گروه تاریخ اقتصاد- خلاصه ای از مذاکرات نمایندگان دوره اول مجلس شورای ملی را در روز یکشنبه، 15 آذر 1286 شمسی می خوانید:
آقاسید عبدالله مجتهد: شما در آن روز تابستان آمدید اینجا نشسته نطق کردید، طوری که همه به گریه درآمدند و عرق اسلامیت به جوش آمد از این مساله که خواهران ما را به قید رقیت و اسارت درآورده‌اند. آصف‌الدوله را به واسطه همین مطلب از حکومت معزول کردند و آنها را که طرف بودند حاضر کردند، نمی‌دانند چه شد که در محکمه تقصیر به گردن سالار مفخم وارد آمد و الان هفت ماه است که در حبس است و سابق هم عریضه نوشته بود من اظهار نداشتم و می‌دانم بعضى اظهارات هم از خارج می‌شود که نمی‌شود شنید، ولى به موجب همان حدیث که گفتم باید گفت این شخص دو پاره کاغذ نوشته که بودن بنده در حبس فایده ندارد من ضامن می‌دهم و پول می‌دهم و املاک خودم را گرو می‌دهم که بروم اسرا را مسترد دارم و اگر نکردم دهات مرا ضبط نمایید، اگر حرف‌هاى او مقرون به صدق است پس عاقل نباید چیزى را که از او نتیجه حاصل می‌شود از دست بدهد و این شخص اسرا را مسترد می‌دارد و اگر قبول ننماییم در صورتی است که ما خودمان بتوانیم پول داده باشیم و اسرا را حاضر نماییم.
آقا سیدحسین: در بدو امر چند روز در این باب مذاکره شد که ضامن و پول می‌داد و املاک خود را وثیقه می‌داد که مستخلص بشود مجلس نپذیرفتند.
آقا سید عبدالله مجتهد: به چه علت مجلس قبول نکرد؟
حاجى على آقا: علت را بنده عرض می‌نمایم، سابق استرداد هفتاد و دو نفر اسیر را می‌خواستیم حالا هفتصد نفر شده است.
آقا سید حسین: حالا که در حبس است هفتصد نفر شده وقتى که خلاص شد هفتادهزار نفر خواهد شد.
آقا میرزامحمود خوانسارى: بنده عرض می‌کنم ما غرضى نداریم، مقصودمان استرداد اسرا است. پول می‌خواهد بدهد همان رشید نظام و دیگران هستند که پول به آنها داده شود و آنها اسرا را مسترد دارند، لیکن به این طور که فرمودید ملت یک اطمینانى می‌خواهند که اگر از اینجا رفت و تمرد نمود بتوانند از او بگیرند.
آقا سیدعبدالله مجتهد: معنى کفیل چیست! معنى کفیل این است که اگر او رفت و این کار را نکرد او را به دست شما بدهند. سالار مفخم ضامن و کفیل صحیح می‌دهد که رفته اسرا را مسترد داشته به شما بدهد و هرگاه نکرد آن کفیل ضامن است که خود را به شما بسپارد.
حاجى سید محمد آقا: ضامن معتبر صحیح و املاکى را که می‌فرمایید بدهد و این شخص را آسوده کنند اسرا مسترد می‌شود و الا اسرا مسترد نخواهند شد و روز‌به‌روز بدتر می‌شود.
آقا شیخ حسین: از بابت ملک و ضامن یک دفعه ملکى است که به هیچ‌وجه نمی‌توان فایده از آن ملک برد و ضامن هم کسى است که صد نفر واسطه از براى او پیدا می‌شود، اگر ملک صحیح باشد و به طور شرعى وثیقه گذارده شود و ضامن هم على‌الظاهر شخصى باشد محترم‌تر از او، در این صورت بنده عرض می‌کنم که او را مرخص نمایید برود و اسرا را مسترد سازد، شاید خودش که برود از همان اشخاصی که اسرا را برده بودند خواهش نماید مسترد دارند.
آقا سیدحسین: حبسش براى این بود که پس از استرداد اسرا به حکم قانون مجازات هم داده شود، نه اینکه یک همچو مقصرى را رها کنند برود.
دکتر ولى‌الله خان: این مذاکرات که می‌شود از ضامن گرفتن یا گرو و پول گرفتن داخل اجرائیات است و مجلس ابدا داخل در اجرائیات نمی‌شود.
آقا سیدحسن تقى‌زاده: هیجانى که در انسان پیدا می‌شود از روى عقل نیست، بلکه از روى عشق است. مجلس شوراى ملى به جهت این مساله داخل در یک هیجانى شد که در حقیقت در اجرائیات مداخله نموده و یک محکمه عالى براى این مطلب شد و دولت هم اجازه داده بود بعضی‌ها می‌گویند که کار را از روى عقل باید کرد. من می‌گویم در این مواقع باید از روى عشق کار کرد. این مساله علت خارجى و داخلى و جهات پولتیکى دارد، اگر مجلس بخواهد این مساله را به جایى نرساند دیگر حرف او در نظر ملت اعتبارى نخواهد داشت و هر وقت که این مساله یادم می‌آید از حال طبیعى خارج می‌شوم و کاش سالار مفخم در حبس می‌مرد و متذکر این مساله نمی‌شدیم. اشخاصی که می‌خواهند به او رحم بکنند به آن محبوسین بیچاره یعنى صاحبان اسرا که در خیابان‌ها ویلان و محبوس‌اند و اکثر روزها اینجا حاضرند و در کوچه و بازار جلوى ما را گرفته‌اند ناله می‌کنند رحم نمایند.