تاریخ معاصر- مروری بر تاریخچه تاسیس انجمن نفت ایران
ایران در کنگره جهانی نفت
یکی از نتایج ملی شدن صنعت نفت این بود که علاقه‌مندان به صنعت نفت بیش از پیش به این نکته متوجه شدند که کارشناسان نفت ایرانی باید از لحاظ تحقیق و کسب تخصص در جنبه‌های مختلف این صنعت اعم از علمی، فنی و بازرگانی و شناختن و شناساندن خصوصیات صنعت نفت ایران و شرکت موثر در مجامع بین‌المللی و کنفرانس‌هایی که این کلیات در آن بحث می‌شود به پایه کارشناسان کشورهای بزرگ نفتی جهان برسند و به طرز منظم در این زمینه‌ها با یکدیگر همکاری کنند. این منظور البته در هر حال ضمن فعالیت‌های شرکت ملی نفت ایران حاصل می‌گردید، اما چنین احساس می‌شد که موضوع به اندازه‌ای دارای اهمیت است که لازم است بیرون از چارچوب عملیات اجرایی شرکت، سازمانی برای پیشبرد مرام‌های مزبور ایجاد شود، چنانکه در کشورهای غرب نیز موسساتی خارج از تشکیلات شرکت‌های نفت برای فعالیت اختصاصی در این زمینه‌ها وجود دارد، مانند انجمن فرانسه و انجمن نفت آمریکا. در سال ۱۳۳۵عده‌ای از کارشناسان با سابقه صنعت نفت ایران درصدد برآمدند که برای انجام منظورهای بالا انجمنی تاسیس کنند و شرکت ملی نفت نیز از این فکر استقبال و به عملی نمودن آن کمک کرد. به این ترتیب پس از انجام مشورت‌های لازم و فراهم آمدن ترتیبات مقدماتی در پایان سال ۱۳۳۷ موسسه‌ای به نام انجمن نفت ایران با ۲۴ عضو موسس که همه آنها از کارمندان عالی‌رتبه شرکت نفت یا شرکت‌های عامل بودند به ثبت رسید و در بهمن ماه ۱۳۳۸ رسما شروع به کار کرد. مرکز انجمن در تهران است، ولی انجمن می‌تواند در نقاط دیگر شعبه دایر کند.
هدف‌های انجمن به طوری که در اساسنامه تشریح شده، به شرح زیر است: ایجاد آشنایی، همکاری و مشاوره بین کسانی در بخش‌های مختلف صنعت نفت و صنایع وابسته به آن مشغول کار هستند، پیشرفت تحقیقات و مطالعات راجع به همه جنبه‌های صنعت نفت و صنایع وابسته، جمع‌آوری اطلاعات و آمارهای مربوطه، نشر و توزیع این‌گونه اطلاعات، کمک به تعلیم و تربیت افراد شاغل در صنعت نفت یا داوطلب ورود به خدمت در امور فنی صنعت مزبور، تاسیس کتابخانه و جمع‌آوری نشریه‌ها و اسناد و نقشه‌ها و به طور کلی مدارک مورد استفاده علاقه‌مندان به صنعت نفت، تالیف و ترجمه و نشر کتاب‌ها و مقالات علمی مربوط به صنعت نفت و صنایع وابسته، همکاری با سایر موسسات و انجمن‌هایی که در ایران و کشورهای دیگر با هدف‌های مشابه تشکیل شده باشند.
انجمن دارای شش نوع عضویت می‌باشد: دو نوع که دارای حق رای هستند و شرط قبول آنها پایه تحصیلات و سابقه تجربه در صنعت نفت و احراز مقام مسوولیت‌دار در موسسات نفتی است؛ اعضای دیگر که حق رای ندارند از انواع زیر تشکیل می‌شوند: یک نوع برحسب پایه تحصیلی و اشتغال به خدمت در صنعت نفت ،یک نوع که شرط آن صرفا دانشجو بودن است، یک نوع عضو افتخاری و بالاخره یک نوع موسوم به « عضو مجتمع» که تفاوت آن با سایر انواع عبارت از دارا بودن شخصیت حقوقی است، مانند شرکت‌ها و انجمن‌ها و ادارات و موسسات علاقه‌مند به امور صنعت نفت.
ارکان انجمن عبارتند از: الف) مجمع عمومی که به صورت عادی سالی یک بار از اعضای دارای حق رای تشکیل می‌شود و وظایف آن عبارت از انتخاب عده‌ای از اعضای شورا و رسیدگی به گزارش عملیات و ترازنامه سالانه انجمن و قرائت مقالات علمی است و به طور فوق‌العاده در هر موقع به دعوت شورا برای رسیدگی به امور انجمن ممکن است منعقد شود. ب) شورا که مرکب از رییس، نایب رییس، دبیرکل، خزانه‌دار، عضو مسوول انتشارات فنی، عضو مسوول انتشارات غیرفنی، تعدادی عضو به انتخاب مجمع عمومی، روسای سابق انجمن و یک نماینده محلی از هر شعبه است. اداره امور انجمن به طور کلی، انتخاب کمیته‌های مختلف و تصویب آیین‌نامه‌های آنها، مطالعه و رد یا قبول مقالات برای انتشار از طرف انجمن به عهده شورا است. ج) هیات مدیره که از رییس شورا و دبیرکل و خزانه‌دار تشکیل می‌شود امور جاری انجمن را اداره نموده و در مقابل مراجع قانونی نمایندگی رسمی انجمن را داراست.
منابع مالی انجمن عبارتند از: حق عضویت اعضا به علاوه هدایا. انجمن می‌تواند هر گونه اموال و وجوه لازم را تهیه کند و به هر نحو که مقتضی بداند برای اجرای هدف‌های انجمن مصرف نماید. انجمن بلافاصله پس از تشکیل شروع به تهیه و نشر مقالات و اطلاعات آماری درباره پیشرفت‌های علمی صنعت نفت در ایران نمود. اولین شماره نشریه انجمن نفت ایران، در فروردین ماه ۱۳۳۹ به دو زبان فارسی و انگلیسی منتشر شد. از آن تاریخ تا آذر ۱۳۵۳، ۵۶ شماره منتشرشده و بیش از ۲۰۰ مقاله تا این تاریخ در نشریه مزبور انتشار یافته است که بسیاری از آنها دارای جنبه ابتکاری و محتویات قابل استفاده جهانی است. به طوری که چندین مقاله با اجازه انجمن در نشریات نفتی جهان دوباره چاپ شده و به این وسیله اطلاعات و مسائل فنی نفت ایران نه تنها به اعضای انجمن بلکه به دست علاقه‌مندان صنعت نفت در دورترین نقاط جهان رسیده است.
مهم‌ترین جنبه بین‌المللی فعالیت انجمن نفت ایران شرکت در کنگره جهانی نفت است. ارتباط نزدیک هدف‌های انجمن نفت ایران با کار این موسسه مهم جهانی واضح است؛ زیرا در این کنگره که هر چهار سال یکبار در یکی از شهرهای مهم جهان تشکیل می‌شود نمایندگان برجسته‌ای از کشورهای ذی‌علاقه به صنعت نفت گرد آمده و پیرامون مسائل فنی و علمی و اقتصادی نفت فارغ از ملاحظات سیاسی یا مقاصد تبلیغاتی و تجاری به ایراد سخنرانی و بحث و گفت‌وگو و تبادل اطلاعات می‌پردازند. عضویت ایران در این کنگره که مقدمات آن طی چهارمین اجلاسیه منعقد در رم فراهم شده بود پس از تشکیل انجمن نفت ایران به آن انجمن واگذار شد و برای آنکه امور مربوط به شرکت کارشناسان ایرانی در کنگره به بهترین وضع اداره شود کمیته مخصوصی برای این موضوع در انجمن دایر شد و در نتیجه اقداماتی که صورت گرفت انجمن نفت ایران به عضویت شورای دائمی کنگره جهانی نفت و همچنین عضویت کمیته اجرایی آن پذیرفته شد. شورای دائمی از ۱۷ عضو اصلی و کمیته اجرایی از ۱۴ عضو دائمی تشکیل می‌شوند و ایران با عضویت در این دو رکن کنگره می‌تواند در طرح و تنظیم فعالیت‌های علمی و به طور کلی تصمیمات کنگره سهم موثری داشته باشد.
انجمن نفت ایران در کنگره جهانی خوردگی فلزات نیز عضویت دارد و یکی از اعضای دائمی شورای آن است و با کنگره‌ها و انجمن‌های نفتی دیگر نیز مانند موسسات زمین شناسی آمریکا و انگلستان به صورت عضویت یا همکاری در تماس و ارتباط است. همچنین انجمن در اولین کنگره جهانی نفت و دریا که در سال ۱۳۳۴ در موناکو دایر شد با اعزام ۱۶ نماینده و ارائه چهار مقاله شرکت کرد.
در زمینه‌های دیگر فعالیت‌های مستمر و موثر انجمن نفت ایران باید به شرکت آن در سمپوزیوم‌ها و سمینارهایی که در مورد مسائل مختلف صنعت نفت ( زمین شناسی، لرزه نگاری، حفاری، تولید، مصرف، پتروشیمی، آلودگی هوا) تشکیل شده اشاره نمود.
منبع: صنعت نفت ایران؛ بیست سال پس از ملی شدن
ارسال نظر