وزیران و سایر مراجع رسیده است، در صورتی که دستور‌العمل تهیه شده در سازمان بورس، فراتر از مقررات حاکم بر سازمان بورس و اوراق بهادار است و با مقررات قانونی حاکم بر جامعه حسابداران رسمی تداخل و در مواردی تعارض دارد.

ملک‌آرایی سپس گفت: این دستور‌العمل باید در چارچوب مقررات حاکم بر بورس تهیه شود تا با خصوصی‌سازی مغایر نباشد، زیرا اگر بعد از این اشکالاتی به وجود آید، این اشکالات به محدودیت‌های سیستم دولتی نسبت داده خواهد شد. این عضو جامعه حسابداران رسمی در مورد انتخاب شورای عالی نیز گفت: فضای انتخابات باید حرفه‌ای باشد و اگر به صنفی تبدیل شود، خطرناک است. باید بررسی‌هایی به عمل آید و از جناح‌بندی و پیگیری منافع شخصی پرهیز شود زیرا در کار حرفه‌ای منافع مادی مطرح نیست، اما در کار صنفی به منافع مادی بیشتر توجه می‌شود.

تشکل خود انتظام به ناظر نیاز ندارد

هوشنگ خستویی، حسابرس معتمد بورس درباره نظارت بر حرفه حسابرسی به خبرنگار ما گفت: تمام شواهد و ضوابط حاکی از آن است که جامعه حسابداران رسمی بر مبنای یک ماده واحده تاسیس شده و یک سازمان مردم نهاد (NGO) است که با بررسی، مطالعه و زمینه‌های موجود در هنگام تاسیس با همکاری انجمن حسابداران خبره در سازمان حسابرسی ساز و کارش مشخص شده است.

وی افزود: این قبیل تشکل‌ها خودانتظام و دارای ضوابط ویژه هستند که اگر اعضای آنها از ضوابط تعیین شده، عدول کنند مورد پیگیری و کیفر قرار می گیرند.

ضوابط یاد شده نیز در اساسنامه پیش‌بینی شده و مجازات‌ها نیز به صورت مکتوب مشخص و موجود است.

در چنین چارچوبی طبیعی است که اگر حسابرسی دچار اشکال شود و در صورتی که خسارتی تحمیل کند ابتدا در دادگاه بدوی و سپس در دادگاه صالحه مورد محاکمه قرار می‌گیرد و اعضای جامعه حسابداران رسمی نیز می دانند که باید ضوابط و مقررات را رعایت کنند.

از سوی دیگر در مورد شرکت‌های بورسی تخلفی صورت گیرد در گزارش حسابرس درج می‌شود. این سوال پیش می‌آید که اگر هدف جلوگیری از اقدام ناهنجار است آیا بورس به جامعه حسابداران رسمی اطمینان دارد یا خیر؟

اگر این اطمینان وجود دارد، چرا این وظیفه را برای حسابداران رسمی قائل نمی‌شوند؟

وی افزود: اگر بر اساس برخی زیاده‌طلبی‌ها بخواهند تعرضی نسبت به جامعه حسابداران بکنند آیا اعضای جامعه تعرض پذیرند؟ پاسخ منفی است!

بنا براین به نفع سازمان بورس و جامعه حسابداران نیست که بی‌دلیل و بی‌جهت مقابل هم صف‌آرایی کنند.

رانتی به نام رتبه‌بندی

خستویی سپس به بحث رتبه‌بندی موسسات حسابرسی اشاره کرد و گفت: متاسفانه از این رتبه‌بندی، بوی رانت‌خواهی به مشام می‌رسد و اینکه می‌توان به این وسیله حسابرس سرکش را رام کرد، به این ترتیب باید در صورت رتبه‌بندی موسسات، فاتحه حسابرس مستقل و انگیزه اصلی ایجاد جامعه حسابداران رسمی را خواند زیرا در هیچ جای دنیا چنین رتبه‌بندی وجود ندارد.

وی با انتقاد از شورای‌عالی جامعه حسابداران رسمی گفت: متاسفانه جامعه کار مانیتورینگ می‌کند در صورتی که ما نیاز به مرکز مشاوره و خدمت‌رسانی داریم. ما مخالف نظام دادن نیستیم اما باید این نظام‌دهی با ساز و کار مطلوب صورت پذیرد. به عنوان مثال عنوان شده است که موسسات حسابرسی باید حسابرسی شوند.

اگر هدف، تشخیص صلاحیت حسابرسان است، این مقوله که در صورت‌های مالی نیامده است و باید آن را در جایی دیگر جست. خستویی اضافه کرد: پس از پیروزی انقلاب، کانون حسابداران رسمی نیز منحل شد.

شورای‌عالی، دوندگان ماراتن

وی درباره فضای انتخابات شورای‌عالی جامعه گفت: برخی برای خود باندهایی تشکیل داده‌اند، برخی نیز معتقدند باید انتخابات داخلی انجام تا تمایلات مشخص شود و منتخبان، کاندیدا شوند. اما باید کسانی انتخاب شوند که حرف حرفه را بزنند و دکترین آنها تامین منافع کلی جامعه باشد و همه اعضا در این منافع شریک شوند تا زمینه رشد و نمو شخصیت آنها فراهم شود.

خستویی افزود: کسی که به شورای‌عالی می‌رود، باید مانند یک دونده ماراتن باشد، نه دونده سرعت.

جامعه حسابداران رسمی باید قوی و منزه باشد و در تصمیم‌گیری‌های مالی مورد مشورت قرار گیرد. ما باید ببینیم که آیا سهمی در تدوین استانداردهای جهانی داریم یا منتظر تصمیم دیگران هستیم.

منصور شمس‌احمدی یکی دیگر از اعضای جامعه حسابداران رسمی درباره نظارت بر کارآیی جامعه گفت: در‌حال‌حاضر نظارت بر ارکان جامعه، به اندازه کافی انجام می‌شود و دولت در همه ارکان نقش دارد، بنابراین ضرورت نظارت مستقل وجود ندارد.

وی افزود: سازمان بورس آیین‌نامه‌ای تهیه و اصلاحاتی نیز در آن اعمال کرده است، این آیین‌نامه در شورای‌عالی جامعه در جلسات متعددی مطرح شده و مقرر شده است که نظارت حرفه‌ای با جامعه حسابداران رسمی باشد نه بورس و بورس نظارت خود را به گونه‌ای دیگر اعمال کند، اما دبیرکل جامعه حسابداران رسمی معتقد است که بورس، هیچ‌گونه نظارتی نباید بر جامعه حسابداران رسمی داشته باشد که از لحاظ قانونی این تفسیر درست است ولی بورس با استناد به قانون بازار سرمایه‌، خواهان این نظارت است.