امتیازگیری انگلیسی از اعراب با کارت ایران هراسی

کامران کرمی: خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا، لندن را به سمت جذب شرکای سیاسی و اقتصادی ترغیب کرده است. شرکت نخست‌وزیر بریتانیا در نشست سران کشورهای عضو شورای همکاری خلیج‌فارس که در آن از لزوم همکاری با دولت‌های عربی در برابر فعالیت‌های منطقه‌ای ایران سخن گفته است، نقطه آغاز این حرکت است که انگلیس را به سمت بازسازی روابط خارجی خود هدایت کرده است. از سوی دیگر رهبران شورای همکاری که زمزمه‌هایی از دور شدن آنها از آمریکا به‌عنوان حامی سنتی‌شان شنیده می‌شود، از ترزا می ‌دعوت کرده بودند تا در نشست سران این شورا که از روز دوشنبه در منامه آغاز شده بود، حاضر شود.

روز گذشته نخست‌وزیر بریتانیا با شرکت در سی و هفتمین نشست سران کشورهای عضو شورای همکاری خلیج‌فارس، به تبادل نظر با آنان پرداخت. این نخستین بار است که از یکی از نخست‌وزیران بریتانیا برای شرکت در جلسه عالی شورای همکاری دعوت شده است. خانم «می» در سخنانی در این نشست که مستقیم از شبکه‌های تلویزیونی منطقه نیز پخش ‌شد، ضمن تشریح سیاست‌های دولت خود در زمینه روابط با کشورهای عضو شورای همکاری خلیج‌فارس، به نقش ایران در منطقه نیز پرداخت و گفت که بریتانیا آماده است با کشورهای عضو شورا برای عقب راندن آنچه اقدامات تهاجمی ایران در منطقه خوانده می‌شود، همکاری کنند. نخست‌وزیر بریتانیا با ادعای اینکه ما باید همچنان به مقابله با دولت‌هایی که نفوذ آنها آتش بی‌ثباتی را در منطقه مشتعل می‌کند ادامه دهیم، با تکرار ادعاهای بی‌اساس افزود: «بنابراین می‌خواهم به شما اطمینان دهم که من به وضوح تهدیدی را که ایران متوجه منطقه خلیج‌فارس و در بعدی وسیع‌تر، متوجه خاورمیانه می‌کند مشاهده می‌کنم.»

او ادامه داد: «ما باید همراه یکدیگر تلاش کنیم تا اقدامات تهاجمی ایران در منطقه را به عقب برانیم.» ترزا می‌گفت که به منظور تقویت امنیت کشورهای منطقه خلیج‌فارس از یک مشارکت امنیتی حمایت می‌کند که شامل سرمایه‌گذاری دفاعی و آموزش نظامی در بحرین و اردن هم بشود. «می» همچنین از مذاکره پیرامون بهبود روابط تجاری بین بریتانیا و کشورهای خلیج‌فارس سخن گفت و افزود در حالی که کشورش برای خروج از اتحادیه اروپا آماده می‌شود، مایل است این مذاکرات راه را برای دستیابی به یک توافق تجاری بزرگ هموار کند. نشست دیروز سران کشورهای عضو شورای همکاری خلیج‌فارس با سخنان ملک سلمان، پادشاه عربستان سعودی که سفر دوره‌ای خود را به کشورهای امارات، قطر، بحرین و کویت آغاز کرده است، شروع شد که در جریان آن پادشاه سعودی خواستار تلاش مضاعف برای مقابله با چالش‌های موجود در منطقه شد. در این نشست همچنین کشورهای شورای همکاری خلیج‌فارس در بیانیه پایانی نشست خود با تکرار اتهامات بی‌اساس خود علیه ایران گفتند که ایران باید از دخالت در امور داخلی آنها دست بردارد. در چنین فضایی، عمده‌ترین اهداف نخست‌وزیر بریتانیا را می‌توان در سه محور زیر توضیح داد:

یافتن شرکای تجاری جدید

سفر ترزا می ‌به منطقه خلیج‌فارس در شرایطی صورت می‌گیرد که در پی رای مردم بریتانیا به خروج از اتحادیه اروپا (برگزیت)، انتظار می‌رود روند مذاکرات بین دولت بریتانیا و اتحادیه اروپا برای عملی شدن خروج این کشور به‌زودی به جریان افتد. بنابراین بازی با کارت ایران برای جلب حمایت‌های اعراب یکی از اصلی‌ترین اهداف نخست‌وزیر بریتانیا در شرایط کنونی است. ترزا می ‌که کشورش به شدت دنبال یافتن شرکای جدید به‌ویژه در زمینه اقتصادی است در جریان سخنرانی خود گفت ما به دنبال تقویت هرچه بیشتر روابط اقتصادی خود با کشورهای شورای همکاری خلیج‌فارس هستیم و می‌خواهیم لندن را به پایتخت سرمایه‌گذاری اسلامی بدل کنیم. از آنجا که انتظار می‌رود دامنه مبادلات تجاری و اقتصادی بریتانیا با کشورهای عضو اتحادیه اروپا کاهش یابد، در نتیجه مقامات بریتانیایی درصدد یافتن شرکای تجاری جدیدی هستند.

برنامه همکاری مشترک با قطر در زمینه فناوری فضایی، توافق با عربستان سعودی درخصوص امتیاز روادید کثیرالورود شرکت‌های بریتانیایی به عربستان سعودی، همکاری در زمینه جلوگیری از حملات تروریستی، سرمایه‌گذاری کشورهای خلیج‌فارس برای احیای شهرهای بریتانیا و همچنین خدماتی که شرکت‌های بریتانیایی می‌توانند در زمینه اصلاحات بلندمدت مورد نظر این کشورها در اختیارشان قرار دهند از جمله اهداف بریتانیا از شرکت در این نشست است. منابع دولتی بریتانیا ارزیابی کرده‌اند که ارزش فرصت‌های همکاری شرکت‌های بریتانیایی در پانزده بخش اقتصادی کشورهای منطقه خلیج‌فارس طی پنج سال آینده می‌تواند به ۳۰ میلیارد پوند بالغ شود.

فروش تسلیحات

لندن تاکنون میلیاردها پوند برای حضور در خلیج‌فارس هزینه کرده‌ و بنا دارد در آینده نیز صدها میلیارد پوند در این زمینه سرمایه‌گذاری کند. در واقع به زعم ناظران بین‌المللی، القای هراس از ایران برای به‌دست‌آوردن منافع اقتصادی بیشتر برای کشورهای غربی و آمریکا از طریق فروش تسلیحات به کشورهای حاشیه خلیج‌فارس یکی از دلایل این موضوع است که در جریان اظهارات ترزا می ‌در شورای همکاری هم برجسته شد. از آنجا که دولت‌های عربی خلیج‌فارس سالانه میلیاردها دلار صرف خریدهای تسلیحاتی می‌کنند، بنابراین بازار این کشورها برای صدور و فروش تسلیحات غربی به‌خصوص از نوع آمریکایی و انگلیسی بسیار جذاب است. فروش تسلیحات تحت عناوینی چون مشارکت دسته‌جمعی، مقابله با تهدیدات ایران و... به دولت ترزا می ‌کمک می‌کند تا منافع اقتصادی کلانی را روانه خزانه بریتانیا کند.

بازسازی روابط خارجی

سومین دلیل علاقه بریتانیا در خلیج‌فارس که در امتداد نگاه سنتی این کشور به منطقه قرار دارد، بازسازی روابط خارجی و احیای حضور مجدد در منطقه است که سال ۱۹۶۹ از آن خارج و آمریکا جایگزین بریتانیا شد. در واقع خروج از اتحادیه اروپا برخی از الزاماتی را که سیاست خارجی مشترک اروپایی برای سیاست خارجی بریتانیا به همراه داشت از میان برمی‌دارد و این کشور می‌تواند به بازسازی روابط خارجی خود مبادرت ورزد. تا قبل از عضویت در اتحادیه اروپا، بریتانیا با کشورهای خاورمیانه و به‌ویژه کشورهای حوزه خلیج‌فارس روابط تجاری و سیاسی نزدیکی داشت و به‌نظر می‌رسد ترزا می‌ در صدد احیای این روابط است.