گروه بورس- شروین شهریاری: بورس تهران در هفته جاری افت ممتد خود در سال ۹۳ را ادامه داد و با کاهش حدود یک درصدی شاخص کل، به پایین‌ترین سطح از ابتدای سال رسید. به این ترتیب بر‌خلاف روند رونق تاریخی بورس در فصل تابستان، بازار سهام کماکان در مسیر رکود عمیق گام برمی‌دارد. در همین حال، ارسال گزارش‌های سه ماهه و مذاکرات هسته‌ای دو عامل مهمی هستند که می‌توانند در نیمه دوم تیرماه بر وضعیت بازار موثر باشند؛ عواملی که اگر سیگنال مثبت مهمی را به معامله‌گران ارسال نکنند، بستر تعمیق رکود و کاهش بیشتر قیمت‌ها را فراهم خواهند کرد.

در ادبیات مالی بین‌المللی، از افت بیش از ۲۰ درصد شاخص بازارهای سهام از نقطه اوج اخیر به عنوان ورود به رکود رسمی (Official correction) یا بازار خرسی (Bear Market) یاد می‌شود. اهمیت این موضوع از خلال مطالعه تاریخی عملکرد بازارها پس از ورود به رکود مشخص می‌شود؛ فضایی که معمولا منجر به تشدید سقوط قیمت‌ها در کوتاه‌مدت و انتقال فضای بازار به حالت افزایش هیجان منفی و ناامیدی کامل می‌شود. طبیعتا پیامد این وضعیت نزول بیشتر قیمت‌ها با شتاب نسبتا زیاد در مدت زمان کوتاه بوده است. تجربه مشابه در بورس تهران نیز کمابیش این یافته تجربی را تایید می‌کند. بازار سهام ایران تاکنون سه بار وارد فاز رکود (مطابق با تعریف فوق) شده و در همه دفعات، این وضعیت به تشدید افت بورس انجامیده است. در نخستین تجربه، از شهریور ۷۵ تا مرداد ۷۷ سقوط شاخص به میزان ۳۲ درصد را تجربه کرده است. طی دومین دوره رکود به مدت ۵/۱سال، از آذر ۸۳ تا مرداد ۸۵ شاخص کل ۳۴ درصد افت را به ثبت رسانده است. در آخرین رکود که مقارن با بحران جهانی اقتصاد بوده، شاخص کل در مدت تنها نه ماه در سال ۸۷ به میزان ۳۸ درصد از اوج خود سقوط کرده است. بنابراین می‌توان گفت بورس تهران در تجربه‌های رکودی قبلی، سقوط حداقل ۳۲ درصدی نسبت به اوج را تجربه کرده است. در شرایط کنونی رقم ۷۱۶۰۰ واحدی شاخص کل معادل افت ۲۰ درصدی از نقطه اوج (۸۹۵۰۰ واحد در ۱۵ دی ماه ۹۲) است که در صورت شکست آن و با استناد به تجربه‌های تاریخی می‌توان افت حداقل ۱۲ درصدی دیگری را به شکل فرسایشی در انتظار داشت؛ هر چند به‌زعم بسیاری از کارشناسان در صورت پیشرفت مطلوب مذاکرات هسته‌ای در تیرماه و اعلام خبرهای خوش در عرصه سیاست بین‌الملل، احتمال ریزش بیشتر شاخص و بروز چهارمین رکود در تاریخ فعالیت بورس تهران اندک است.

قرمز پوشی صنایع برتر در فصل سبز

از منظر تاریخی، فصل بهار در بورس تهران با بازدهی مثبت توام است، اما در سال ۹۳ این قاعده تاریخی با سقوط ۸درصدی شاخص کل بر‌هم خورده است. در این میان، نگاه جزئی‌تر به عملکرد صنایع بورسی نشان می‌دهد که اکثر صنایع مورد توجه بازار در این دوره، زیانی سنگین‌تر از متوسط بازار را به سهامداران خود تحمیل کرده‌اند. در همین راستا، سهامداران ساختمانی به طور متوسط ۲۲ درصد ضرر کرده‌اند که سنگین‌ترین افت تاریخی این گروه در فصل بهار به شمار می‌رود. از سوی دیگر، صنایع مهمی همچون فرآورده‌های نفتی (عمدتا پالایشگاه‌ها)، بانک‌ها و محصولات شیمیایی (پتروشیمی‌ها) با زیان‌هایی در بازه ۱۳ تا ۱۰ درصد در فصل بهار مواجه بوده‌اند که با عنایت به جایگاه مهم این صنایع در ترکیب سبد سهامداران، در کاهش ارزش دارایی فعالان بورس نقش مهمی ایفا کرده‌اند. در بین صدرنشینان بازار نام دو صنعت سایر واسطه‌گری‌های مالی (لیزینگ‌ها) و خودرو با رشدهایی حدود ۲۹ و ۱۲ درصد به چشم می‌خورد که این رونق در صنعت لیزینگ با افزایش توجه دولت به نقش‌آفرینی لیزینگ و اصلاح نرخ سود عقود مبادله‌ای به ۲۲ درصد و در بخش خودرو به دلیل افزایش تقریبا دو برابری حجم تولید ممکن شده است. به این ترتیب می‌توان گفت در غیاب وجود محرک رونق اقتصادی در اکثر صنایع، سهام مرتبط در بورس تهران نیز واکنشی متناسب با شرایط کلان از خود نشان داده‌اند که این وضعیت احتمالا در کوتاه‌مدت با توجه به تداوم سیاست‌های انضباطی دولت در زمینه پولی و بودجه‌ای پابرجا خواهد بود.

مجامع مهم هفته

ترافیک مجامع شرکت‌های بورسی با نزدیک شدن به آخرین مهلت قانونی برگزاری گردهمایی‌های سالانه (۳۱ تیرماه) سنگین‌تر شده است. در مهم‌ترین مجامع این هفته در گروه شیمیایی، پتروشیمی خارک با تقسیم سود سنگین ۷۸۰ تومانی به ازای هر سهم و افزایش سرمایه ۱۰۰ درصدی از محل سود انباشته، سهامداران خود را شادمان ساخت. در این مجمع بر تسویه هزینه خوراک گاز ترش به صورت ارزی (از قرار ۵/۹ سنت به ازای هر مترمکعب) تاکید شد که در چارچوب روابط با وزارت نفت (شرکت فلات قاره) تعریف شده و با شرایط پتروشیمی‌های گازی متفاوت است. همچنین آخرین نرخ هر تن متانول ۳۰۰ تا ۳۲۰ دلار و هزینه حمل تا مقاصد صادراتی ۵۰ دلار در هر تن عنوان شد. خارک برنامه افزایش ظرفیت ۲۵ درصدی در تولید میعانات گازی، احداث طرح متانول دوم و راه‌اندازی نیروگاه مستقل (به منظور بی نیاز شدن از خرید یوتیلیتی) را هم در دستور کار دارد که البته اجرای این طرح‌ها به سبب سرمایه‌بر بودن و مسائل فنی با کندی پیش می‌روند. در مجمع بزرگ‌ترین سرب و روی کار کشور یعنی کالسیمین هم به ریسک تامین خوراک و کاهش قابل توجه حجم باطله در اختیار کالسیمین (که از سال‌های گذشته موجود بود و به عنوان ماده اولیه تولید استفاده می‌شد) اشاره شد. به نظر می‌رسد افت تولید انگوران و افزایش قارچ گونه پروانه‌های بهره‌برداری به منظور استفاده از سهمیه خاک دولتی، کار را برای بازیگران قدیمی این صنعت در گروه توسعه معادن روی دشوار کرده است. کالسیمین ۶۴۰ ریال سود به ازای هر سهم خود بین سهامداران تقسیم کرد. در مجمع پاکشو هم که با تقسیم ۹۳ درصدی سود (۱۴۰۰ ریال به ازای هر سهم) توام بود بر احتمال دریافت مجوز افزایش قیمت فروش محصولات بعد از ماه رمضان تاکید شد. همچنین، با توجه به فروش صادراتی با نرخ آزاد و تامین ۶۵ درصد مواد اولیه با ارز مبادله‌ای، تک‌نرخی شدن ارز به نفع شرکت ارزیابی نشد تا به این ترتیب نام صنعت شوینده هم در لیست نسبتا بلند صنایع ریسک‌پذیر از تک‌نرخی شدن ارز قرار گیرد.