تعطیلی‌های ناگهانی چه بر سر شهر می‌آورد؟
فضای شهری، کشش تعطیلی را ندارد
زهرا آران- زنجیره فعالیت‌های اقتصادی و البته اجتماعی یک شهر، خسارات ناشی از تعطیلی‌های یکباره را خیلی خوب نشان می‌دهد؛ درحقیقت اگرچه میزان تعطیلات مذهبی و تعطیلات سال نو در کشور ما چشمگیر است اما این نوع تعطیلات به اندازه تعطیلات ناشی از تغییرات جوی – که طی سال‌های اخیر فقط شامل دانش‌آموزان و دانشجویان نمی‌شود ـ مناسبات اقتصادی و اجتماعی شهر را برهم نمی‌زند چراکه اولی، فعالیت‌های مردم را دچار تاخیری با برنامه‌ریزی قبلی می‌کند اما تعطیلی‌های ناگهانی، تمام برنامه‌ریزی‌های اقتصادی را تغییر می‌دهد و گاهی هم همه چیز را لغو می‌کند.
ارتفاعات توچال/ عکس: منصور نمایشی
زهرا آران- زنجیره فعالیت‌های اقتصادی و البته اجتماعی یک شهر، خسارات ناشی از تعطیلی‌های یکباره را خیلی خوب نشان می‌دهد؛ درحقیقت اگرچه میزان تعطیلات مذهبی و تعطیلات سال نو در کشور ما چشمگیر است اما این نوع تعطیلات به اندازه تعطیلات ناشی از تغییرات جوی - که طی سال‌های اخیر فقط شامل دانش‌آموزان و دانشجویان نمی‌شود ـ مناسبات اقتصادی و اجتماعی شهر را برهم نمی‌زند چراکه اولی، فعالیت‌های مردم را دچار تاخیری با برنامه‌ریزی قبلی می‌کند اما تعطیلی‌های ناگهانی، تمام برنامه‌ریزی‌های اقتصادی را تغییر می‌دهد و گاهی هم همه چیز را لغو می‌کند. شاید سال ۸۹ را بتوان به لحاظ تعطیلی‌های بی‌حساب و کتاب سرآمد دانست چراکه امسال برای نخستین بار، نمایندگان مجلس شورای اسلامی و دیگر کارشناسان، لب به انتقاد گشودند و هرصاحب‌نظری از ظن خودش، تعطیلی‌های پایتخت را که گاهی به کل کشور تسری می‌یافت، نادرست ارزیابی کرد؛ حتی یکی از نمایندگان، از طرحی یاد کرد که قرار بود در مجلس تصویب شود که بر اساس آن، دولت موظف به اعلام تعطیلی‌های رسمی می‌شد تا محاسبات اقتصادی فعالان اقتصادی بی‌نتیجه نماند و از قِبَل آن، مردم متضرر نشوند اما به هر حال این طرح نه تنها تصویب نشد که به نظر می‌رسد مجلس در برابر تصمیم‌های ناگهانی و بدون کارشناسی تسلیم شده چراکه نمایندگان نهایتاً بر این باورند که تصمیم‌گیری درباره تعطیلی یا عدم تعطیلی شهر در شرایط پیشبینی نشده از اختیارات دولت است.
به هر حال مقامات و مسوولان کشور در این مدت، از اعدادی به عنوان ضرر و زیان یاد کردند که اگرچه هر کدام، متفاوت از دیگری بوده ولی همگی از در پیش بودن یک فاجعه اقتصادی خبر می‌دهد که به نظر می‌رسد اظهار نظر محمدرضا تابش از همه پر سر و صداتر بود؛ او درباره برآورد مالی تعطیلات و ضررهایی که به این دلیل به اقتصاد کشور وارد می‌شود، گفت: «بر اساس برآورد سال ۲۰۰۵ بانک جهانی خسارت سالانه آلودگی هوا در ایران حدود ۱۵ میلیارد دلار معادل ۶/۱درصد تولید ناخالص داخلی است.»
وی ادامه داد: «برای تخمین خسارات اقتصادی ناشی از تعطیلی‌های ناگهانی دو شاخص را می‌توان در نظر گرفت که یکی از آنها وصول مالیات سالانه توسط دولت است؛ پیش بینی وصول مالیات برای سال ۸۹ حدود ۳۵۰ هزار میلیارد ریال است. به این ترتیب که تعداد روزهای کاری در سال، ۲۸۸ روز است و اگر این ۳۵۰ هزار میلیارد ریال را تقسیم بر ۲۸۸ روز کاری کنیم، دولت حدود هزار و دویست میلیارد ریال به ازای هر روز تعطیلی در کشور مالیات از دست می‌دهد. از آنجاکه سهم استان تهران از وصول مالیات‌ها قریب ۲۵ درصد یا یک چهارم کشور است، هر روز تعطیلی پیشبینی نشده در تهران حدود ۳۰ میلیارد تومان ضرر مالیاتی به دولت وارد می‌کند.»
نماینده اردکان همچنین اظهار کرد: «برآورد تولید ناخالص داخلی (G.D.P) به قیمت جاری در سال ۸۹ حدود چهارمیلیون‌میلیارد ریال است که اگر این عدد را تقسیم بر ۲۸۸ روز کاری کنیم حدود ۱۴ هزار میلیارد ریال یا هزار و چهارصد میلیارد تومان ضرر به ازای هر روز تعطیلی متوجه کشور می‌شود؛ سهم تهران نیز از این ضرر میلیاردی، ۲۵ درصد یعنی حدود ۳۵۰ میلیارد تومان زیان بابت هر روز تعطیلی ناگهانی است.» البته همه اینها بدون درنظر گرفتن زیانی است که بخش خصوصی از سرمایه‌گذاری در بخش‌های مختلف اقتصادی کشور متحمل می‌شود؛ طوری‌که همه آنها مجبور به پرداخت حقوق کارگران و کارمندان خود در تمام روزهای تعطیل هستند.
از سوی دیگر، مسوولان و مدیران شهری عقیده دارند که اولین و آخرین مقصر در تعطیلات ناگهانی پایتخت، نهادی غیر از دولت نیست چراکه دولت، طی ۵ سال گذشته نه چاره‌ای برای آلودگی هوا اندیشیده و نه وظایفش را در خصوص توسعه حمل و نقل عمومی کشور انجام داده است.
سید محمد هادی ایازی، سخنگوی شهرداری تهران، با اشاره به خساراتی که اقتصاد ملی از تعطیلی‌های ناخواسته پایتخت می‌بیند، می‌گوید: «طبق قانون دولت باید یک سوم سهم بلیت اتوبوس و مترو را پرداخت کند اما دولت تاکنون، سهم خود را بابت این موضوع به‌طور کامل نپرداخته است ولی ما معتقدیم آلودگی هوا معضلی شناخته شده با راهکارهای فراوان برای تهران است و به نظر می‌رسد عملی شدن راهکارهای موجود، به حذف تعطیلی‌های ناشی از آلودگی هوا کمک کند.»
البته نمایندگان ملت هم در برابر این موضوع ساکت ننشسته‌اند و بهترین راهکار دولت را برای حل معضل آلودگی و تعطیلی‌های مداوم ناشی از آن، کمک به توسعه حمل و نقل عمومی می‌دانند. داریوش قنبری، عضو کمیسیون اجتماعی و محیط زیست مجلس در این باره می‌گوید: «بهتر است دولت به جای تعطیل کردن تهران، تسهیلات یک میلیارد دلاری را در اختیار شهرداری قرار دهد تا هر از چندگاهی به دلیل آلودگی هوا با تعطیلی شهر و اعمال محدودیت های ترافیکی اسباب ناراحتی مردم را فراهم نکند چراکه آلودگی هوای تهران مربوط به امسال و پارسال نیست؛ این معضل، سابقه‌ای ۱۰ ساله دارد اما بی‌توجهی‌های مکرر به این مساله باعث بروز این بحران شده‌است.»
با تعطیلی تهران، مردم تعطیل می‌شوند؟
اگرچه در نگاه اول، ممکن است اقشاری از مردم همچون کارمندان دولت و دانش آموزان از تعطیلی‌های یکباره منتفع و خوشحال شوند اما کارشناسان معتقدند فضای شهری تهران قابلیتی ندارد که مردم بتوانند از تعطیلی‌های یکباره استفاده تفریحی کنند و آن را به مثابه استراحت پندارند. سعید سادات نیا در این باره می‌گوید: «زندگی همه ما از کار، استراحت و تفریح تشکیل شده و فضاهای شهری هم برای همه اینها بخش‌هایی را تعریف کرده که مردم بر اساس آن می‌توانند در یک شهر کار و فعالیت کنند که البته شهرهای ما در خصوص خدمات عمومی کمبود دارد و زمانی که به دلیل تعطیلی‌های یکباره، نظم شهر و زندگی مردم بر هم می‌خورد، این کمبودها نمایان‌تر می‌شود و مردم نمی‌دانند با روزهای بیکاری‌شان چه کار کنند. این در حالی است که در کشورهای صنعتی، تعطیلات به مثابه زمانی برای بازسازی روحی و جسمی پنداشته می‌شود و مردم برای آن مدت و حتی تعطیلی سال‌ها بعد هم برنامه دارند و جزییات آن را هم می‌دانند.»
وی با اشاره به اینکه آسیب‌ها و اثرات مخرب تعطیلات ناگهانی در حوزه شهری و همچنین توسعه پایدار کشور در بلندمدت مشخص می‌شود، اضافه می‌کند: «ایران نیز همانند باقی کشورها باید تدابیری بیندیشد و طرح‌های توسعه‌ای تنظیم و مدون کند که فضاهای عمومی که محل تفریح و زندگی جمعی است، توسعه یابد و حقوق عمومی مردم قربانی بی‌برنامگی، آلودگی هوا و ترافیک نشود.»
ارسال نظر