واکاوی - ۱۷ دی ۹۲

وقتی نهضت مشروطه شروع شد، سه وسیله یا به قول امروزی‌ها «مدیا» در آن زمان در اختیار آنها بود برای رساندن پیام خود. آنها به خوبی از این سه وسیله ارتباطی استفاده کردند؛ روزنامه، شعر و تئا‌تر. البته در آن زمان به خوبی متوجه بودند که اگر می‌خواستند، پیام نهضت که عبارت بود از جایگزینی «فئودالیسم» با «بورژوازی ملی» و «استبداد قاجار» با «نظام پارلمانی» را به مردم برسانند نیاز به استفاده از بیان‌های نو اجتماعی و هنری داشتند. تئاتر یکی از آن‌ها بود. «کابوس استبداد» نوشته ظهیرالدوله یکی از نمایش‌هایی است که به خوبی ظرفیت تئاتر در نهضت را نشان می‌دهد و حتی به خود نهضت هم به چشم انتقادی نگاه می‌کند.

البته در آن زمان به خوبی متوجه بودند که اگر می‌خواستند، پیام نهضت که عبارت بود از جایگزینی «فئودالیسم» با «بورژوازی ملی» و «استبداد قاجار» با «نظام پارلمانی» را به مردم برسانند نیاز به استفاده از بیان‌های نو اجتماعی و هنری داشتند. تئاتر یکی از آن‌ها بود. «کابوس استبداد» نوشته ظهیرالدوله یکی از نمایش‌هایی است که به خوبی ظرفیت تئاتر در نهضت را نشان می‌دهد و حتی به خود نهضت هم به چشم انتقادی نگاه می‌کند. این نمایش نشان می‌دهد که چگونه بعضی از مخالفان نهضت مشروطه خود را رنگ کرده و در صف اول مشروطه قرار می‌دهند و بعد ضربه کاری را به آن وارد می‌کنند.

- به نقل از دکتر جمشید ملک‌پور، نویسنده کتاب سه جلدی «ادبیات نمایشی در ایران»