گروه بورس- روز چهارشنبه سازمان بورس و اوراق بهادار طی دستورالعملی، حجم مبنای کلیه شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار را ۴ درهزار تعداد سهام تعیین کرد، بر اساس این مصوبه که از امروز به اجرا درمی‌آید، حداکثر ارزش حجم مبنا ۱۰ میلیارد ریال و حداقل آن ۵۰۰ میلیون ریال تعیین شد که تعداد آن بر‌اساس قیمت پایانی سهم در آخرین روز معاملاتی هر هفته محاسبه و از امروز اعمال می‌شود. عده‌ای از کارشناسان بر این عقیده‌اند که با توجه به حجم مبنای بالا در گذشته پیشنهاد کاهش حجم مبنا که مطالبه بخش عمده‌ای از بازار است می‌تواند گردش معاملاتی و قیمت‌گذاری سهم‌ها را در بازار هموارتر از گذشته کند. از سوی دیگر عده‌ای بیان می‌کنند مصوبه اخیرهیات مدیره سازمان بورس درخصوص حجم مبنا اقدامی موقتی است که ممکن است اثر یکی دو روزه و کوتاه‌مدت داشته باشد، اما دوباره کلیت بازار به روال قبلی خود باز‌می‌گردد و مشکلات بازار سرمایه کماکان پابرجا می‌ماند. در همین رابطه محمدرضا عربی، معاون نظارت بر بورس‌ها و ناشران سازمان بورس در بیان تفاوت مدل جدید با مدل گذشته گفت: در مدل گذشته اگر متوسط قیمت سهامی که در یک روز معامله می‌شد به حجم مبنا نمی‌رسید، به اندازه ضریب حجم مبنا تعریف می‌شد، اما الان با تغییری که صورت گرفته اگر تغییر ارزش معاملات یک روز شرکت‌های بزرگ یک میلیارد تومان باشد، متوسط قیمت اعمال خواهد شد و ضریب جدیدی بر آن اعمال نمی‌شود که بر قیمت پایانی تاثیر بگذارد. وی که با «سنا» گفت‌وگو کرده است همچنین در رابطه با مزیت‌های این مدل جدید تصریح کرد: حُسن این اتفاق آن است که سهام شرکت‌های بزرگ پویاتر شده و زودتر به تعادل می‌رسند و سهامداران کمتر منتظر افت یا رشد سهام می‌مانند در نتیجه با انگیزه بیشتری می‌توانند فعالیت کنند. به همین علت سرمایه‌گذاران خرد ترغیب می‌شوند که به سهام اینگونه شرکت‌ها ورود کنند. عربی همچنین با اشاره به سهام شرکت‌های بزرگی مانند هلدینگ خلیج‌فارس یا گسترش نفت و گاز پارسیان گفت: معمولا این دسته از سهم‌ها به دلیل حجم مبنای بالا اگر به هر دلیلی بخواهند افت یا رشد قیمت داشته باشند مجبور به معامله حجم بالایی از سهام شرکت هستند تا حجم مبنا تکمیل شود و به دنبال آن تا ۴ درصد مثبت یا منفی تغییر قیمت را تجربه کنند.

وی خاطر نشان کرد: همین امرموجب شده بود تا قیمت سهام برخی از شرکت‌ها به سختی به وضعیت تعادلی خود نزدیک شود، چون حجم مبنا بالا بود و باید حجم زیادی معامله صورت می‌گرفت تا سهام به تعادل برسد، بنابراین، فعالیت در نمادهای بزرگ خیلی کم شده بود و سهامداران به ویژه سهامداران جزء به این سهم‌ها ورود نمی‌کردند زیرا به سرعت سهامشان به تعادل نمی‌رسید.

روان‌سازی بازار با کاهش حجم مبنا

حسین خزلی خرازی، کارشناس بازار سرمایه هم درخصوص مصوبه اخیر هیات مدیره سازمان بورس درخصوص حجم مبنا اظهار کرد: این اقدام سازمان بورس برای روان‌سازی بازار بسیار موثر است و نشان می‌دهد که سازمان بورس به‌منظور حمایت از سرمایه‌گذاران اقدام به بازنگری در قوانین و دستورالعمل‌ها کرده است.

وی ادامه داد: دیدگاه کلی بازنگری در جزئیات و دستورالعمل‌های سازمان بورس و به‌خصوص دستورالعمل‌های معاملاتی و ادبیات مالی که برای حمایت از سرمایه‌گذاران شروع شده اقدام بسیار مناسبی است و نشان می‌دهد که سازمان بورس از سهامداران حمایت می‌کند.

خرازی درخصوص دلیل تصویب قوانین حجم مبنا در سال‌های گذشته بیان کرد: قانون حجم مبنا در سازمان کارگزاران تصویب شد، چراکه در آن زمان مشکلات بزرگ‌تری در بازار سرمایه وجود داشت اعم از اینکه در آن زمان سامانه معاملات با مشکل مواجه بود و حتی سیستمی که شاخص را محاسبه می‌کرد، امکان محاسبه میانگین موزون قیمت را نداشت.

در همین رابطه علیرضا عسگری‌مارانی در گفت‌وگو باخبرگزاری تسنیم درخصوص حجم مبنا گفت: ابزارحجم مبنا در زمان ریاست عبده‌تبریزی در بورس و برای کنترل نوسانات و هیجانات وارد شده به بازار سهام طراحی و اجرایی شد و این ابزار تنها مختص بورس در کشور ماست.

این کارشناس بازار سرمایه افزود: آن چیزی که در بورس‌های دنیا درخصوص حجم مبنا اجرایی می‌شود قیمت باز و بسته شدن سهام شرکت‌ها برمبنای ۱۵ دقیقه پایانی معاملات است که بر اساس برآورد تقاضاهای موجود در این دقایق، میانگین گرفته می‌شود و حجم مبنا را تشکیل می‌دهد، بنابراین آنچه در زمینه حجم مبنا در کشور ما اتفاق می‌افتد، متفاوت از سایر کشورها است. وی با اشاره به اینکه یکی از مشکلات بورس ما عدم همخوانی قیمت باز و بسته شدن نمادهای بورسی است، گفت: باید عدد ۴ و ۵ درصدی حجم مبنا برای شرکت‌ها در بورس و فرابورس را نیز مانند سایر بورس‌های دنیا افزایش دهیم. عسگری‌مارانی افزود: در مجموع تصمیم اخیر هیات‌مدیره سازمان بورس درخصوص حجم مبنا اقدام موقتی است که ممکن است اثر یکی، دو روزه و کوتاه‌مدت داشته باشد، اما دوباره کلیت بازار به روال قبلی خود باز‌می‌گردد. این کارشناس بازار سرمایه با تاکید بر اینکه مشکلات بازار سرمایه ما با تغییر حجم مبنا حل نمی‌شود، تصریح کرد: شرایط کنونی بازار سرمایه نشان از وضعیت و واقعیت اقتصاد کشور دارد و برای بهبود شرایط بورس دولت باید سیاست‌های خود را در زمینه‌های مختلف از جمله بالا بردن تعرفه واردات، تشویق صنایع داخلی و بهبود وضعیت حمل‌و‌نقل مورد توجه قرار دهد و تا زمانی که وضعیت تولید در کشور ما این‌گونه است، نباید انتظار بهبود شرایط بورس را داشت.

وی با بیان اینکه تا زمانی که دولت برای گذراندن امور خود دست در جیب شرکت‌ها می‌کند، اوضاع تولید و بورس ما بهبود نخواهد یافت اذعان کرد: چگونگی تعامل دولت و مجلس به‌ویژه درخصوص مسائل مربوط به لایحه بودجه سال آینده بسیار مهم است و نباید هر روز از مجلس موضوعی متفاوت درخصوص قوانین شنیده شود. عسگری‌مارانی با اشاره به اینکه تغییر دائمی قوانین به تولید در کشور ضربه می‌زند گفت: مجلس باید قوانینی را تصویب کند که دولت از پس اجرای آن برآید و به بنگاه‌های تولیدی نیز فشاری وارد نشود. وی تصریح کرد: در شرایطی که نرخ سود بانکی در کشور ۲۲ درصد به‌صورت روزشمار و بدون مالیات است چگونه می‌توان انتظار بهبود شرایط بورس را داشت. این کارشناس بازار سرمایه با بیان اینکه دولت نیز برای اجرای تصمیمات خود باید با قاطعیت اقدام کند، گفت: به‌عنوان مثال، یکی از بحث‌هایی که دولت تنها آن را عنوان می‌کند، موضوع قطع یارانه پردرآمدها است که باید این کار را با قاطعیت عملی کرده و نباید این دست و آن دست کند.