گروه بورس- شروین شهریاری: بازار سهام در هفته جاری واکنشی سخت و با شدت بالا را در مسیر منفی از خود نشان داد تا با ریزش ۳‌درصدی شاخص کل و بازگشت به محدوده آغاز پاییز، آثار خوش‌بینی‌های قبلی در قیمت‌های سهام کاملا خنثی شود. به این ترتیب، شاخص کل به باند ۷۱ هزار واحدی بازگشته است که پیش از این در تابستان هم مانع از افت بیشتر قیمت‌ها شده بود و در شرایط کنونی هم تا زمان دریافت اخبار جدید سیاسی و اقتصادی می‌تواند به عنوان یک حمایت تلقی شود. با این حال، با عنایت به حاکمیت فضای انتظار در حوزه سیاسی و رکود در حیطه اقتصادی، احتمال کاهش انگیزه معامله‌گران و نوسان قیمت‌ها در یک بازه کوچک در بازار سهام زیاد است؛ رفتاری که پیش‌تر بورس تهران در موقعیتی مشابه در اکثر روزهای تابستان ۹۳ هم از خود بروز داده است.

نیم‌نگاه بازار به دلار

اتفاقات هفته جاری در بازار ارز را باید جدی‌ترین نوسان صعودی قیمت‌ها در دوران ۱۶ ماهه فعالیت دولت یازدهم دانست. به این ترتیب قیمت هر دلار در بازار آزاد از محدوده کمتر از ۳۳۰۰ تومان در آغاز هفته با سرعت زیادی تا فراتر از سطح ۳۵۰۰ تومان رشد کرد و با واکنش مقامات دولتی و اظهارات آرامش‌بخش مجددا زیر ۳۴۰۰ تومان آرام گرفت. از افت قیمت‌های جهانی نفت و احتمال مواجهه دولت با کسری بودجه، تعدیل خوش‌بینی‌های سیاسی پیرامون مذاکرات اتمی و برنامه دولت برای تضعیف ۸ درصدی ارزش رسمی ریال (بر مبنای نرخ مبادله‌ای) به عنوان دلایل نوسانات اخیر بازار ارز ایران یاد می‌شود. از آنجا که سودآوری بیش از نیمی از شرکت‌‌های بورس تهران (از طریق صنایع پتروشیمی، پالایشی معدنی و فلزی) به نحو مستقیم از نرخ‌های جهانی و ارزش دلار تبعیت می‌کند، این اتفاق برای سهامداران حائز اهمیت است. با این حال، به دو دلیل احتمال انعکاس افت و خیز ارزش ریال بر سودآوری صنایع مزبور محدود است. نخست آنکه افت قیمت‌های جهانی نفت تاثیر گسترده‌ای بر قیمت سایر مواد خام به ویژه در گروه پتروشیمی گذاشته و رشد قیمت‌های ارز نسبت به گستره افت قیمت‌های جهانی کوچک‌تر بوده است. دلیل دوم به افق تغییرات ارزش ریال باز می‌گردد که با توجه به عزم دولت برای کنترل تورم و نیز تداوم فضای آرامش نسبی در حوزه سیاست خارجی، احتمالا در کوتاه مدت در بازه محدود (۵ تا ۱۰ درصد نسبت به ماه گذشته) باقی خواهد ماند. به این ترتیب، هر چند کف قیمت‌های ارز در اثر نوسان اخیر بالاتر رفته است اما با توجه به دامنه محدود آن نمی‌توان تاثیر معناداری بر درآمد و سودآوری ریالی شرکت‌‌های مرتبط در بورس تهران را انتظار داشت.

پیامد دو آمار کلان برای بورس

در روزهای اخیر دو آمار مهم اقتصادی منتشر شده است که به طور غیر مستقیم بر وضعیت بازار سهام تاثیرگذارند. نخست آمار تورم مربوط به آبان ماه بود که توسط بانک مرکزی منتشر شد و با افزایش ۵/۱ درصدی، بر سریع‌ترین رشد ماهانه شاخص قیمت کالاهای مصرفی در سال جاری پس از خرداد‌ماه (که جهش ۷/۱ درصدی را به ثبت رسانده بود) دلالت داشت. به این ترتیب، پس از پنج ماه نوسان تورم نقطه به نقطه (۱۲ ماهه) در محدوده ۱۴ تا ۱۵ درصد، بار دیگر این شاخص مهم به سطح بالاتر از ۱۵ درصد وارد شده است. با توجه به نوسان اخیر ارز و نیز روند رشد نقدینگی (که معمولا در ماه‌های پایانی سال شتاب می‌گیرد) انتظار صعود خزنده شاخص تورم نقطه به نقطه در ماه‌های آینده تا سطح ۱۷ درصد وجود دارد. تلفیق این مساله‌ با سیاست انضباطی بانک مرکزی در زمینه کنترل اضافه برداشت بانک‌ها، چشم‌انداز کاهش نرخ سود بانکی در افق کوتاه‌مدت را پرچالش می‌سازد. در همین راستا، معاون نظارتی بانک مرکزی در هفته جاری بر عدم در دستور کار بودن کاهش نرخ سود بانکی در شورای پول و اعتبار تاکید کرده است. از سوی دیگر، انتشار آمار بازرگانی آبان‌ماه حکایت از مثبت شدن تراز تجاری غیرنفتی کشور پس از پنج ماه متوالی دارد که دستاورد مهمی است. به این ترتیب با ثبت صادرات ۵/۴ میلیارد دلاری و واردات ۴ میلیارد دلاری در این ماه، مازاد تجاری ۵۰۰ میلیون دلاری رقم خورده است که با توجه به عرضه بخش مهمی از ارز صادراتی در بازار آزاد تحولی مثبت در جهت کنترل نرخ ارز باوجود فشار تقاضای روانی به شمار می‌رود. علاوه بر این، با توجه به کسری تجاری کوچک ۸/۲ میلیارد دلاری در ۸ ماه نخست سال ۹۳ (بدون احتساب نفت)، کماکان می‌توان به حصول نوعی از موازنه ارزی در کشور بدون دخالت نفت امیدوار بود که این اتفاق بیش از هر چیز از بازیابی قدرت رقابتی برخی محصولات داخلی در اثر تضعیف قبلی ارزش ریال و نیز رکود اقتصاد داخلی و کمبود تقاضا برای واردات کالای واسطه‌ای و سرمایه‌ای به کشور ناشی می‌شود. به این ترتیب، تلفیق دو آمار اخیر، احتمال عدم تغییر سود بانکی و ثبات نسبی نرخ ارز را به عنوان دو پیامد مهم اقتصادی در کوتاه مدت تقویت می‌کنند که هیچ یک در بردارنده انگیزش فوری برای خروج بازار سهام از شرایط رکودی نیستند.

اخبار مهم از مجامع هفته

با فرا رسیدن فصل برگزاری مجامع برای شرکت‌‌های دارای سال مالی پایان شهریور، این روزها تحرک بیشتری در بین سهامداران برای حضور در مهم‌ترین‌ گردهمایی سالانه شرکت‌‌های بورسی مشاهده می‌شود. در یکی از مهم‌ترین‌ مجامع مزبور، بزرگ‌ترین‌ اوره‌ساز کشور یعنی پتروشیمی پردیس تقریبا کل سود حاصله در دوره ۹ ماهه یعنی ۱۶۱۰ ریال به ازای هر سهم را بین سهامداران خود توزیع کرد. در این مجمع، به عدم تاثیر‌پذیری شدید قیمت‌های جهانی اوره از افت اخیر قیمت‌های نفت اشاره شد به نحوی که قیمت این کالای مهم برای صادرکنندگان بورسی کماکان در سطح ۳۰۰ دلار به ازای هر تن حفظ شده است. همچنین در این مجمع بر خبر قطعی ۷۵ روزه گاز شرکت در زمستان گذشته صحه گذارده شد که با راه‌اندازی فاز ۱۲ پارس جنوبی از سال آینده موضوعیت نخواهد داشت. علاوه بر این، به پیشرفت مناسب طرح یک میلیون تنی اوره شرکت اشاره شد که احتمالا در اول سال مالی بعد (مقارن با پایان تابستان ۹۴) به بهره‌برداری می‌رسد. در مورد نرخ داخلی اوره نیز درخواست افزایش نرخ به سازمان حمایت ارائه شده است که احتمالا از سال آینده عملیاتی می‌شود. در مجمع مهم دیگری که برای افزایش سرمایه ۱۲۵ درصدی شرکت تجارت الکترونیک پارسیان از محل مطالبات و آورده نقدی برگزار شد بر اختلافات با بانک مرکزی در زمینه پرداخت کارمزد تراکنش‌های دستگاه‌های کارتخوان اشاره شد. در همین راستا، شرکت اعتباری ایران کیش هم بر ادعای بانک مرکزی بر لزوم تعدیل بخشی از درآمدهای شناسایی شده از اردیبهشت تا شهریور‌ماه تاکید شده است. با توجه به بروز اختلافات اخیر، احتمال تاثیر‌پذیری منفی سود جاری شرکت‌‌های تجارت الکترونیک از این ناحیه وجود دارد؛ هر‌چند هنوز مدیریت شرکت‌‌های مزبور ادعای بانک مرکزی و شرکت شاپرک را در خصوص عدم تایید بخشی از درآمدهای خود نپذیرفته‌اند.