تاریخ جهان- ریچارد نیکسون و نفت پس‌از جنگ
طعمه لذیذ برای قدرت‌های بزرگ
«تصور کنید زنی ثروتمند هستید و به تنهایی در شهر کوچکی زندگی می‌کنید که مشتی ولگرد و بیکاره شما را احاطه کرده باشند. همه می‌دانند که شما در زیر تشک تختخوابتان الماسی گرانبها به ارزش میلیون‌ها دلار پنهان کرده‌اید و هیچ پلیس و نگهبانی نیز از شما حفاظت و نگاهبانی نمی‌کند.» آنچه خواندید تعریف ژون. پی.روش از کشور عربستان است و نفتی که این کشور روی آن قرار گرفته است. دربخش دیگری از خاطرات نیکسون که از کتاب « جنگ حقیقی» گزیده شده است، شرح خاطرات او از نفت عربستان را مرور می‌کنیم.
روس‌ها کشور افغانستان را مورد تجاوز قرار داده‌اند؛ مساله‌ای که بدون تردید در صورت وجود شاه بر اریکه قدرت و تخت سلطنت ایران با توجه به روابط دوستانه‌ای که با ایالات متحده آمریکا داشته و آمریت و نفوذی که بر روی ارتش اعمال می‌نمود، غیرقابل تصور بود. دولت پاکستان اکنون حرارت سوزان نفس‌های خرس روسیه را در همسایگی و در طول مرزهای خود احساس می‌نماید. پاکستانی‌ها در معرض مخاطره‌ای جدی از ناحیه روس‌ها می‌باشند که با تحریک و اغوای قبایل بلوچ و پشتو به سرکشی و عصیان خطر از میان رفتن و زوال آنچه که از این کشور باقی مانده، احساس می‌شود. خلاصه آنکه سرتاسر این منطقه را اغتشاش و آشوب فراگرفته و تنها سوالی که برای همگان مطرح می‌باشد این است که کدام کشور می‌تواند جانشین ایران بشود؟ عربستان سعودی در راس همه کشورهای منطقه با قریب یک چهارم ذخایر نفتی جهان مواجه با این سوال می‌باشد.
دولت تندرو عراق در حال حاضر قوی‌ترین نیروی نظامی خلیج فارس به شمار می‌رود و واحدهای نظامی وی در حد منطقه از قدرت قابل توجهی برخوردار است. ارتش این کشور دارای چهار لشگر زره پوش و دو لشگر موتوریزه و سه هزار تانک ساخت شوروی و فرانسه و وسایل زرهی مختلف و چهار لشگر پیاده‌نظام می‌باشد و لذا این ارتش قابلیت حمله و تجاوز به کشورهای کویت و عربستان‌سعودی و ایران را خواهد داشت. قوای مسلح عراق یکبار در سال ۱۹۶۱ و برای بار دوم در ۱۹۷۳ به کشور کویت تجاوز نمودند. در درگیری سال ۱۹۶۱ بر اثر فشار دولت بریتانیا و سایر کشورهای عرب عراق قوای خود را از مرزهای کویت به عقب کشید؛ ولی در ۱۹۷۳ مجددا ارتش این کشور به کویت حمله برد و قسمتی از خاک آن را به تصرف درآورد. کشورهای عراق و کویت اختلافات ارضی خود را حل و فصل نموده‌اند؛ ولی خطر درگیری و برخورد بین این دو کشور در آینده باز هم وجود دارد.
قسمت اعظم ذخایر نفتی منطقه خلیج فارس در فاصله چند صد کیلومتری مرزهای عراق مجاور ایران، کویت، عربستان سعودی و امارات متحده عربی نهفته است و لذا هرگاه احیانا عراق دست به یک رشته عملیات تجاوزکارانه به یکی از مناطق مذکور زده و در این عمل خود توفیق حاصل نماید، نتیجه آن انتقال و جابه‌جا شدن ثروت‌های عظیمی در این منطقه از جهان خواهد گردید.
در حال حاضر کشور عراق در خطر اولویت و مزیت سیاسی منطقه خلیج‌فارس قرار دارد و با اینکه رژیم مطلقه و تندرو امروز عراق ضد آمریکایی می‌باشد؛ ولی به هیچ وجه تحمل حضور روس‌ها را در منطقه خلیج‌فارس نداشته و در نتیجه امکان تجدیدنظر در خط مشی و موضع گذشته وی وجود دارد.برای ایالات متحده آمریکا دلایل کافی و منطقی زیادی در مورد بهبود روابط با کشور عراق موجود است. از طرف دیگر شوروی‌ها به نوبه خود برای دستیابی و نفوذ در این کشور از هیچ‌گونه کوششی فروگذاری نداشته‌اند؛ ولی عراقی‌ها با از بین بردن و قطع نفوذ حزب کمونیست چهره مخالف خود را به روس‌ها نشان داده‌اند، در سال‌های ۱۹۷۷ و ۱۹۷۸ کمونیست‌ها برای تشکیل عواملی در ارتش عراق دست به اقداماتی زدند؛ ولی مساعی آنها به شدت در هم شکسته شد و عاملین و محرکین مزبور اعدام گردیدند. با تمام این مراتب و با وجود عدم توفیق این‌گونه تحریکات و توطئه‌ها با توجه به تاریخ بیست ساله اخیر نتیجه می‌شود که این کشور همیشه در معرض خطر کودتا یا توطئه‌ای برای کودتا بوده است. بنابراین باید انتظار داشت که شوروی برای رخنه و نفوذ در ارتش این کشور تمام مساعی خود را مبذول خواهد کرد؛ به خصوص از تمایلات شدید عراقی‌ها نسبت به جلب سایر کشورهای عرب در جبهه ممالک مخالف جهان غرب حداکثر بهره‌برداری را خواهد نمود.
طعمه لذیذ و اشتها‌آور
کشور عربستان سعودی با ذخایر عظیم نفتی و وسعت خاک و جمعیت قلیل و ارتش کوچک خود برطبق تعریفی که ژون.پی.روش، مورخ مشهور در مورد این کشور نموده است آن را «طعمه لذیذ برای قدرت‌های بزرگ» نام نهاده و همچنین یکی از شخصیت‌های عالی‌رتبه آمریکا عربستان را این طور تعریف و توصیف نموده است: تصور کنید زنی ثروتمند هستید و به تنهایی در شهر کوچکی زندگی می‌کنید که مشتی ولگرد و بیکاره شما را احاطه کرده باشند. همه می‌دانند که شما در زیر تشک تختخوابتان الماسی گرانبها به ارزش میلیون‌ها دلار پنهان نموده‌اید و هیچ پلیس و نگهبانی نیز از شما حفاظت و نگاهبانی نمی‌نماید. گاه به گاه رییس پلیس محل با کشیدن سوت از برابر محل سکونت شما عبور نموده و با دست اشاره‌ای نیز حواله شما می‌نماید در چنین شرایطی آیا شما احساس امنیت و آرامش می‌کنید؟»
از نظر موقعیت سیاسی و جغرافیایی برای دستیابی و تسلط بر عربستان سعودی چهار طریقه مختلف قابل تصور می‌باشد:
۱از طریق کشورهایی که در جنگ اعراب و اسرائیل مداخله مستقیم دارند و عبارتند از: مصر، اردن هاشمی، سوریه و اسرائیل.
۲از راه خلیج فارس و کشورهای ساحلی این منطقه یعنی ایران و عراق یا از شیخ‌نشین‌های کوچک امارات متحده عربی.
۳از طریقه شاخ آفریقا (سومالی) که در آن سوی دریای سرخ واقع شده.
۴از منطقه عمان یا شمال آن و یمن جنوبی واقع در انتهای شبه جزیره عربستان.
در نهایت مجموعه حوادث و مسائل مذکور
که موجب بروز اغتشاش و ناآرامی در این منطقه گردیده عواملی است که سبب نگرانی و اضطراب عربستان سعودی می‌باشد.
یکی از جمله موارد نگرانی دولت عربستان سعودی این است که هر گاه نتیجه جنگ اعراب و اسرائیل منجر به نوعی توافق شود که حالا مساله فلسطین به نحوی دلخواه حل و فصل نگردد، موجب افزایش نارضایی‌ها و در نتیجه سبب ادامه جنگ‌های استقلال‌طلبانه فلسطینی‌ها خواهد گردید؛ به طوری که در سال ۱۹۷۶ سازمان آزادی‌بخش فلسطین کشور لبنان را با درگیر کردن در آتش جنگ‌های داخلی به بی‌نظمی و اغتشاش کشانید. در دوران ریاست جمهوری من فلسطینی‌ها در طول سه ماه و در دو نوبت برای قتل ملک حسین، پادشاه اردن دست به اقدام زده و برای برانگیختن جنگ داخلی در این کشور و سقوط دولت مذکور کوشش زیادی به خرج دادند. تروریسم حربه و اسلحه درجه اولی برای سازمان آزادی‌بخش فلسطین است. عربستان سعودی در مقابل فعالیت‌های تروریستی فوق‌العاده آسیب‌پذیر می‌باشد. به خصوص که در حدود دو ثلث کارگران بخش استخراج نفت این کشور فلسطینی هستند؛ به علاوه کارگران مذکور موجب تقویت موضع اعراب تندرو بوده یعنی مساله‌ای که منتج به تضعیف موقعیت یک حکومت میانه‌رو در عربستان سعودی می‌گردد.کشور عربستان سعودی از دو طرف سواحل خلیج‌فارس مواجه با تهدید و خطر است. به این معنی که از طرفی این کشور از قدرت نظامی همسایه خود عراق مضطرب و نگران بوده و از طرف دیگر برچیده شدن و انهدام بساط و رژیم سلطنتی در کشور ایران موجب متزلزل شدن پایه‌های بسیاری از تخت و تاج‌های این منطقه گردیده که از آن جمله کشور عربستان سعودی است. مسائل و اختلافات داخلی در امیرنشین‌های کوچک ساحلی خلیج‌فارس موجب گردیده که آنها نیز بالقوه دچار ضعف و تزلزل بشوند. به عنوان مثال در کشور کوچک کویت با جمعیتی معادل یک میلیون نفر نیمی از آن به ترتیب ۲۵۰.۰۰۰ نفر از اعراب فلسطین و ۲۵۰.۰۰۰ نفر دیگر خارجی می‌باشند. در امارات متحده عربی و از جمله امیرنشین قطر فقط یک ربع از جمعیت آن بومی و محلی هستند. اختلافات فی‌مابین هفت امیرنشین دیگر که در سال ۱۹۷۱ جمعا امارات متحده عربی را به وجود آورده‌اند، ممکن است در آینده حوادث قابل انفجاری را به بار آورد.
هر گاه نظری به آن سوی دریای سرخ و منطقه شاخ آفریقا افکنده شود ملاحظه می‌گردد که عربستان سعودی مستقیما مورد تهدید رژیم مورد حمایت روس‌ها یعنی اتیوپی می‌باشد که در دو جبهه مختلف آتش جنگ و ناامنی را دامن زده است: اول به منظور تسلط و دست یافتن بر ایالت اریتره که هدف آن کنترل بنادر دریای سرخ می‌باشد، ثانیا جنگ علیه سومالی در مورد اختلاف بر سر صحرای اوگادن. از طرفی می‌توان گفت که دولت سعودی نیز تا اندازه‌ای در زمینه بستگی‌های سابق کشورهای مصر و سودان و اطاعت و تبعیت آنها از روسیه شوروی مسوول بوده است و به همین دلیل کمک‌هایی نیز به سومالی اختصاص داده و در عین حال از حمایت‌های آمریکا در مورد سومالی و اریتره عمیقا مایوس و ناراضی بوده است. باید گفت که کشور اتیوپی دارای سی میلیون جمعیت می‌باشد که تقریبا چهار برابر عربستان سعودی است بنادر اریتره در دریای سرخ بر منتهی‌الیه این دریا که سه‌‌چهارم سواحل عربستان سعودی را در برمی‌گیرد مسلط بوده و نظارت دارند.در منتهی‌الیه شبه جزیره عربستان یعنی در حدود عمان و یمن شمالی و جنوبی شورش و اغتشاش به صورت مساله‌ای دائمی و عادی شده است. یمن جنوبی به صورت آلت دست و عاملی مطیع برای شوروی‌ها درآمده است. این کشور خشک و لم یزرع در واقع وعده‌گاه و محل ملاقات و تلاقی مشاورین نظامی، شوروی و کوبا و کارشناسان آلمان شرقی و سازمان خفیه پلیسی بوده و عوامل احزاب کمونیست این کشورها دو میلیون جمعیت این کشور را تحت کنترل و نظارت درآورده و ماموریت آنها رساندن کمک به کشور یمن جنوبی برای دست‌اندازی و تجاوز به همسایگان خود من‌جمله یمن شمالی و عمان است.
کشور یمن شمالی فاقد منابع و ذخایر نفتی بوده و از نظر صنعتی فاقد هرگونه ارزش و اهمیتی است ولی با جمعیتی معادل شش میلیون نفر تقریبا همان اهمیت و ارزش عربستان سعودی را دارد. کشور یمن شمالی با اینکه از جمله طرفداران غرب محسوب می‌شود؛ ولی اخیرا با خرید مقادیری اسلحه از کشور شوروی چنین نشان می‌دهد که در دو جبهه بازی می‌کند به طوری که هر آینه بر اثر واژگون شدن حکومت فعلی یا اتحاد و یگانگی با یمن جنوبی این کشور تحت نفوذ و کنترل کمونیست‌ها درآید در نتیجه عربستان سعودی به صورت کاملا جدی مورد تهدید قرار می‌گیرد. در اینجا باید متذکر گردید که در حدود یک میلیون نفر از تبعه یمن شمالی در عربستان سعودی کار می‌کنند.
ارسال نظر