پانزدهمین نشست صبحانه کاری کانون نهادهای سرمایه‌گذاری ایران، صبح دیروز با محوریت راهکارهای توسعه تامین مالی از طریق بازار سرمایه برگزار شد و دست اندرکاران و مسوولان بازار سرمایه با طرح پیشنهاداتی بر توسعه این بازار تاکید کردند. تقسیم سود، بزرگ‌ترین چالش‌ شرکت‌ها

معاون نظارت بر بورس‌ها و ناشران «سازمان» در این نشست گفت: در دوره‌های گذشته واگذاری حدود ۲۰۰ شرکت تنها با نیم درصد و یک درصد انجام پذیرفت در حالی که در دوران مدیریت فعلی برای عرضه حداقل ۵ درصدی ایستادگی شد و امروز اصرار به عرضه بالای ۱۵ درصد وجود دارد.

سید‌علی حسینی با اشاره به اینکه تقسیم سود بیش از ۸۰ درصدی، تامین مالی شرکت‌ها را با چالش مواجه کرده است، گفت: سازمان بورس در زمینه تامین مالی به سمت مقررات‌ زدایی و تسهیل روند آن حرکت می‌کند.

وی با بیان اینکه، هلدینگ‌های تخصصی و شرکت‌ها به عنوان مخاطب اصلی تامین مالی باید در جلسات شرکت کنند،گفت: سازمان بورس از طریق مقررات‌زدایی و تسهیل جریان تامین مالی شرکت‌ها اقدامات خوبی انجام داده است به عنوان مثال صکوک اجاره برای اولین بار با درخواست ماهان منتشر شد.

معاون نظارت بر بورس‌ها و ناشران سازمان بورس اظهار کرد: این سازمان در صورت تکمیل بودن پرونده با وجود فرآیند کمیته فقهی و تصویب در شورای عالی بورس، حداکثر ظرف ۴۵ روز مجوزهای لازم را برای تامین مالی شرکت‌ها انجام می‌دهد به‌این ترتیب بنگاه‌ها و صنایع از طریق تامین مالی نسبت به افزایش تولید و اشتغال اقدام می‌کنند.

وی به عرضه‌های اولیه در بورس و فرابورس اشاره کرد و گفت: علاوه بر عرضه‌های اولیه، معاملات سلف بورس کالا کمک بسیاری به تامین مالی می‌کند که برخی این روش را مقطعی می‌دانند، اما باید تاکید شود تامین مالی کوتاه مدت اگر مستمر انجام گیرد، حکم تامین مالی بلند مدت را خواهد داشت.

حسینی با اشاره به اینکه، باید برای تامین مالی تقسیم کاری مناسب بین سازمان بورس و بانک مرکزی انجام گیرد، گفت: به تازگی سازمان بورس با بانک مرکزی در خصوص تامین مالی شرکت‌ها وارد مذاکره شد، اما استقبالی صورت نگرفته است در حالی که سازمان بورس با هر دستور کاری که از طرف بانک مرکزی در این خصوص اعلام شود، همراهی می‌کند.

حسینی با بیان اینکه دوگانگی در مراجع تصمیم‌گیری، انتشار اوراق را دچار مشکل می‌کند، گفت: سازوکار انتشار اسناد خزانه اسلامی در جلسه‌ای با وزارت اقتصاد مطرح و درباره سازوکارهای آن مطالبی ارائه شده است که در این خصوص بازار سرمایه آمادگی کامل را برای انتشار اوراق مختلف دارد.

معاون نظارت بر بورس‌ها و ناشران سازمان بورس و اوراق‌بهادار تاکید کرد: ۹۵ درصد شرکت‌هایی که مشکل تامین مالی دارند، روحیه مشارکت‌پذیری ندارند و میزان مشارکت‌پذیری آنان از ۱۰ درصد کمتر است.

وی به دوران مدیریت‌های گذشته در سازمان بورس اشاره کرد و گفت: در سال‌های گذشته شاهد عرضه‌های یک درصدی و گاه نیم درصدی بودیم که در سال‌های اخیر جلوی این شیوه از عرضه‌ها گرفته شد، اما اصرار سازمان بورس هم نمی تواند شرکت‌ها را برای تامین مالی و عرضه‌های سنگین تر تشویق کند.

حسینی با بیان اینکه مشارکت شرکت‌ها از ۵ و ۱۰ درصد باید به ۱۵ تا ۲۰ درصد برسد، افزود: اگر شرکت‌ها مشارکت کنند تامین مالی به راحتی از طریق بازار سرمایه انجام می‌پذیرد.

انتصاب مدیران حرفه‌ای در سطح مدیریت شرکت‌ها

وی با اشاره به لزوم اصلاحیه قانون تجارت گفت: بخشی از مشکلات تامین مالی با اصلاح قانون تجارت برطرف می‌شود.

معاون نظارت بر بورس‌ها و ناشران سازمان بورس و اوراق بهادار به رفع برخی موضوعات و مسائل پایه ای در سطح مدیریت شرکت‌ها اشاره کرد و گفت: برخی از افرادی که در رأس شرکت‌ها منصوب می‌شوند حتی تجربه یک دوره عملیاتی افزایش سرمایه در شرکت‌ها را ندارند.

وی انتصاب برخی افراد کم اطلاع در عرصه مالی شرکت‌ها را مورد انتقاد قرار داد و اظهار کرد: مدیران ارشد تا میانی و سطوح پایین‌تر باید با روند تامین مالی و سازوکار آن آشنایی کامل داشته باشند که در این رابطه، آموزش مدیران باید جدی گرفته شود.

حسینی ضرورت تبحر مدیران شرکت‌ها را مورد تاکید مجدد قرار داد و خاطر نشان کرد: نباید شاهد مدیریت غیر حرفه ای در بازار باشیم. بازار حرفه ای نیاز به مدیریت حرفه ای دارد و انتظار از شرکت‌ها و منابع انسانی، بیشتر از وضع موجود است.

وی به برخی ایرادها در خصوص اصلاح ترازنامه‌ها و تجدید ارزیابی‌ها اشاره کرد و گفت: شفافیت، نظارت و سلامت، پایه‌های رشد بازار است که باید تلاش کرد در این مسیر گام برداشته شود. از طرفی باید فاصله انتظاراتی که بین طرفین وجود دارد به شکل منطقی حل شود .

معاون «سازمان» همچنین در خصوص توقف‌های طولانی‌مدت نمادها گفت: وقتی اطلاعاتی وجود ندارد، ما نمی‌توانیم نمادها را بدون ارائه گزارش شرکت‌ها بازگشایی کنیم. کنترل داخلی و نهادینه سازی برای ارائه اطلاعات شفاف و مشاوره در خصوص ارائه گزارش‌های مالی، سازمان را در انجام هر چه بهتر ماموریت خود کمک می‌کند.

پیچیدگی‌های تامین مالی منحصر به طراحی ابزار نیست

در این زمینه رییس اداره نظارت بر انتشار و ثبت اوراق بدهی سازمان بورس و اوراق بهادار نیز گفت: حل بخشی از پیچیدگی‌های موجود در گروی همکاری دوسویه شرکت‌ها و سازمان بورس است. مهسا رادفر به پیچیدگی طراحی و انتشار اوراق اشاره کرد و گفت: در طراحی ابزارها، طراحی عمومی تامین مالی انجام می‌گیرد به عنوان مثال، سازمان بورس ابزاری را طراحی می‌کند که پوشش‌دهنده سرمایه‌گذار و دارنده اوراق باشد، اما برای رسیدن به یک ابزار مناسب شفافیت اطلاعات از جمله عوامل مهم در اثر گذاری ابزارهای طراحی شده است که نبود این عامل ابزار را در زمان اجرای تکالیف با پیچیدگی‌هایی همراه می‌کند که مانعی برای پیشرفت سریع کار می‌شود.

وی افزود: برخی پیچیدگی‌ها می‌تواند تامین‌کننده مالی را برای استفاده از ابزار دچار مشکل کند که در قالب اصلاحات انجام شده در خصوص انتشار اوراق اجاره در سال ۹۰ برخی از مشکلات رفع شد، اما همچنان سازمان بورس از پیشنهادهای اجرایی که قابلیت تعمیم به تمامی شرکت‌ها را داشته باشند استقبال می‌کند.

رادفر خاطرنشان کرد: برخی از محدودیت‌ها از جمله الزام سوددهی شرکت‌ها در بازه سه ماهه در هیچ بند قانونی وجود ندارد و اگر شرکتی در زمان انتشار اوراق مشارکت، اجاره و مرابحه چنین تصمیمی می‌گیرد فقط به دلیل ایجاد جذابیت برای سرمایه‌گذار است و چنین محدودیتی در خود ابزار وجود ندارد.

وی به موضوع الزام ضامن بانکی نیز اشاره و اظهار کرد: قید ضامن بانکی برای انتشار اوراق مشارکت وجود ندارد و ضامن غیر بانکی نیز مورد پذیرش است و فقط به اکتفای سرمایه و توان مالی ضامن‌ها بسنده می‌شود و حتی وقتی ضامن غیر بانکی باشد شرکت می‌تواند نرخ سود بالاتری را برای اوراق منتشر شده در نظر بگیرد

گسترش تامین مالی در گروه امنیت سرمایه‌گذاری

کارشناس شرکت سپرده گذاری مرکزی و تسویه وجوه، نیز گسترش تامین مالی را در گرو امنیت سرمایه‌گذاری خواند و گفت: لازم است در فضای تولید، امنیت ایجاد شود و سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی با امنیت اقدام به سرمایه‌گذاری کنند، اما چنین امنیتی برای سرمایه‌گذاری‌های داخلی و به خصوص خارجی وجود ندارد.

سیاهکارزاده در ادامه افزود: به لحاظ روانی امنیت سرمایه‌گذاری باید ایجاد شود، البته سرمایه‌گذار نیازهایی دارد که برای تامین و رفع آنها، باید راهکارهای لازم اتخاذ شود.

وی خاطرنشان کرد: این دو بعد باید همزمان با یکدیگر رشد کنند. منابع تامین مالی چیزی جز استقراض، مشارکت و مالکیت نیست. در فضای اوراق بدهی با توجه به چارچوب‌هایی که در مکتب اسلامی وجود دارد، باید در این چارچوب حرکت کرد، اما مشکل ما این نیست که تنوع در اوراق وجود ندارد، بلکه بازدهی متناسب با ریسک نیست. وجود تنوع می‌تواند سرمایه‌گذاران مختلف را جذب بازار کند در حالی که نگاه دولت در تامین مالی نگاه بانکی است به جای اینکه نیم نگاهی هم به ظرفیت‌های بازار سرمایه در جهت تامین مالی داشته باشد.

شرکت‌ها شیوه‌های تامین مالی را نمی‌شناسند

در این نشست، دبیرکل کانون نهادهای سرمایه‌گذاری، با اشاره به اینکه توسعه مالی بنگاه‌ها و شرکت‌ها از طریق بازار سرمایه نیازمند پیش نیازهایی است، گفت: در حوزه تامین مالی مشکلاتی وجود دارد که از جمله می‌توان به عدم شناخت شرکت‌ها نسبت به شیوه‌های تامین مالی اشاره کرد.

بهروز خدارحمی با بیان اینکه باید نگاهی جدی تر به طراحی ابزارها داشته باشیم، ادامه داد: به‌رغم وجود ابزارهای زیاد برای تامین مالی، از برخی از این ابزارها به نحو مطلوب استقبال نشده است. دبیرکل کانون نهادهای سرمایه‌گذاری تصریح کرد: فرآیند کند اجرایی و عملیاتی شدن ابزارها توسط یک بنگاه اقتصادی از دیگر مشکلات موجود بر سر راه تامین مالی است. خدارحمی تاکید کرد: رقیب‌های زیادی برای بازار سرمایه در حوزه تامین مالی وجود دارد، این در حالی است که این بازار در کنار بازار پول قادر است، با استفاده از ابزارهای تامین مالی نوین به تامین منابع مورد نیاز بنگاه‌ها بپردازد.

ارائه پیشنهادهای بازار سرمایه برای بودجه ۹۳

دبیرکل سابق بورس سخنران دیگر این نشست بود. وی با اشاره به اینکه بازار سرمایه بخش بزرگی از بازار مالی کشور است، گفت: دولت اعلام کرده، آماده پذیرش هرگونه نظری است و با این شرایط بهتر است بازار سرمایه پیشنهاد‌های خود را برای بودجه ۹۳ ارایه دهد. حسین عبده‌تبریزی با بیان اینکه برنامه‌های اقتصادی دولت سیاست انقباضی نیست، تصریح کرد: اما دولت به خوبی می‌داند که رشد اقتصادی را نمی توان به سرعت کنترل کرد و کاهش داد. وی با بیان اینکه آنچه در مسکن اتفاق افتاده، رکود نیست، ابراز کرد: منطق و تصمیم گیری عقلانی به این بازار برگشته است و می‌توان گفت این اتفاق در بازار سرمایه نیز در حال رخ دادن است. وی با اشاره به بحث تامین مالی از طریق بازار سرمایه ادامه داد: بازار سرمایه به اعتبار شرکت‌ها تامین مالی می‌کند و در این بین بانک‌ها باید یاد بگیرند که بازار سرمایه نقش بزرگی در تامین مالی بلندمدت دارد. عبده تبریزی افزود: به علاوه بازار پول و سرمایه باید در بلند مدت برای تامین در قالب ترکیبی نسبت به تامین سرمایه اقدام کنند.

بازار بدهی گسترش یابد

مدیرعامل سابق شرکت بورس اوراق بهادار دیگر سخنران این نشست بود که لازمه گسترش تامین مالی در بازار سرمایه را توسعه بازار بدهی ‌دانست. علی رحمانی با اشاره به اینکه باید بازار بدهی را در کشور گسترش دهیم، ابراز کرد: عدم دسترسی عمومی به بازار بدهی یکی از مشکلات این حوزه است. در عین حال، ضمانت‌های بانکی، نرخ سود بالا، طولانی بودن فرآیند انتشار اوراق بدهی و افزایش هزینه‌ها در کنار ساختارهای پیچیده از دیگر مشکلات تامین مالی به شمار می‌رود. وی نبود قانون مشخص در مورد انتشار اوراق بدهی و آشنا نبودن مدیران مالی شرکت‌ها با ابزارهای مالی را از دیگر مشکلات موجود دانست. رحمانی در ادامه با طرح راهکارهایی خاطرنشان کرد: برای حل این مشکلات باید شرکت‌های واسط به خوبی تعریف شوند و نهاد ناظر به نمایندگی از دارندگان اوراق بر نحوه تقسیم سود و فعالیت‌ها نظارت کند. وی ادامه داد: به علاوه باید تمهیداتی اندیشیده شود تا از بازپرداخت اصل و سود پول مطمئن باشیم.