نرخ حمل و نقل در اصفهان سال 1287

گروه تاریخ اقتصاد- یکی از وظایف بلدیه‌ها آن بود که میزان کرایه حمل و نقل شهری را معین کنند تا امور مربوط به آن از آشفتگی درآمده و سر و سامانی بگیرد. بیش از یک صد سال پیش و در مردادماه سال ۱۲۸۷ بلدیه اصفهان هم به این وظیفه خود عمل کرده و در روزنامه محلی «کشکول» نرخ کرایه وسایل حمل‌ونقل شهری را اعلام کرده است. جالب است بدانیم این وسایل در آن روز شامل کالسکه و درشکه (ظرفیت ۴ نفر)، دلیجان (ظرفیت ۶ نفر) و دوچرخه (ظرفیت یک نفر) بوده است. مسلم در آن روزگار اعیان و طبقه بالای جامعه برای خود طویله و اسب، کالسکه و حداقل قاطر داشته‌اند که نیازی به وسایل عمومی نباشد. بنابر‌این استفاده از این وسایل برای کسانی بوده که از این امکانات محروم بوده‌اند. اعلان از طرف اداره جلیله بلدیه قرارداد کرایه کالسکه و درشکه و دلیجان و دوچرخه که به تصویب امنای انجمن بلدیه و امضای ایالت جلیله معین شده از این قرار است: داخل شهر ۱ـ از میدان شاه تا اطراف محلات داخلی شهر که از دروازه خارج نشوند تا مقصد ۲ قران. در مراجعت هم ۲ قران. نیم ساعت حق توقف، زاید بر نیم ساعت، ساعتی ۲ قران. ۲ـ اگر کالسکه را در منزل خود احضار نمایند، هرگاه منزل در غیر خط مقصد واقع است یک قران علاوه باید بدهند. در صورتی که به ساعت معین که طلب ‌کرده‌اند، حاضر باشد. ۳ ـ هرگاه کالسکه را در منزل حاضر کردند و مسافر سوار نشد مجانا ۲ قران باید بدهد. یک قران حق احضار یک قران حق مراجعت. ۴ ـ اگر وسط راه مقصد مسافر پیاده شد، تمام کرایه را باید بدهد. ۵ ـ در منزل تا ربع ساعت معطلی از طرفین معاف است. ۶ ـ اگر به ساعت معین زودتر حاضر کرد، باید تامل نماید. ۷ ـ هرگاه از وقت معین گذشت و کالسکه را حاضر نکرد، در صورتی که مسافر سوار نشود به هیچ وجه حق کرایه ندارد. ۸ ـ سورچی در داخل شهر حق انعام ندارد. ۹ ـ اگر کالسکه در وسط راه عیب کرد، نصف کرایه حق دارد. راه تخته پولاد و جلفا کالسکه و درشکه از یک نفر الی چهارنفر و دلیجان شش نفر حق سواری دارد. هر دستگاهی یکسره ذهابا چهارقران. ذهاب و ایاب شش قران. نیم ساعت حق توقف. اگر از نیم ساعت گذشت هر ساعتی که مسافر توقف کالسکه را خواهش کرد ساعتی ۲ قران. خارج شهر ۱ـ تا یک فرسخ یکسره ۷ قران. دو سره یک تومان. زمان توقف یک ساعت. هرگاه علاوه بر یک ساعت شد هر چه بگذرد ساعتی ۲ قران. ۲ـ زیاده از یک فرسخ ذهابا یکسره فرسخی ۹ قران. ذهاب و ایاب فرسخی دوازده قران، یک شب حق توقف. زیاده از یک شب اگر خواهش توقف نمود، مخارج و علیق به عهده مسافر است. ۳ ـ هر نفری پنج من به وزن تبریز بار حق دارد حمل نماید. زاید بر پنج من را کرایه بدهد. ۴ ـ انعام سورچی از هر دستگاه ذهاب و ایاب فرسخی پنج شاهی. ۵ ـ اگر کالسکه وسط راه عیب کند، به هر نحو باشد، باید مسافر را به منزل برسانند یا آنکه دستگاه را صحیح کنند که مسافر سالم برسد. یا آنکه دستگاه دیگر برساند. ۶ ـ هرگاه مسافر به مقصد رسید وکالسکه را مرخص کرد که برای مراجعت به ساعت معین حاضر کند، باید نصف کرایه را به طور مساعده به سورچی بدهد. هرگاه سورچی به وقت مقرر حاضر کرد و مسافران از خیال حرکت منصرف شده‌اند، یا آنکه در آن محل حاضر نیستند، حق استرداد نصف کرایه را که مساعده داده‌اند ندارند. و هرگاه حاضر نکرد، تنخواهی که گرفته است رد نماید و مجازات هم بشود. دوچرخه سواری در شهر خطی یک قران. خارج شهر فرسخی ۲ قران. منبع: - روزنامه کشکول، سال دوم، ش ۳۳، ۹ شعبان ۱۳۲۷. - کتاب «اصفهان از انقلاب مشروطه تا جنگ جهانی اول» به کوشش عبدالمهدی رجایی، انتشارات دانشگاه اصفهان.