معاون عربی و آفریقای وزارت امور خارجه به روایت نیمه پنهان جنگ در سوریه پرداخته است. او در گفت‌وگویی با اشاره به اینکه دمشق در دو مرحله در آستانه سقوط قرار داشت، گفته است: در سال ۲۰۱۳، رئیس سرویس امنیتی وقت عربستان سعودی به مسکو سفر می‌کند و از روسیه می‌خواهد برای تغییر بشار اسد همکاری کنند. به گفته وی، عربستان معتقد بود با راه‌حل و روش‌های نظامی می‌شود بحران در سوریه را مدیریت کرد. امیرعبداللهیان در این گفت‌وگو به رمزگشایی از پشت صحنه جنگ سوریه پرداخته است.

حسین امیرعبداللهیان، معاون عربی و آفریقای وزارت امور خارجه درباره احتمال حضور نیروی زمینی عربستان در سوریه گفت: «حداکثر ظرفیت عربستان این است که تعدادی نیرو در قالب ائتلاف ضدداعش به سوریه بفرستد، ولی سوریه باتلاق جدیدی برای این کشور خواهد بود.» به گزارش «ایرنا» امیرعبداللهیان، در گفت‌وگو با ماهنامه دیپلمات با اشاره به اینکه ایران از حدود یک سال پیش مطلع شد که روس‌ها قصد حضور نظامی در سوریه را دارند، گفت: «تحولات اوکراین، روس‌ها را به خود آورد که برای دفاع از حیثیت و منافع ملی خودشان، سیاست خاورمیانه‌ای‌شان را تحرک دهند و متحدان خود را دریابند.»

او با اشاره به مقطع زمانی مطرح شدن پرونده شیمیایی سوریه تاکید کرد: «آمریکایی‌ها قصد حمله به سوریه را داشتند و شمارش معکوس را برای این کار شروع کرده بودند تا برخی از مراکز استراتژیک سوریه را هدف قرار دهند. آنها به دنبال حملات غافلگیرانه، ضربه‌ای، محدود و کوتاه مدت به سوریه بودند.» معاون عربی وزارت خارجه با اشاره به ملاحظات ایران در ماجرای خلع سلاح شیمیایی سوریه تاکید کرد: «برای ما یک نگرانی وجود داشت که یک ملاحظه جدی شرعی بود. نگرانی این بود سوریه‌ای که سلاح شیمیایی دارد، بهتر می‌تواند عاملی بازدارنده در برابر تجاوزات رژیم صهیونیستی باشد، اما یک نکته شرعی هم وجود داشت که مقام معظم رهبری کاربرد سلاح هسته‌ای و شیمیایی را حرام اعلام کرده بودند.» او افزود: «از طرف دیگر ممکن بود این سلاح‌ها در اختیار گروه‌های تروریستی قرار گیرد.»

امیرعبداللهیان با اشاره به اینکه تروریسم یک نگرانی جدی برای روسیه است، تاکید کرد: «این تئوری اصلا نباید جا بیفتد که گروه‌های تروریستی می‌توانند یک نظام سیاسی مشروع را سرنگون کنند.» این مقام ایرانی افزود: «ما از سوریه و مردم آن و از معارضان معتقد به راهکار سیاسی و بشار اسد حمایت کردیم تا این پیام را با صدای بلند به دنیا بدهیم که جمهوری اسلامی ایران، اجازه نمی‌دهد تروریست‌ها متحدش را سرنگون کنند.» او با تاکید بر اینکه آمریکایی‌ها و اروپایی‌ها هیچ گزینه‌ای برای جایگزینی بشار اسد ندارند، گفت: «از غربی‌ها هم که می‌پرسید، می‌گویند الان در سوریه نزدیک‌ترین آلترناتیو برای بشار اسد، داعش است.» او با اشاره به تاکید مقام معظم رهبری مبنی بر اینکه خط قرمز ایران در سوریه، جلوگیری از کشتار مردم است، گفت: «تذکرات و هشدارهای لازم در بالاترین سطح به مسوولان ذی‌ربط سوری داده می‌شد.» معاون ظریف با بیان اینکه بشار اسد در مقابل خواسته‌های تهران مقاومت نمی‌کرد، افزود: «در ماه‌های اولیه، بشار اسد بحث اصلاحات سیاسی را پذیرفت، عفو زندانیان را اعلام و اصلاح قانون اساسی را دنبال کرد.»

امیرعبداللهیان، بشار اسد را یکی از رهبران عاقل جهان عرب خواند و تاکید کرد: «وقتی که بحران شروع شد، یکی از نگرانی‌های جدی‌ای که داشتیم این بود که شاید مدیریت این بحران توسط بشار اسد به‌عنوان یک چشم پزشک، یک تحصیلکرده و زندگی کرده در اروپا مشکل باشد. سوال این بود که بشار واقعا می‌تواند در مقابل این بحران و این حجم بالای فشارهای خارجی دوام بیاورد؟»

او با بیان اینکه دمشق در دو مرحله در آستانه سقوط قرار داشت، گفت: «در سال ۲۰۱۳ من سفری به مسکو داشتم و مطلع شدم که همزمان با من، شاید چند ساعت زودتر، بندر بن سلطان، رئیس سرویس امنیتی وقت عربستان سعودی وارد مسکو شده و ملاقاتی را با آقای پوتین و برخی از مقامات امنیتی روسیه داشته است. جالب است که در این ملاقات‌ها به روس‌ها پیشنهادهایی برای تغییر بشار اسد می‌دهد. روس‌ها می‌پرسند آیا فکر می‌کنید با راه حل سیاسی نمی‌شود بحران سوریه را مدیریت کرد؟ بندربن سلطان می‌گوید: «نه، ما معتقدیم با راه حل و روش‌های نظامی می‌شود بحران در سوریه را مدیریت کرد». روس‌ها می‌پرسند چطور؟ براساس نقل قولی که از یک منبع برای ما شد، بندربن سلطان می‌گوید: «ما ماه‌هاست تروریست‌هایی را از سراسر عالم به داخل سوریه انتقال داده‌ایم.» امیر عبداللهیان ادامه داد: «گفته شده بود که تروریست‌ها داخل سوریه می‌روند، گروه‌های مسلح ناراضی، مخالفان ناراضی و مسلح بشار اسد هم کمک می‌کنند؛ درواقع به بهانه بحث تسلیحات شیمیایی سوریه، آمریکایی‌ها هم حملات هوایی، ضربه‌ای، نقطه‌ای و دقیق خودشان را انجام می‌دهند.»

او با اشاره به پاسخ روس‌ها به بندربن سلطان گفت: «روس‌ها از بندربن سلطان پرسیدند آیا می‌دانید اگر بشار اسد توسط تروریست‌ها سرنگون شود و آنها به کاخ بشار اسد راه یابند و در عرصه حاکمیتی قرار گیرند، بعد از دمشق به سراغ شما در ریاض می‌آیند؟ بندر می‌گوید: بله می‌دانیم، برای آن مرحله هم برنامه ریزی داریم؛ بعد از اینکه بشار سرنگون شد همه تروریست‌ها را در دمشق نابود می‌کنیم.» امیرعبداللهیان در بخش دیگری از این گفت‌وگو به مشورت‌های دائمی تهران با مسکو اشاره و تاکید کرد: «ما همواره این توصیه را به روس‌ها داشتیم که برای مبارزه واقعی با تروریسم، چنانچه دولت سوریه درخواست کند، حضور در میدان موثرترین راه است. می‌گفتیم اگر امروز شما در حلب و رقه با داعش نجنگید، فردا باید در ایستگاه‌های مسکو با آنها درگیر شوید.» در ادامه این گفت‌وگو معاون عربی-آفریقای وزارت خارجه با تاکید بر اینکه ایران با روسیه در سطوح سیاسی، امنیتی و مقامات وزارت دفاع ارتباطات نزدیک و مشورت‌های مهمی در رابطه با سوریه دارد، گفت: «بین مستشاران نظامی ما و نیروی نظامی روسیه مشورت‌هایی صورت می‌گیرد.» او در پاسخ به این سوال که آیا سردار سلیمانی برای هماهنگی‌های بیشتر به روسیه سفر کرده بود، گفت: «من نمی‌توانم تایید کنم که حتما ضرورت دارد که آقای سلیمانی به مسکو برود.»

امیرعبداللهیان تاکید کرد: «سردار سلیمانی در بحث مبارزه با تروریسم، پرچم مبارزه در منطقه را بر دوش خود حمل می‌کند. عناصر مختلفی هم در اختیارشان است تا یک مبارزه کارآمد و موثر با تروریسم داشته باشیم.» او خط قرمز ایران را نظام سیاسی سوریه خواند و گفت: «بشار اسد حتما برای ما یک موضوع اساسی است و روس‌ها هم فهمیده‌اند که در سوریه، فرد، نقش خیلی مهمی دارد.» معاون وزیر خارجه در ادامه با بیان اینکه آمریکایی‌ها شتاب عربستان و ترکیه را در تغییر اسد ندارند، گفت: «تفاوت آمریکا با دیگران این است که فکر می‌کند ۵ سال برای آزمودن روش‌های امنیتی و نظامی در سوریه کافی است و اکنون باید رویکردهای سیاسی را دنبال کرد.» امیرعبداللهیان در مورد احتمال حضور نیروی زمینی عربستان در سوریه هم توضیح داد: «حداکثر ظرفیت عربستان این است که تعدادی نیرو در قالب ائتلاف ضدداعش به سوریه بفرستد، ولی سوریه باتلاق جدیدی برای این کشور خواهد بود.» در نهایت امیر عبداللهیان با تاکید بر اینکه بحران سوریه راه حل نظامی ندارد، افزود: «نظام سیاسی سوریه خط قرمز ایران است.»