سالروز مرگ گالبریت،اقتصاددانان بزرگ

دهم اردیبهشت ۱۳۸۵ (۳۰ آوریل ۲۰۰۶) پروفسور «جان کنت گالبریت» از اقتصاددانان مهم جهان در۹۷ سالگی در کمبریج (ماساچوست) درگذشت. وی ۳۳ کتاب نوشته است که معروف‌ترین‌شان «جامعه دارا» است که در سال ۱۹۵۸ انتشار یافت. جان کنت گالبریت را می‌‌توان یکی از بزرگ‌ترین اقتصاددانان قرن بیستم محسوب کرد؛ وقتی در زمستان سال ۲۰۰۶ سردبیر یکی از پرنفوذترین نشریه‌های اقتصادی با دعوت به یک رای‌گیری اینترنتی برای یافتن نام پنج تن از بزرگ‌ترین و موثرترین اقتصاددانان قرن بیستم اقدام کرد، نام گالبریت در رده سوم قرار گرفت. وی در ۱۵ اکتبر ۱۹۰۸ در شهر اونتاریو کانادا در یک خانواده کشاورز دیده به جهان گشود و در ۲۹ آوریل ۲۰۰۶ در کمبریج ماساچوست به مرگ طبیعی درگذشت. او که یک نظریه‌پرداز در مکتب نهادیون محسوب می‌شود، به‌دلیل ارائه تئوری‌هایی در تبیین علل ظهور بحران بزرگ سال ۱۹۲۹، شیوه‌های مبارزه با فقر، توسعه‌ اقتصادی، مهار تورم، گسترش برنامه‌ پژوهشی کینزی و تعمیق دیدگاه پساکینزی در شاخه‌ علم اقتصاد کلان، اهمیت زیادی در میان دانشمندان اقتصاد دارد. البته وی دستی نیز در زمینه تاریخ‌نگاری اقتصادی داشته است؛او به اقتصاد در چارچوب مناسبات قدرت نگاه می‌کند؛ در دیدگاه گالبریت قدرت به‌معنای توانایی افراد و نهادها در واداشتن دیگران به اطاعت و پیروی از برخی اهداف خاص است که عموما از دید اقتصاددانان مغفول مانده است. وی با توجه به نقدهایی که به نحوه‌ عملکرد بازارهای آزاد داشت، پیشنهاد نوعی سوسیالیسم منحصر به فرد را با محوریت دولت ارائه می‌داد. نوشته‌های او عموما انتقادی از اقتصاددانان جریان غالب بود. وی زبان اقتصاددانان را بی‌ارتباط با مسائل دنیای واقعی می‌دانست و اقتصاددانان جدید را متعصب در استفاده از مفهوم‌های غیرقابل قبول بازار آزاد و رقابت و علت آن‌را وجود شبکه‌ای از قدرت مرئی و نامرئی در پس پرده این تعصب می‌دانست. وی دهه‌های متوالی به‌جد در حال به‌هم ‌ریختن این تعصب کوشید و با استفاده از زبانی غیرریاضی و واقع‌گرایانه، با استفاده از بینش‌ها و دستاوردهای برآمده از سایر علوم اجتماعی تلاش کرد که این انحراف را به‌گونه‌ای ترمیم کند. وی در حدود هفت دهه از مشاوران دموکرات‌ها در صحنه سیاسی ایالات متحده محسوب می‌شد.او نخستین مدرک خود را در رشته کشاورزی از دانشگاه اونتاریو گرفت. در سال ۱۹۳۲ به آمریکا رفت و در سال ۱۹۳۴ مدرک دکترای خود را در کالیفرنیا گرفت و از سال ۱۹۳۹ تدریس در هاروارد را آغاز کرد. در سال ۱۹۵۹ به‌عنوان پرفسور در هاروارد ادامه کار داد و بالاخره در ۱۹۷۵ از این دانشگاه بازنشسته شد.در ۱۹۴۲ در خلال جنگ جهانی دوم، مسوولیت کنترل قیمت‌ها و تورم را برای جلوگیری از فلج شدن اقتصاد به‌عهده داشت. گالبریت خود، معتقد بود که بیشترین قدرت عملی را در آن دوران داشت و در پست‌های دیگر پس از آن، بیشتر به‌مثابه یک ناظر و در حاشیه قرار داشت. وی در سال ۱۹۴۳ تصدی بررسی بمباران‌های استراتژیک را به عهده گرفت که در آنجا اثبات کرد هزینه‌ای که در این بمباران بر آمریکا وارد می‌شود، بیش از خسارتی است که به آلمان‌ها وارد می‌شود. ورود موفق وی به فعالیت‌های سیاسی، تقریبا از همکاری با دولت‌ آیزنهاور آغاز شد. او در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا ۱۹۶۰ یکی از مشاوران انتخاباتی جان‌اف کندی بود و با پیروزی او، از سال ۱۹۶۱ تا ۱۹۶۳ به‌عنوان سفیر آمریکا در هند منصوب شد. در ۱۹۶۳ به وطن بازگشت. چندی در هاروارد به تدریس پرداخت و پس از قتل کندی از فعالیت‌های سیاسی خود کاست. گالبریت در دوران زندگیش در حدود ۵۰ کتاب و ۱۰۰۰ مقاله به‌رشته تحریر درآورد. وی در سال ۱۹۷۲ به‌عنوان رییس انجمن اقتصاددانان آمریکا انتخاب شد و مدت زمانی نیز در مجله فیوچر(Future Magazine) فعالیت می‌کرد.