مصوبه محدودیت ساخت و توزیع مواد مخدر

گروه تاریخ اقتصاد- در تاریخ ۳۰ تیرماه سال ۱۳۱۳ نظامنامه «تحدید ساخت و تنظیم و توزیع ادویه مخدره» در هیات وزیران تصویب شد. تاریخچه مصرف مواد مخدر و مسکرات در ایران الگویی متفاوت از کشورهای صنعتی داشته است. در ایران پیش از اسلام نوشیدن مسکرات رواج داشت و پس از اسلام با منع مصرف مسکرات، استفاده از تریاک و حشیش در برخی از نقاط کشور به‌عنوان داروی اولیه شدت یافت. مصرف تریاک به‌طور سنتی در ایران معمول بود و بسیاری از مردمی که تریاک مصرف می‌کردند از جامعه طرد نمی‌شدند. مساله اعتیاد به تریاک از ربع سوم قرن نوزدهم آغاز شده و قبل از آن اگرچه در دسترس بوده ولی اعتیاد به آن از شیوع چندانی برخوردار نبوده است. در زبان فارسی به چیزی که ایجاد سستی و رخوت می‌کند، مخدر گفته می‌‌شود. اما آن چیزی که در فرهنگ عامه از کــلمات مخدر و مواد مخدر استنباط می‌شود منظور کلیه داروهایی است که به نحوی اعتیاد آور باشند به عبارت دیگر کلیه داروهایی که مصرف آنها باعث خوگیری و اعتیاد گردد اعم از اینکه سستی‌زا، شورانگیز، وهم آور یا مُسکن و خواب‌آور باشد از نظر فرهنگ عامه مخدر محسوب می‌شود. در صورتی که تعریف ماده مخدر از نظرهای دارویی، روانشناسی، جامعه‌شناسی و سیاسی تفاوت‌هایی با تعریف عامه دارد. اعتیاد به مواد مخدر به عنوان یک مشکل اجتماعی پدیده‌ای‌ است استعماری که علاوه بر زمینه‌های ناسالم اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، و فرهنگی زمینه‌های شخصیتی، روانی و تربیتی نیز در چگونگی ابتلا به آن موثر است. امروزه وسعت این مشکل در جهان چنان گسترده شده که لودوینگ لوین، سم‌شناس معروف گفته است: اگر غذا را مستثنی کنیم هیچ ماده‌ای روی زمین نیست که به اندازه مواد مخدر این چنین آسان وارد زندگی شود. از این رو در قرن بیستم دولت‌ها اقداماتی را ضد تولید، فروش و مصرف مواد مخدر آغاز کردند. در ایران در سال ۱۳۰۷ قانون تحدید و انحصار تریاک و مجازات مرتکبین قاچاق مواد افیونی و تولید و توزیع غیرقانونی برای کاهش مصرف این ماده و مبارزه با آن وضع شده بود؛ اما در سال۱۳۲۰ این انحصار و کنترل محدود هم از بین رفت و در سال‌های جنگ جهانی دوم و بعد از آن قاچاق و مواد افیونی و اعتیاد آن رواج پیدا کرد. در سال ۱۳۳۴ قانون منع کشت خشخاش و جلوگیری از مصرف غیرطبی تریاک از تصویب مجلس گذشت و وزارت بهداری را مسوول امور معتادین قرار داد. در سال ۱۳۴۸، دولت قانون منع کشت خشخاش را لغو کرد و به جای آن قانون کشت محدود خشخاش و سهمیه کوپن تریاک را رواج داد. پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، در خرداد ماه ۱۳۵۹ قانون سهمیه تریاک معتادان مجاز لغو و دوره‌ای شش ماهه برای ترک اعتیاد مقرر شد. با پایان یافتن مهلت مقرر، اعتیاد جرم و معتاد مجرم شناخته شد و بنابر قانون رسیدگی به مساله معتادان در حوزه مسوولیت و اختیار دادسرای مواد مخدر قرارگرفت.