در گفتوگو با کارشناسان و صاحب‌نظران بررسی شد
فرمان ایست به رفتارهای هیجانی در بورس
گروه بورس: بازگشت بازار سهام کشور به روند صعودی آن که از ابتدای سال جاری تاکنون به سود بیش از ۱۳ درصدی این بازار در ۸ روز کاری منجر شده است برخی نگرانی‌ها را از احتمال رفتار هیجانی در بورس ایجاد کرده است. بررسی‌ها نشان می‌دهند از ابتدای سال تاکنون شاخص کل بورس رکورد بیشترین میزان سود روزانه را در نیم قرن گذشته شکسته و میزان بازدهی شاخص در تعداد روزهای محدود کاری ابتدای سال در هیچ دوره زمانی مشابه نظیر ندارد. این اتفاق که پیرو تفاهم مشترک بین ایران و غرب در لوزان سوئیس رخ داده برخلاف بازار ارز و سکه است که در آنها حتی شاهد بازگشت قیمت‌ها به دوره قبل از صدور بیانیه هستیم.
گروه بورس: بازگشت بازار سهام کشور به روند صعودی آن که از ابتدای سال جاری تاکنون به سود بیش از 13 درصدی این بازار در 8 روز کاری منجر شده است برخی نگرانی‌ها را از احتمال رفتار هیجانی در بورس ایجاد کرده است. بررسی‌ها نشان می‌دهند از ابتدای سال تاکنون شاخص کل بورس رکورد بیشترین میزان سود روزانه را در نیم قرن گذشته شکسته و میزان بازدهی شاخص در تعداد روزهای محدود کاری ابتدای سال در هیچ دوره زمانی مشابه نظیر ندارد. این اتفاق که پیرو تفاهم مشترک بین ایران و غرب در لوزان سوئیس رخ داده برخلاف بازار ارز و سکه است که در آنها حتی شاهد بازگشت قیمت‌ها به دوره قبل از صدور بیانیه هستیم. با این حال زیان بازار سهام در سال گذشته و رسیدن قیمت‌ها به کف‌های مهم حمایتی باعث شد انتشار خبر توافق هسته‌ای ایران به حرکت هیجانی نقدینگی به بورس منجر شود. البته دیروز بازار روز آرامی را پشت سر گذاشت اما با این حال هنوز برخی تهدیدها ممکن است شرایط حبابی و هیجانی را پیش پای بورس قرار دهد.
در این رابطه «دنیای اقتصاد» با بررسی تهدیدات احتمالی در شرایط هیجانی موجود دو سوال را مطرح کرده است؛ نخست آن که رفتار کنونی حاکم بر بازار سهام چه نتایجی به همراه خواهد داشت و سوال دوم آن که چه اقداماتی در شرایط کنونی الزامی است؟ کارشناسان و صاحب‌نظران به این دو سوال پاسخ داده‌اند که در ادامه می‌خوانید.
سه خطر جدی در کمین «بورس»
در این راستا بهروز خدارحمی، دبیر کل کانون نهادهای سرمایه‌گذاری در گفتوگو با «دنیای اقتصاد»، سه خطر جدی را در شرایط کنونی متوجه بازار سرمایه دانست و اظهار کرد: در هر بازه زمانی که بورس با استقبال زیادی روبه‌رو
شده و شاخص‌ها با روندی صعودی به ثبت رکوردهای پیاپی پرداخته‌اند، آسیبی جدی متوجه بازار سرمایه خواهد بود که در شرایط کنونی نیز خطر مزبور در کمین است.
وی ادامه داد: در حال حاضر با توجه به شرایط مثبتی که پس از یک دوره رکودی طولانی در بازار تشکیل شده، مجددا استقبال زیادی توسط افراد غیر حرفه‌ای از بورس ایجاد شده که این افراد به دلیل بی‌اطلاعی از ادبیات بازار سرمایه و نداشتن تحلیل مناسب از صنایع، تصمیم درستی در خرید و فروش‌های خود نمی‌گیرند و تنها اکتفا به این نکته دارند که چه سهامی بخرند و در این برهه به دلیل جذابیت بالای بورس و عقب نماندن از بازار اقدام به خرید و سرمایه‌گذاری در هر سهم خواهند کرد که بزرگ‌ترین لطمه از این سمت به بازار وارد
می‌شود.
خدارحمی در ادامه توضیح داد: این قبیل سرمایه‌گذاران چون بدون فرهنگ‌سازی، آسیب‌شناسی و آموزش‌های لازم به بازار وارد شده‌اند، با کوچک‌ترین نگرانی از منفی شدن بورس به خروج هیجانی دست زده و آسیبی جبران‌ناپذیر وارد می‌کنند.
وی هشدار دوم را رشد قیمت در سهامی دانست که از ارزندگی پایین‌تری برخوردارند و گفت: در شرایط رونق بازار دیگر تفاوتی میان سهام ارزنده و ارزشمند که از عوامل بنیادی بالایی برخوردارند با سهام با ارزندگی پایین‌تر وجود نخواهد داشت و در واقع این قبیل سهام در کنار دیگر سهام ارزشمند رشد خواهد کرد و می‌توان گفت حتی بیشتر از ارزش ذاتی نیز نوسان مثبت داشته باشند که این مساله نیز اتهام و آسیبی جدی برای بازار خواهد بود.
دبیر‌کل کانون نهادهای سرمایه‌گذاری، تصمیمات ناگهانی دولت ومجلس را هشدار سوم دانست که در شرایط کنونی بازار را تهدید می‌کند و گفت: همواره در یکی دو سال اخیر مشاهده شده که تصمیم‌گیران در دولت و مجلس پس از رشدهای پیاپی بورس و بازار سرمایه اقدام به تصویب مقررات و لوایح در حوزه صنایع مختلف داشته‌اند که در این راستا می‌توان به نرخ خوراک پتروشیمی‌ها، بهره مالکانه معادن و... اشاره کرد؛ زمزمه این قبیل تصمیمات از جو عمومی و مثبتی که در بازار تشکیل شده بود آغاز شد که به‌طور مثال پتروشیمی‌ها یا پالایشگاهی‌ها بازدهی بالایی دارند و دولت نیز با اقدامی ناگهانی نه تنها به صنعتی خاص لطمه زد بلکه کل بازار سرمایه را به نوسان کشاند.
خدارحمی با توصیه به سرمایه‌گذاران و به ویژه حقوقی‌های فعال در بازار ادامه داد: سرمایه‌گذاران بورسی حدود یک سال در زیان به سر بردند و در انتظار شروع دوره رونق بودند و در شرایط کنونی بهتر است با احتیاط به فعالیت بپردازند و بازدهی مورد نظر در یک ماه را متناسب با دوره در نظر گرفته شده کسب کنند، نه یکی دو روزه! در غیر این صورت افراد بیرون از بازار سرمایه رشد ۲درصدی در یک روز را به کل ماه تعمیم داده و اقدام به تصویب مقررات جدید
خواهند کرد.
ورود بدون تحلیل ممنوع
دکتر شاهین شایان آرانی، کارشناس ارشد بازار سرمایه درخصوص تهدیدهای پیش‌روی بازار سهام در شرایط فعلی گفت: بعد از مذاکرات هسته‌ای سوئیس، فضا و دورنمای بازار بسیار مثبت‌تر از روزهای اول سال شد. این ذهنیت بسیار مثبت می‌تواند در روزهای آینده شرایطی را به وجود بیاورد که بار دیگر بازار حبابی شود و به شرایط صعودی کاذب سال 92 بازگردد.
وی همچنین افزود: یکی از عواملی که می‌تواند جو روانی مثبت در بازار سهام را افزایش دهد و باعث رشد بی‌رویه شاخص شود، ورود افرادی است که بدون مطالعه و بدون اطلاع از خرید و فروش و شرایط سرمایه‌گذاری اقدام به معامله می‌کنند. وی ادامه داد: در حال حاضر شرایط به گونه‌ای است که فعالان بازار باید با درک بالا و مطالعه وارد شوند و از ورود با هیجانات اضافی خودداری کنند. سرمایه‌گذاران همچنین باید توجه داشته باشند که شرایطی به وجود نیاید که بازار دچار موج سواری شود و اتفاق‌های سال‌های گذشته بار دیگر تکرار شود.
شایان آرانی در پایان با بیان اینکه مسوولان می‌توانند نقش کلیدی در این دوران داشته باشند، گفت: مقامات بازار سرمایه باید سرمایه گذاران بازار را در جریان شرایط حقیقی بازار قراردهند. تعریف و تمجید مداوم از روند بازارسرمایه آگاهی‌ها را نسبت به بازار کاهش می‌دهد و همین عدم آگاهی می‌تواند تبعات سنگینی در آینده برای بازار سهام به همراه داشته باشد.
ورود سرمایه‌گذاران خرد به صندوق‌ها
بهروز شهدایی، کارشناس بازار سرمایه درخصوص روند صعودی بازار از آغاز سال جاری تاکنون به «دنیای اقتصاد» گفت: توجه به روند بازار در سال‌های گذشته نشان می‌دهد که بازار معمولا در تعطیلات نوروزی موج صعودی داشته است. اما خوشبختانه با توجه به نگرش مثبت فعالان بازار سرمایه به مذاکرات این روند بعد از گذشت تعطیلات نیز ادامه پیدا کرد؛ به گونه‌ای که در دو سه روز اخیر ما شاهد رشدهایی بودیم که بعید می‌دانم هیچ کارشناسی آن را پیش‌بینی کرده باشد.
وی همچنین افزود: رشدهای اخیر به گونه‌ای است که نشان از هیجانی بودن جو روانی بازار سرمایه دارد. اما سوالی که بیش از گذشته در بین سرمایه‌گذاران و فعالان بازار بیان می‌شود این است که آیا واقعا بار دیگر بازار رکود سال گذشته را تجربه می‌کند یا خیر؟ باید گفت با توجه به حصول توافق در چارچوب مذاکرات هسته‌ای سوئیس و موج خوش‌بینی که در بخش‌های مختلف کشور دیده می‌شود احتمال بازگشت به مسیر نزولی بسیار کمرنگ است و بازار در آینده با جهش‌های کوچک‌تر از روزهای اخیر به فعالیت خود ادامه می‌دهد. وی همچنین در رابطه با مخاطرات بازار سرمایه در شرایط فعلی گفت: سرمایه‌گذاران بازار در شرایط کنونی به دو دسته تقسیم می‌شوند که شامل خریداران حرفه‌ای است که این افراد در هر شرایطی اقدام به خرید و فروش سهم می‌کنند و همچنین خریداران خرد و کوچک که در شرایط صعودی بازار و وجود جو خوش‌بینی به سمت تالار بورس روانه شده‌اند.
در حالت کلی وجود افراد کم‌تجربه که اغلب بدون مطالعه شروع به فعالیت می‌کنند می‌تواند ضررهای زیادی را به شرایط بنیادی بازار سرمایه وارد کند. در این شرایط این امکان به وجود می‌آید که بازار بار دیگر به رشدهای قبل از سال 84 برگردد.
شهدایی در عین حال یکی از راهکارهای عملی برای جلوگیری از این مخاطرات را فعالیت دقیق و منظم سازمان خصوصی‌سازی دانست و گفت: درگذشته شاهد بودیم که سازمان خصوصی‌سازی در مقاطعی با عرضه‌های زیاد آرامش بازار را به هم زده و روند طبیعی آن را مختل کرده است. با این وصف کلیه سازمان‌ها به‌خصوص سازمان خصوصی‌سازی باید به گونه‌ای فعالیت کنند که حجم شدید تقاضا در بازار کمتر شده و عرضه‌های قابل کنترل‌تری را در روزهای آینده شاهد
باشیم. این کارشناس بازار سرمایه در پایان افزود: افراد کم‌تجربه‌ای که وارد این بازار می‌شوند باید بدانند خرید از صندوق‌ها در حالت کنونی معقول‌تر است؛ اگر چه این معاملات با سود کمتری همراه است، اما بالطبع مخاطرات کمتری را برای بازار سهام به همراه دارد.
مهم‌ترین تهدیدها، رفتار سهامداری است
دکتر حسین ایزدی، مدیر عامل شرکت کارگزاری اطمینان سهم نیز با بیان اینکه توافق هسته‌ای خیلی بیشتر از پیش‌بینی‌ها در ایجاد فرصت‌های اقتصادی کمک خواهد کرد در توصیه به سهامداران حقیقی و حقوقی بر دید بلند‌مدت و داشتن استراتژی خرید و در عین حال پرهیز از هیجان و جو‌زدگی تاکید کرد.
مدیرعامل شرکت کارگزاری اطمینان سهم با اشاره به اینکه صنایع بانکی، دارویی، ساختمانی، پتروشیمی، کاشی و سرامیک، سیمانی‌ها و سایر صنایع دیگر، دارای پتانسیل‌های مهمی پس از مذاکرات برای افزایش قیمت سهم هستند، چشم‌انداز خوبی را برای سال ۹۴ متصور شد. به گفته او، با انتظار دولت برای رشد اقتصادی ۴ تا ۸ درصدی در سال ۹۴، اقتصاد کشور و شرکت‌های بورسی می‌توانند شرایط به مراتب بهتری را امسال تجربه کنند.
وی در عین حال توصیه کرد سهامداران هم در شرایط مثبت بازار هم در شرایط منفی از خرید و فروش‌های هیجانی بپرهیزند. اینکه در 2 روز اول هفته شاخص هر روزه بیش از 2 هزار واحد افزایش ثبت کرده و در روز سوم به 500 واحد اکتفا می‌کند، نباید موجب خرید و فروش‌های بدون برنامه شود.
ایزدی در عین حال گفت: البته سازمان بورس نباید در بازار دخالت کند وباید بازار خودش شرایط را کنترل کند. سهامداران باید آهسته و در آرامش با تحلیل‌های تکنیکال و فاندامنتال ضمن حفظ سرمایه اقدام به خرید و فروش کنند. صندوق‌ها و سبدهای سهام نیز می‌تواند گزینه‌های خوبی باشد. حتی برخی صندوق‌ها که جنبه‌های نیکوکارانه نیز در آن دیده شده هم می‌تواند همچنان با اقبال روبه‌رو شود. مدیرعامل شرکت کارگزاری اطمینان سهم در ادامه با اشاره به ۶ ماه دوم سال ۹۱ و ۶ ماه اول سال ۹۲ و تاثیر افزایش ۳ برابری قیمت دلار در هجوم برای خرید سهام در بازار گفت: در سال ۹۳ کاهش قیمت نفت، اتفاقات سوریه و مذاکرات چندین مرحله‌ای و همچنین تاخیر توافق در ۳ آذر موجب شد تا بازار سهام سرخورده شود، اما امسال با توجه به ملاحظات بودجه‌ای دولت درخصوص قیمت نفت و دلار و همچنین برخی ملاحظات مالی و پولی، تهدید چندانی متوجه اقتصاد نیست. با این حال مهم‌ترین تهدید در بازار رفتارهای سهامداران است. اگر سهامداری علم دارد اقدام به خریدهای شخصی بکند وگرنه باید به کارشناس‌های بازار اتکا کند. به گفته وی در این حال کارگزاری‌ها نیز باید سبدهای سهام را در زمان مناسب عرضه کنند؛ چراکه از سهامداران حقوقی انتظار می‌رود مانند سفته‌بازان اقدام به معامله نکنند و استراتژی‌های بلند‌مدت داشته
باشند. به گفته ایزدی، سیاست خرید و فروش باید با دیدگاه بلند‌مدت مد نظر سهامداران باشد. اینکه انتظار داشته باشیم همانند سال 92 تا 1000 درصد در برخی سهام سود عاید شود، انتظار بی‌جایی است. در جایی که بانک‌ها در نهایت بین 25 تا 30 درصد سود می‌دهند، نباید انتظار بیش از 50 درصد از سودآوری در بازار سهام را داشت. این فعال بازار سهام در ادامه با اعلام اینکه انتظار می‌رود امسال بازار مسکن قدری تکان بخورد، تشریح کرد: این امر ممکن است از سودآوری در برخی صنایع بورسی بکاهد؛ با این حال در اغلب صنایع تولیدی و کارخانه‌ها و صنایعی که امکان سرمایه‌گذاری خارجی و صادرات بیشتر است، شرایط سرمایه‌گذاری مهیاتر است.
۱۱ توصیه به سهامداران
در این رابطه عبدالله رحیم لوی بنیس، عضو هیات مدیره و مدیرعامل شرکت کارگزاری پارس گستر معتقد است بورس در حال حاضر در شرایط ویژه‌ای قرار دارد و با توجه به پیش‌بینی‌های کارشناسان مبنی بر توانایی این بازار در ربودن گوی سبقت از رقبا، شایسته است افرادی که مایل به سرمایه‌گذاری در این بازار هستند توصیه‌های زیر را در تشکیل پرتفوی خود مورد استفاده قرار دهند:
۱- از رفتار هیجانی در بازار پرهیز کنند.
2- خرید و فروش مبتنی بر تحلیل‌های تکنیکی و بنیادی داشته باشند.
۳- اطلاعات مربوط به تحلیل‌ها را از مجاری مطمئن مانند شرکت‌های کارگزاری و سرمایه‌گذاری تهیه کنند.
4- از خرید و فروش بر اساس اطلاعات مبادله شده و هیجانات مبتنی بر شبکه‌های اجتماعی (وایبر و تلگرام و...) پرهیز کنند.
۵- برای انجام معاملات از مشاوران سرمایه‌گذاری در کارگزاری‌های معتبر استفاده کنند.
6- پرتفویی از سهام و صنایع متنوع و محدود انتخاب کنند.
۷- در چیدمان پرتفو از سهامی که از رفع تحریم منتفع خواهند شد، استفاده کنند.
8- از هرگونه رفتار هیجانی و به دور از واقعیت‌های بازار پرهیز کنند.
۹- انتظارات خود را از بازده پرتفویشان منطقی کنند.
10- در صورتی که اطلاعات درست و دقیقی از بازار سرمایه ندارند، مدیریت سرمایه خود را به سبد و صندوق شرکت‌های معتبر کارگزاری واگذار کنند.
۱۱- حتی الامکان از منابع مالی و پس‌انداز مازاد استفاده کنند.
ضرورت همراهی توافق با تحلیل در بورس
علی ابتهاج کارشناس بازار سهام معتقد است یکی از اصلی‌ترین مواردی که سرمایه‌گذاران در بازار سهام باید به آن اهمیت دهند، توجه به بحث تحلیل است. به عقیده وی درست است که در حال حاضر جو کلی ناشی از بحث مذاکرات هسته‌ای باعث هیجان مثبت در بازار شده و در چند روز گذشته تقریبا کل بازار روند رو به رشدی را طی کرده است، اما این وضعیت به‌صورت عمومی نمی‌تواند ادامه داشته باشد و پس از فروکش کردن جو هیجانی اولیه ناشی از این موضوع که دیر زمانی به طول نخواهد انجامید، تنها سهامی رشد خواهند کرد که از وضعیت داخلی مطلوب و اثرپذیری مستقیم از بحث رفع تحریم‌ها برخوردار باشند؛ چرا که برخی شرکت‌ها اساسا ممکن است وضعیت داخلی و عملکرد مطلوبی نداشته باشند و حتی رفع تحریم‌ها نیز کمکی به بهبود وضعیت آنها نکند و اگر سرمایه‌گذاران، تنها تحت تاثیر جو هیجانی و بدون مطالعه و تحلیل اقدام به خرید این قبیل سهام کنند، قطعا در آینده با زیان مواجه خواهند شد و بدیهی است که مسوولیت ضررهای احتمالی تنها بر عهده خودشان خواهد بود.
وی افزود: بحث توافقات، شرایط جدیدی را در بازارهای داخلی و خارجی ایجاد می‌کند که در مجموع نکات مثبتی برای اقتصاد ما خواهد داشت اما نباید از دیگر نکات آن نیز غافل بود. ابتهاج ادامه داد: از جمله این موضوعات رفع تحریم صادرات نفت ایران است که موجب افزایش عرضه نفت شده و به تبع آن احتمال تاثیر منفی بر قیمت جهانی نفت وجود خواهد داشت. به گفته وی، بروز این امر می‌تواند بر سهام شرکت‌های تاثیرپذیر از نوسانات قیمت نفت موثر باشد. از سوی دیگر اثر نزولی احتمالی این رخداد بر بازار ارز هم هرچند تاکنون چشمگیر نبوده، اما در مقاطعی می‌تواند سبب نوسان قیمت ارزها شود و باز هم تاثیراتی بعضا منفی بر صنایع مرتبط و اثر‌پذیر داشته باشد و از این منظر توجه به این نکات ضروری به نظر می‌رسد.
هماهنگی با تغییر شرایط در بازارسهام
این کارشناس بازار سهام بحث دیگر را که سهامداران لازم است به آن توجه داشته باشند، هماهنگ شدن با تغییرات موجود در بازار اعلام کرد و افزود: این موضوع به این مفهوم است که اگر تاکنون شرایط منفی حاکم بر بازار موجب ترس افراد و خروج‌های سریع آنها و نوسان‌گیری در بازار شده بود، با تغییر شرایط و بهبود چشمگیر دورنمای اقتصادی کشور در سال‌های آتی، لازم است تا استراتژی سرمایه‌گذاران بر اساس این تغییرات مهم در مقاطعی تغییر کند تا بتوانند سود مطلوب و منطقی را از شرایط موجود به دست آورند.
ابتهاج همچنین با اشاره به این نکته که طبیعتا دید میان‌مدت و بلند‌مدت در شرایط مطلوب پس از توافق می‌تواند نتایج بهتری را برای سهامداران به همراه داشته باشد، ادامه داد: البته نوسانات قیمتی در طول وضعیت صعودی نیز وجود خواهد داشت و همیشه نباید موجب نگرانی شود بلکه نیاز است تا هوشمندانه به تغییرات قیمت نگریست.
وی در بخش دیگر سخنان خود افزود: تغییر دیدگاه و رویکرد معاملاتی امر ساده‌ای نیست، چرا که بعد از مدتی روش‌ها به عادت تبدیل می‌شوند و تغییر عادت معمولا کار دشوار اما لازمی است. به هر حال هماهنگ شدن با تغییرات با تغییر شرایط در بازار و اعمال آن در تصمیات سرمایه‌گذاران ضروری خواهد بود.
سرمایه‌گذاری در صندوق‌ها و سبد‌ها توسط غیر‌حرفه‌ای‌ها
ابتهاج در ادامه با تاکید بر این نکته که سرمایه‌گذاری در بازار سهام همواره ریسک‌هایی را به همراه دارد و می‌تواند موجب زیان سهامداران نا آشنا به بازار شود، گفت: لازم است افراد تازه‌کار یا ناآشنا به بازار که علاقه‌مند به سرمایه‌گذاری در بازار سهام هستند به این نکته توجه داشته باشند که بهترین محل برای سرمایه‌گذاری برای آنان صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک یا سبدهای سرمایه‌گذاری است که توسط افراد حرفه‌ای مدیریت می‌شوند.
در این رابطه «دنیای اقتصاد» با بررسی تهدیدات احتمالی در شرایط هیجانی موجود دو سوال را مطرح کرده است؛ نخست آن که رفتار کنونی حاکم بر بازار سهام چه نتایجی به همراه خواهد داشت و سوال دوم آن که چه اقداماتی در شرایط کنونی الزامی است؟ کارشناسان و صاحب‌نظران به این دو سوال پاسخ داده‌اند که در ادامه می‌خوانید.
سه خطر جدی در کمین «بورس»
در این راستا بهروز خدارحمی، دبیر کل کانون نهادهای سرمایه‌گذاری در گفتوگو با «دنیای اقتصاد»، سه خطر جدی را در شرایط کنونی متوجه بازار سرمایه دانست و اظهار کرد: در هر بازه زمانی که بورس با استقبال زیادی روبه‌رو
شده و شاخص‌ها با روندی صعودی به ثبت رکوردهای پیاپی پرداخته‌اند، آسیبی جدی متوجه بازار سرمایه خواهد بود که در شرایط کنونی نیز خطر مزبور در کمین است.
وی ادامه داد: در حال حاضر با توجه به شرایط مثبتی که پس از یک دوره رکودی طولانی در بازار تشکیل شده، مجددا استقبال زیادی توسط افراد غیر حرفه‌ای از بورس ایجاد شده که این افراد به دلیل بی‌اطلاعی از ادبیات بازار سرمایه و نداشتن تحلیل مناسب از صنایع، تصمیم درستی در خرید و فروش‌های خود نمی‌گیرند و تنها اکتفا به این نکته دارند که چه سهامی بخرند و در این برهه به دلیل جذابیت بالای بورس و عقب نماندن از بازار اقدام به خرید و سرمایه‌گذاری در هر سهم خواهند کرد که بزرگ‌ترین لطمه از این سمت به بازار وارد
می‌شود.
خدارحمی در ادامه توضیح داد: این قبیل سرمایه‌گذاران چون بدون فرهنگ‌سازی، آسیب‌شناسی و آموزش‌های لازم به بازار وارد شده‌اند، با کوچک‌ترین نگرانی از منفی شدن بورس به خروج هیجانی دست زده و آسیبی جبران‌ناپذیر وارد می‌کنند.
وی هشدار دوم را رشد قیمت در سهامی دانست که از ارزندگی پایین‌تری برخوردارند و گفت: در شرایط رونق بازار دیگر تفاوتی میان سهام ارزنده و ارزشمند که از عوامل بنیادی بالایی برخوردارند با سهام با ارزندگی پایین‌تر وجود نخواهد داشت و در واقع این قبیل سهام در کنار دیگر سهام ارزشمند رشد خواهد کرد و می‌توان گفت حتی بیشتر از ارزش ذاتی نیز نوسان مثبت داشته باشند که این مساله نیز اتهام و آسیبی جدی برای بازار خواهد بود.
دبیر‌کل کانون نهادهای سرمایه‌گذاری، تصمیمات ناگهانی دولت ومجلس را هشدار سوم دانست که در شرایط کنونی بازار را تهدید می‌کند و گفت: همواره در یکی دو سال اخیر مشاهده شده که تصمیم‌گیران در دولت و مجلس پس از رشدهای پیاپی بورس و بازار سرمایه اقدام به تصویب مقررات و لوایح در حوزه صنایع مختلف داشته‌اند که در این راستا می‌توان به نرخ خوراک پتروشیمی‌ها، بهره مالکانه معادن و... اشاره کرد؛ زمزمه این قبیل تصمیمات از جو عمومی و مثبتی که در بازار تشکیل شده بود آغاز شد که به‌طور مثال پتروشیمی‌ها یا پالایشگاهی‌ها بازدهی بالایی دارند و دولت نیز با اقدامی ناگهانی نه تنها به صنعتی خاص لطمه زد بلکه کل بازار سرمایه را به نوسان کشاند.
خدارحمی با توصیه به سرمایه‌گذاران و به ویژه حقوقی‌های فعال در بازار ادامه داد: سرمایه‌گذاران بورسی حدود یک سال در زیان به سر بردند و در انتظار شروع دوره رونق بودند و در شرایط کنونی بهتر است با احتیاط به فعالیت بپردازند و بازدهی مورد نظر در یک ماه را متناسب با دوره در نظر گرفته شده کسب کنند، نه یکی دو روزه! در غیر این صورت افراد بیرون از بازار سرمایه رشد ۲درصدی در یک روز را به کل ماه تعمیم داده و اقدام به تصویب مقررات جدید
خواهند کرد.
ورود بدون تحلیل ممنوع
دکتر شاهین شایان آرانی، کارشناس ارشد بازار سرمایه درخصوص تهدیدهای پیش‌روی بازار سهام در شرایط فعلی گفت: بعد از مذاکرات هسته‌ای سوئیس، فضا و دورنمای بازار بسیار مثبت‌تر از روزهای اول سال شد. این ذهنیت بسیار مثبت می‌تواند در روزهای آینده شرایطی را به وجود بیاورد که بار دیگر بازار حبابی شود و به شرایط صعودی کاذب سال 92 بازگردد.
وی همچنین افزود: یکی از عواملی که می‌تواند جو روانی مثبت در بازار سهام را افزایش دهد و باعث رشد بی‌رویه شاخص شود، ورود افرادی است که بدون مطالعه و بدون اطلاع از خرید و فروش و شرایط سرمایه‌گذاری اقدام به معامله می‌کنند. وی ادامه داد: در حال حاضر شرایط به گونه‌ای است که فعالان بازار باید با درک بالا و مطالعه وارد شوند و از ورود با هیجانات اضافی خودداری کنند. سرمایه‌گذاران همچنین باید توجه داشته باشند که شرایطی به وجود نیاید که بازار دچار موج سواری شود و اتفاق‌های سال‌های گذشته بار دیگر تکرار شود.
شایان آرانی در پایان با بیان اینکه مسوولان می‌توانند نقش کلیدی در این دوران داشته باشند، گفت: مقامات بازار سرمایه باید سرمایه گذاران بازار را در جریان شرایط حقیقی بازار قراردهند. تعریف و تمجید مداوم از روند بازارسرمایه آگاهی‌ها را نسبت به بازار کاهش می‌دهد و همین عدم آگاهی می‌تواند تبعات سنگینی در آینده برای بازار سهام به همراه داشته باشد.
ورود سرمایه‌گذاران خرد به صندوق‌ها
بهروز شهدایی، کارشناس بازار سرمایه درخصوص روند صعودی بازار از آغاز سال جاری تاکنون به «دنیای اقتصاد» گفت: توجه به روند بازار در سال‌های گذشته نشان می‌دهد که بازار معمولا در تعطیلات نوروزی موج صعودی داشته است. اما خوشبختانه با توجه به نگرش مثبت فعالان بازار سرمایه به مذاکرات این روند بعد از گذشت تعطیلات نیز ادامه پیدا کرد؛ به گونه‌ای که در دو سه روز اخیر ما شاهد رشدهایی بودیم که بعید می‌دانم هیچ کارشناسی آن را پیش‌بینی کرده باشد.
وی همچنین افزود: رشدهای اخیر به گونه‌ای است که نشان از هیجانی بودن جو روانی بازار سرمایه دارد. اما سوالی که بیش از گذشته در بین سرمایه‌گذاران و فعالان بازار بیان می‌شود این است که آیا واقعا بار دیگر بازار رکود سال گذشته را تجربه می‌کند یا خیر؟ باید گفت با توجه به حصول توافق در چارچوب مذاکرات هسته‌ای سوئیس و موج خوش‌بینی که در بخش‌های مختلف کشور دیده می‌شود احتمال بازگشت به مسیر نزولی بسیار کمرنگ است و بازار در آینده با جهش‌های کوچک‌تر از روزهای اخیر به فعالیت خود ادامه می‌دهد. وی همچنین در رابطه با مخاطرات بازار سرمایه در شرایط فعلی گفت: سرمایه‌گذاران بازار در شرایط کنونی به دو دسته تقسیم می‌شوند که شامل خریداران حرفه‌ای است که این افراد در هر شرایطی اقدام به خرید و فروش سهم می‌کنند و همچنین خریداران خرد و کوچک که در شرایط صعودی بازار و وجود جو خوش‌بینی به سمت تالار بورس روانه شده‌اند.
در حالت کلی وجود افراد کم‌تجربه که اغلب بدون مطالعه شروع به فعالیت می‌کنند می‌تواند ضررهای زیادی را به شرایط بنیادی بازار سرمایه وارد کند. در این شرایط این امکان به وجود می‌آید که بازار بار دیگر به رشدهای قبل از سال 84 برگردد.
شهدایی در عین حال یکی از راهکارهای عملی برای جلوگیری از این مخاطرات را فعالیت دقیق و منظم سازمان خصوصی‌سازی دانست و گفت: درگذشته شاهد بودیم که سازمان خصوصی‌سازی در مقاطعی با عرضه‌های زیاد آرامش بازار را به هم زده و روند طبیعی آن را مختل کرده است. با این وصف کلیه سازمان‌ها به‌خصوص سازمان خصوصی‌سازی باید به گونه‌ای فعالیت کنند که حجم شدید تقاضا در بازار کمتر شده و عرضه‌های قابل کنترل‌تری را در روزهای آینده شاهد
باشیم. این کارشناس بازار سرمایه در پایان افزود: افراد کم‌تجربه‌ای که وارد این بازار می‌شوند باید بدانند خرید از صندوق‌ها در حالت کنونی معقول‌تر است؛ اگر چه این معاملات با سود کمتری همراه است، اما بالطبع مخاطرات کمتری را برای بازار سهام به همراه دارد.
مهم‌ترین تهدیدها، رفتار سهامداری است
دکتر حسین ایزدی، مدیر عامل شرکت کارگزاری اطمینان سهم نیز با بیان اینکه توافق هسته‌ای خیلی بیشتر از پیش‌بینی‌ها در ایجاد فرصت‌های اقتصادی کمک خواهد کرد در توصیه به سهامداران حقیقی و حقوقی بر دید بلند‌مدت و داشتن استراتژی خرید و در عین حال پرهیز از هیجان و جو‌زدگی تاکید کرد.
مدیرعامل شرکت کارگزاری اطمینان سهم با اشاره به اینکه صنایع بانکی، دارویی، ساختمانی، پتروشیمی، کاشی و سرامیک، سیمانی‌ها و سایر صنایع دیگر، دارای پتانسیل‌های مهمی پس از مذاکرات برای افزایش قیمت سهم هستند، چشم‌انداز خوبی را برای سال ۹۴ متصور شد. به گفته او، با انتظار دولت برای رشد اقتصادی ۴ تا ۸ درصدی در سال ۹۴، اقتصاد کشور و شرکت‌های بورسی می‌توانند شرایط به مراتب بهتری را امسال تجربه کنند.
وی در عین حال توصیه کرد سهامداران هم در شرایط مثبت بازار هم در شرایط منفی از خرید و فروش‌های هیجانی بپرهیزند. اینکه در 2 روز اول هفته شاخص هر روزه بیش از 2 هزار واحد افزایش ثبت کرده و در روز سوم به 500 واحد اکتفا می‌کند، نباید موجب خرید و فروش‌های بدون برنامه شود.
ایزدی در عین حال گفت: البته سازمان بورس نباید در بازار دخالت کند وباید بازار خودش شرایط را کنترل کند. سهامداران باید آهسته و در آرامش با تحلیل‌های تکنیکال و فاندامنتال ضمن حفظ سرمایه اقدام به خرید و فروش کنند. صندوق‌ها و سبدهای سهام نیز می‌تواند گزینه‌های خوبی باشد. حتی برخی صندوق‌ها که جنبه‌های نیکوکارانه نیز در آن دیده شده هم می‌تواند همچنان با اقبال روبه‌رو شود. مدیرعامل شرکت کارگزاری اطمینان سهم در ادامه با اشاره به ۶ ماه دوم سال ۹۱ و ۶ ماه اول سال ۹۲ و تاثیر افزایش ۳ برابری قیمت دلار در هجوم برای خرید سهام در بازار گفت: در سال ۹۳ کاهش قیمت نفت، اتفاقات سوریه و مذاکرات چندین مرحله‌ای و همچنین تاخیر توافق در ۳ آذر موجب شد تا بازار سهام سرخورده شود، اما امسال با توجه به ملاحظات بودجه‌ای دولت درخصوص قیمت نفت و دلار و همچنین برخی ملاحظات مالی و پولی، تهدید چندانی متوجه اقتصاد نیست. با این حال مهم‌ترین تهدید در بازار رفتارهای سهامداران است. اگر سهامداری علم دارد اقدام به خریدهای شخصی بکند وگرنه باید به کارشناس‌های بازار اتکا کند. به گفته وی در این حال کارگزاری‌ها نیز باید سبدهای سهام را در زمان مناسب عرضه کنند؛ چراکه از سهامداران حقوقی انتظار می‌رود مانند سفته‌بازان اقدام به معامله نکنند و استراتژی‌های بلند‌مدت داشته
باشند. به گفته ایزدی، سیاست خرید و فروش باید با دیدگاه بلند‌مدت مد نظر سهامداران باشد. اینکه انتظار داشته باشیم همانند سال 92 تا 1000 درصد در برخی سهام سود عاید شود، انتظار بی‌جایی است. در جایی که بانک‌ها در نهایت بین 25 تا 30 درصد سود می‌دهند، نباید انتظار بیش از 50 درصد از سودآوری در بازار سهام را داشت. این فعال بازار سهام در ادامه با اعلام اینکه انتظار می‌رود امسال بازار مسکن قدری تکان بخورد، تشریح کرد: این امر ممکن است از سودآوری در برخی صنایع بورسی بکاهد؛ با این حال در اغلب صنایع تولیدی و کارخانه‌ها و صنایعی که امکان سرمایه‌گذاری خارجی و صادرات بیشتر است، شرایط سرمایه‌گذاری مهیاتر است.
۱۱ توصیه به سهامداران
در این رابطه عبدالله رحیم لوی بنیس، عضو هیات مدیره و مدیرعامل شرکت کارگزاری پارس گستر معتقد است بورس در حال حاضر در شرایط ویژه‌ای قرار دارد و با توجه به پیش‌بینی‌های کارشناسان مبنی بر توانایی این بازار در ربودن گوی سبقت از رقبا، شایسته است افرادی که مایل به سرمایه‌گذاری در این بازار هستند توصیه‌های زیر را در تشکیل پرتفوی خود مورد استفاده قرار دهند:
۱- از رفتار هیجانی در بازار پرهیز کنند.
2- خرید و فروش مبتنی بر تحلیل‌های تکنیکی و بنیادی داشته باشند.
۳- اطلاعات مربوط به تحلیل‌ها را از مجاری مطمئن مانند شرکت‌های کارگزاری و سرمایه‌گذاری تهیه کنند.
4- از خرید و فروش بر اساس اطلاعات مبادله شده و هیجانات مبتنی بر شبکه‌های اجتماعی (وایبر و تلگرام و...) پرهیز کنند.
۵- برای انجام معاملات از مشاوران سرمایه‌گذاری در کارگزاری‌های معتبر استفاده کنند.
6- پرتفویی از سهام و صنایع متنوع و محدود انتخاب کنند.
۷- در چیدمان پرتفو از سهامی که از رفع تحریم منتفع خواهند شد، استفاده کنند.
8- از هرگونه رفتار هیجانی و به دور از واقعیت‌های بازار پرهیز کنند.
۹- انتظارات خود را از بازده پرتفویشان منطقی کنند.
10- در صورتی که اطلاعات درست و دقیقی از بازار سرمایه ندارند، مدیریت سرمایه خود را به سبد و صندوق شرکت‌های معتبر کارگزاری واگذار کنند.
۱۱- حتی الامکان از منابع مالی و پس‌انداز مازاد استفاده کنند.
ضرورت همراهی توافق با تحلیل در بورس
علی ابتهاج کارشناس بازار سهام معتقد است یکی از اصلی‌ترین مواردی که سرمایه‌گذاران در بازار سهام باید به آن اهمیت دهند، توجه به بحث تحلیل است. به عقیده وی درست است که در حال حاضر جو کلی ناشی از بحث مذاکرات هسته‌ای باعث هیجان مثبت در بازار شده و در چند روز گذشته تقریبا کل بازار روند رو به رشدی را طی کرده است، اما این وضعیت به‌صورت عمومی نمی‌تواند ادامه داشته باشد و پس از فروکش کردن جو هیجانی اولیه ناشی از این موضوع که دیر زمانی به طول نخواهد انجامید، تنها سهامی رشد خواهند کرد که از وضعیت داخلی مطلوب و اثرپذیری مستقیم از بحث رفع تحریم‌ها برخوردار باشند؛ چرا که برخی شرکت‌ها اساسا ممکن است وضعیت داخلی و عملکرد مطلوبی نداشته باشند و حتی رفع تحریم‌ها نیز کمکی به بهبود وضعیت آنها نکند و اگر سرمایه‌گذاران، تنها تحت تاثیر جو هیجانی و بدون مطالعه و تحلیل اقدام به خرید این قبیل سهام کنند، قطعا در آینده با زیان مواجه خواهند شد و بدیهی است که مسوولیت ضررهای احتمالی تنها بر عهده خودشان خواهد بود.
وی افزود: بحث توافقات، شرایط جدیدی را در بازارهای داخلی و خارجی ایجاد می‌کند که در مجموع نکات مثبتی برای اقتصاد ما خواهد داشت اما نباید از دیگر نکات آن نیز غافل بود. ابتهاج ادامه داد: از جمله این موضوعات رفع تحریم صادرات نفت ایران است که موجب افزایش عرضه نفت شده و به تبع آن احتمال تاثیر منفی بر قیمت جهانی نفت وجود خواهد داشت. به گفته وی، بروز این امر می‌تواند بر سهام شرکت‌های تاثیرپذیر از نوسانات قیمت نفت موثر باشد. از سوی دیگر اثر نزولی احتمالی این رخداد بر بازار ارز هم هرچند تاکنون چشمگیر نبوده، اما در مقاطعی می‌تواند سبب نوسان قیمت ارزها شود و باز هم تاثیراتی بعضا منفی بر صنایع مرتبط و اثر‌پذیر داشته باشد و از این منظر توجه به این نکات ضروری به نظر می‌رسد.
هماهنگی با تغییر شرایط در بازارسهام
این کارشناس بازار سهام بحث دیگر را که سهامداران لازم است به آن توجه داشته باشند، هماهنگ شدن با تغییرات موجود در بازار اعلام کرد و افزود: این موضوع به این مفهوم است که اگر تاکنون شرایط منفی حاکم بر بازار موجب ترس افراد و خروج‌های سریع آنها و نوسان‌گیری در بازار شده بود، با تغییر شرایط و بهبود چشمگیر دورنمای اقتصادی کشور در سال‌های آتی، لازم است تا استراتژی سرمایه‌گذاران بر اساس این تغییرات مهم در مقاطعی تغییر کند تا بتوانند سود مطلوب و منطقی را از شرایط موجود به دست آورند.
ابتهاج همچنین با اشاره به این نکته که طبیعتا دید میان‌مدت و بلند‌مدت در شرایط مطلوب پس از توافق می‌تواند نتایج بهتری را برای سهامداران به همراه داشته باشد، ادامه داد: البته نوسانات قیمتی در طول وضعیت صعودی نیز وجود خواهد داشت و همیشه نباید موجب نگرانی شود بلکه نیاز است تا هوشمندانه به تغییرات قیمت نگریست.
وی در بخش دیگر سخنان خود افزود: تغییر دیدگاه و رویکرد معاملاتی امر ساده‌ای نیست، چرا که بعد از مدتی روش‌ها به عادت تبدیل می‌شوند و تغییر عادت معمولا کار دشوار اما لازمی است. به هر حال هماهنگ شدن با تغییرات با تغییر شرایط در بازار و اعمال آن در تصمیات سرمایه‌گذاران ضروری خواهد بود.
سرمایه‌گذاری در صندوق‌ها و سبد‌ها توسط غیر‌حرفه‌ای‌ها
ابتهاج در ادامه با تاکید بر این نکته که سرمایه‌گذاری در بازار سهام همواره ریسک‌هایی را به همراه دارد و می‌تواند موجب زیان سهامداران نا آشنا به بازار شود، گفت: لازم است افراد تازه‌کار یا ناآشنا به بازار که علاقه‌مند به سرمایه‌گذاری در بازار سهام هستند به این نکته توجه داشته باشند که بهترین محل برای سرمایه‌گذاری برای آنان صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک یا سبدهای سرمایه‌گذاری است که توسط افراد حرفه‌ای مدیریت می‌شوند.
ارسال نظر