محمد مساح *
بازدهی بورس اوراق بهادار ایران می‌تواند ترغیب‌کننده سرمایه‌گذاران باشد... سرمایه‌گذاران بازارهای مالی به طور طبیعی بورسی را برمی‌گزینند که ریسک ناشی از سرمایه‌گذاری متناسب با بازدهی انتظاری آن باشد.

از سال 1384 کاهش بازدهی بورس اوراق بهادار ایران، افت قیمت سهام و افزایش ریسک سرمایه‌گذاری بخش بزرگی از سهامدارانی که همچون گذشته انتظارات بالایی داشتند، را ناامید کرد. با وجود افت شاخص قیمت و کاهنده بودن سطح عمومی قیمت سهام، طی سه سال اخیر شمار محدودی از سهام شرکت‌ها با رشد شگفتی‌آوری روبه‌رو شده‌اند و به طور نسبی این موضوع نشان داد که اگر صنایع و شرکت‌هایی در روند رو به رشد سودآوری قرار داشته باشند، با وجود سیر کاهشی شاخص برخی صنایع، سرانجام طبیعت بازار آنها را شناسایی خواهد کرد. در سال‌های 1384 و 1385 صنعت کانی‌های فلزی، ستاره بورس ایران شد ‌و سهام شرکت‌های معدنی تولید‌کننده روی و سنگ آهن با بازدهی بزرگی سهامداران خود را خشنود کردند. همچنین اغلب شرکت‌های گروه دارو از جمله کیمیدارو، داروسازی سبحان، داروسازی لقمان، داروسازی جابرو ... همچون گذشته سودآور و مطمئن عمل کردند. در سال جاری علاوه بر تولید‌کنندگان سنگ آهن، گروه فلزات اساسی در مسیر رو به رشدی حرکت می‌کند و به نظر می‌رسد بتواند شگفتی‌آور باقی بماند.
از زمانی که خصوصی‌سازی شرکت‌ها وارد مرحله جدیدی شده و در کنار آن واگذاری سهام عدالت پیش می‌رود شرایط مناسبتری برای گرفتن بازدهی از بازار پدید آمده است. تقریبا سهامداران بورس ایران به این نتیجه رسیده‌اند که سهام عرضه اولیه و شرکت‌هایی که در راستای اجرای اصل ۴۴ خصوصی‌سازی می‌‌شوند، به طور نسبی از قابلیت بازدهی بالایی در بلندمدت برخوردار هستند.
هرچند ممکن است در برخی مقاطع زمانی، بازار در رکود یا افول به سر ببرد، اما شناسایی فرصت‌های سرمایه‌گذاری مناسب در بلندمدت می‌تواند بازدهی قابل قبولی را ایجاد کند.
باید بپذیریم که ذات بازار با فراز و نشیب همراه است و با توجه به شرایط سیاسی و اقتصادی نمی‌توان انتظار داشت که همواره در دوره‌های سه ماهه سال روند افزایشی قیمت سهام شرکت‌ها ادامه داشته باشد. این برعهده سرمایه‌گذار است که در دوران تاریکی و شرایط رکود بتواند سهام شرکت‌های سودآور و پربازده را برگزیند و با مدیریت دارایی و گزینش صحیح، بازدهی انتظاری خود را پوشش دهد.
نمودار 1 میانگین بازدهی قیمت و سود نقدی در سال‌های مختلف را نشان می‌دهد و بازگو می‌کند که در سه سال اخیر نسبت به گذشته کارکرد بورس اوراق بهادار ایران افت داشته است. این انتظار وجود دارد که در سال 1386 بازدهی بورس ایران بتواند سرمایه‌گذاران بیشتری را به سوی خود جلب کند.
نمودار ۲ روند شاخص بازدهی قیمت و سود نقدی را نمایان می‌سازد. بر پایه تحلیل نمودار حرکت نزولی از ابتدای سال ۱۳۸۵ به پایان رسیده و حرکت بازار در مسیر اصلی به روند افزایشی خود ادامه می‌دهد.
این شاخص نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاری در بورس ایران در بلندمدت می‌تواند در کنار ریسک‌های آن سودآور باشد. با این وجود ضروری است که سرمایه‌گذار کاملا به راهبردهای سرمایه‌گذاری، مدیریت دارایی و تحلیل بازار تسلط داشته باشد و به اصول سرمایه‌گذاری پایبند باشد.
- سرمایه‌گذاری بلندمدت راهبرد مناسبی است...
هرگاه بازار عایدات و درآمدهای روبه رشدی را برای یک شرکت متصور شود و به طور ساده چشم‌انداز وضعیت سودآوری چند ساله آن مثبت ارزیابی شود، آنگاه می‌توان انتظار داشت که قیمت سهام شرکت روند رو به رشدی را در بلندمدت داشته باشد. دیدگاه بلندمدت بیان می‌دارد که پس از تحلیل و تشخیص پتانسیل‌های موجود در صنعت و سهام مشخص، سود انتظاری قابل قبول در درازمدت به دست می‌آید.
برخی سهامداران بر این باور هستند که اگر همواره هر گونه سهم شرکتی را در بلندمدت نگهداری کنند، سرانجام در درازمدت از عایدات آن بهره‌مند می‌شوند، که البته این دیدگاه در همه شرایط درست نیست. راهبرد سرمایه‌گذاری بلندمدت در سهام، زمانی مناسب است که شرایط لازم برای ایجاد بازدهی پیوسته مهیا باشد و به طور واقعی قیمت و درآمد نقدی سهام در مسیر افزایشی قرار گیرد، در غیر این صورت سرمایه‌گذاری بلندمدت مفهوم حقیقی خود را از دست خواهد داد.
در نمودار شماره 3 بازدهی بهار 86 و شش هفته ابتدای تابستان 86 برای شماری از شرکت‌های بورس اوراق بهادار ایران آمده است.
بررسی مقایسه‌ای بازدهی صنایع مختلف در سال ۱۳۸۶ نشان می‌دهد که بازار گرایش زیادی به صنعت فلزات اساسی، کانی فلزی (تولیدکنندگان سنگ آهن) و داروسازی دارد.
در حقیقت سرمایه‌گذارانی که در سبد خود این دسته از صنایع را برگزیده‌اند، بازدهی بالاتری را دریافت کرده‌اند.
آیا سرمایه‌گذاران بیشتری به بورس ایران جذب خواهند شد؟
از آن‌جایی که رخدادهای سیاسی و اقتصادی در گذشته اثر قیمتی خود را بر شاخص‌های بازار برجای گذاشته و چشم‌انداز مثبتی از سودآوری صنایع داروسازی، فلزات اساسی، تولیدکنندگان سنگ‌آهن و برخی شرکت‌های ساختمانی دیده می‌شود و در این میان خصوصی‌سازی شرکت‌های مختلف در جریان است، انتظار می‌رود در سایه بازدهی بورس، سرمایه‌های بیشتری در سال 86 روانه بازار شود، با این وجود نمی‌توان ریسک‌های مختلف سیاسی یا اقتصادی را از نظر دور داشت.
این یک حقیقت است که سودهای قابل توجه در تاریکی‌‌های بازار به‌دست می‌آید و آنهایی در جریان بازار موفق خواهند بود که بتوانند با هوشیاری فرصت‌های سودآور و بلندمدت را شناسایی کنند و شرایط بازار را در مقاطع مختلف زمانی به درستی تجزیه و تحلیل کنند.
منبع: موسسه آموزش و پژوهش‌های اقتصادی رهنمون سرمایه