کتاب‌های درسی به مثابه ابزاری برای پیشبرد افکار هیات حاکمه در دوران رضاشاه تشدید شد. این خواسته موجب شد سازمانی برای تدریس کتاب‌ها تاسیس شود. پرویز ناتل خانلری، از چهره‌های سرشناس فرهنگی در اوایل دهه ۱۳۲۰ در نقد کتاب‌های نوشته شده نوشت که ابتذال در این حوزه راه یافته است... مرحوم جلال آل‌احمد مقاله «بلبشوی کتاب‌های درسی» را در همین مورد نوشت. با وجود آنکه در سال ١٣٣٥ شورای عالی فرهنگ اساسنامه‌ای راجع به کتاب‌های درسی دبیرستان‌ها و موضوع چاپ و توزیع و بهای آنها تصویب کرد و کمیسیون‌هایی برای حصول صحت مطالب‌، هماهنگی با برنامه‌ها‌، رعایت نظم منطقی‌، هماهنگی و اطمینان را تشکیل داد باز هم نتیجه «اصطلاحات و سادگی و روانی عبارات و ملاحظات‌ترتیبی نبخشید و گره از کار نگشود. به ناچار وزارت فرهنگ تالیف و نشر کتاب را دوباره به موجب تصویب‌نامه ۱۸/۱۲/۱۳۴۱ خود بر عهده گرفت و به کار پرداخت. ابوالقاسم پورحسینی می‌نویسد: در سال ١٣٢٥ تا مرداد ١٣٣٢ انتشار کتاب‌های درسی آزاد شده بود و وزارت معارف [فرهنگ] با تعیین برنامه چاپ کتاب‌های درسی را آزاد گذاشته بود. دبیران گروه گروه و دسته‌‌دسته جمع شده بودند و کتاب درسی می‌نوشتند و به وسیله بعضی از ناشران‌، کتاب‌های خود را به فروش می‌رساندند. قیمت کتاب‌ها دلخواه ناشر بود و تبلیغات کتب دبیرستانی هم رواج داشت. بازار رشوه و غیره هم گویا رواج داشت. هر کسی می‌توانست با اعمال نفوذ و توصیه از اولیای معارف سفارش‌نامه‌ای بگیرد. روزی محمد رمضانی[صاحب انتشاراتی کلاله خاور]‌، دست پرویز [شهریاری] را گرفت و برد توی پستو و گفت: می‌دانم علی الظاهر آزاده‌ای و مبارزه سیاسی هم می‌کنی و با فساد و دزدی و احتکار هم مخالفی. بیا و یک کار بکنیم! تو بیا هفت کتاب ریاضی برای دوره اول دبیرستان بنویس و من هم آنها را چاپ می‌کنم و با کمترین قیمت می‌فروشم و از این کتاب‌فروشی‌ها و طمع کاری و تعدی بعضی افراد به بچه‌ها جلوگیری می‌کنیم. نه تو پول تالیف بگیر‌، نه من پول اضافه.

یک دستگاه چاپ دستی هم داشت که خودش با آن کار می‌کرد و همه زحمت چاپ و انتشار را خود بر عهده داشت. خودش پول کاغذ و مرکب را حساب کرد و قیمت کتاب‌ها هر کدام ١٠ ریال گذاشته شد و بازار را شکست و کتاب‌ها را گرفت و مردم خیلی راضی شدند و شهرتی برای او و پرویز به دست آمد. کلاله خاور شهرت یافت و پس از چندی کار بالا گرفت و خدمتی جانانه با مساعدت آن مرد بزرگ انجام شد.

دکتر پرویز ناتل خانلری وزیر فرهنگ درباره کتاب‌های درسی چنین گفت:

وضع کتاب‌های درسی ‌ایران در سال‌های اخیر از نظر ابتذال محتویات و تنوع بی حد و حصر و گرانی آنها و زدوبندها و سوءاستفاده‌هایی که در کارها بود به جایی رسید که می‌بایست تصمیمات قاطعی به نفع مردم گرفته شود و آن فساد و هرج‌و‌مرج پایان یابد. به همین منظور هیات وزیران در جلسه ۱۸/۱۲/۱۳۴۱ تصویب‌نامه زیر را اعلام کرد. به منظور بهبود وضع کتب درسی دبستان‌ها و دبیرستان‌ها و تهیه متن کتاب‌هایی که متناسب با پیشرفت علم و فرهنگ و ارزانی بها و توزیع منظم باشد، هیات وزیران تصویب نمودند:

ماده ١. تالیف و تهیه کتاب‌های درسی دبستان و دبیرستان از‌این تاریخ منحصرا‌ بر عهده وزارت فرهنگ (آموزش‌وپرورش کنونی) است.

ماده ٢. برای تهیه متون ‌این کتاب‌ها هیاتی در وزارت فرهنگ مرکب از عده‌ای از دبیران و استادان و سایر دانشمندان به تشخیص و دعوت وزارت مزبور تشکیل می‌گردد.

ماده ٣. مادامی‌ که چاپخانه‌های وزارت فرهنگ یا دولتی تا آن حد مجهز نشده است که بتواند کلیه کتاب‌های مورد نیاز را تهیه کند، وزارت فرهنگ می‌تواند چاپ و توزیع این کتاب‌ها را به شرکتی مرکب از ناشران و کتابفروشان که صلاحیت فنی و علمی‌ و مالی ‌این شرکت مورد تایید وزارت فرهنگ قرار گیرد برای مدت معینی واگذار نماید.

ماده ٤. تا زمانی که متن تمام یا بعضی از کتاب‌های دبیرستانی از طرف هیات مذکور در ماده ٢ تهیه نشده وزارت فرهنگ می‌تواند از بین تالیفات موجوده موقتا یک کتاب را برای تدریس هر ماده درسی انتخاب و بر طبق مقررات‌ این تصویب نامه منتشر کند.

به دنبال ‌این تصویب نامه سه کار اساسی زیر صورت گرفت:

١. تشکیل شرکت سهامی ‌طبع و نشر کتب درسی‌، که قرارداد چاپ و توزیع کتاب‌های درسی به آن واگذار شد.

٢. تشکیل ١٤ کمیسیون با شرکت ٦٣ نفر از استادان و دبیران کارآزموده برای انتخاب یک کتاب برای هر ماده درسی.

٣. تهیه اساسنامه سازمان کتاب‌های درسی‌ایران و به تصویب رساندن قانون آن.

ماده یک و دو ‌این اساسنامه چنین است:

ماده ١. به منظور تالیف و تهیه متون کتاب‌های درسی مورد نیاز دبستان‌ها و دبیرستان‌های کشور یک مرکز علمی ‌به نام سازمان کتاب‌های درسی‌ایران تحت نظر وزارت فرهنگ طبق مقررات زیر تاسیس می‌شود.

ماده ٢. سازمان دارای شخصیت مستقل حقوقی است و رییس سازمان نماینده قانونی و مسوول اجرای آن و سرپرست دستگاه‌های اداری و علمی ‌آن خواهد بود.

بر طبق مواد دیگر ‌این تصویب نامه یک مرکز علمی‌، غیرانتفاعی به نام سازمان با توجه به سنن مذهبی‌، علمی‌، کتاب‌های درسی تشکیل می‌گردد تا کتاب‌های ‌ایران را فرهنگی و ملی و نیازمندی‌های حال و‌آینده کشور بر مبنای آخرین و صحیح‌ترین اطلاعات علمی ‌و متناسب با اصول تعلیم‌و‌تربیت و استعداد دانش‌آموزان در سال‌ها و مراحل مختلف تحصیل و رعایت نظم طبیعی و منطقی و همراه با تصاویر لازم آماده گردد و سادگی و روانی عبارات و هماهنگی اصطلاحات علمی‌و املای واحد صحیح و اصول نقطه‌گذاری در آنها ملحوظ گردد.

به دنبال ‌این اساسنامه مقدمات تشکیل سازمان کتاب‌های درسی‌ایران فراهم شد و سرانجام نخستین جلسه هیات امنای آن با شرکت آقایان دکتر خانلری‌، دکتر ضیایی‌، در تاریخ ۱۴/۰۸/۱۳۴۳ تشکیل شد و دکتر محمود بهزاد، رضا اقصی‌ و پروفسور فاطمی با پیشنهاد وزیر فرهنگ و تصویب هیات دولت به مدت سه سال به ریاست سازمان کتاب‌های درسی‌ایران منصوب شد.