فرستاده ویژه امیر کویت پیام شورای همکاری خلیج‌فارس را تقدیم روحانی کرد
آغاز گفتوگوهای ۱+۶ ؟
کامران کرمی: در اوج تنش‌ها میان ایران و عربستان سعودی، فرستاده ویژه امیر کویت که حامل یک پیام از سوی شورای همکاری خلیج‌فارس است، صبح دیروز وارد تهران شد تا پیام این شورا را که گفته می‌شود آغاز رایزنی‌های استراتژیک میان ایران و ۶ دولت عربی خلیج‌فارس است، تقدیم حسن روحانی کند. پیش‌تر «خالد جارالله» معاون شیخ «صباح خالد احمد الصباح» وزیر خارجه کویت گفته بود که پیام شورای همکاری روی آغاز گفت‌وگوها میان ایران و این شورا بر مبنای اصول حسن همجواری، عدم مداخله در امور داخلی دیگر کشورها و حفظ تمامیت ارضی متمرکز خواهد بود.
عکس: ایرنا
کامران کرمی: در اوج تنش‌ها میان ایران و عربستان سعودی، فرستاده ویژه امیر کویت که حامل یک پیام از سوی شورای همکاری خلیج‌فارس است، صبح دیروز وارد تهران شد تا پیام این شورا را که گفته می‌شود آغاز رایزنی‌های استراتژیک میان ایران و ۶ دولت عربی خلیج‌فارس است، تقدیم حسن روحانی کند. پیش‌تر «خالد جارالله» معاون شیخ «صباح خالد احمد الصباح» وزیر خارجه کویت گفته بود که پیام شورای همکاری روی آغاز گفت‌وگوها میان ایران و این شورا بر مبنای اصول حسن همجواری، عدم مداخله در امور داخلی دیگر کشورها و حفظ تمامیت ارضی متمرکز خواهد بود. «علیرضا عنایتی» سفیر ایران در کویت نیز با اشاره به اهمیت این سفر گفت که این سفر فی نفسه مهم است و موجب گسترش و تحکیم مناسبات می‌شود و راه را برای همکاری‌های فی‌مابین باز می‌کند.
دیدار ظریف و شیخ صباح
وزیر امور خارجه ایران در دیدار با شیخ صباح، ضمن خوش‌آمدگویی به همتای کویتی خود همسایگان را اولویت مهم سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران عنوان کرد. ظریف، کویت را یکی از همسایگان خوب و مهم ایران خواند و افزود: «نقش امیر کویت در تقویت حسن همجواری کشورهای منطقه قابل ستایش است.» وزیر امور خارجه با اشاره به مشکلات موجود در منطقه، ضرورت نگاه به آینده با توجه به دشمنان و خطرات مشترک را یادآور شد.
در این دیدار، وزیر امور خارجه کویت نیز با اشاره به اهمیت ایران در منطقه و جهان، سابقه روابط دو جانبه را یادآور شد و افزود: اشتراکات بسیار تاریخی، فرهنگی و مذهبی میان ایران و کشورهای منطقه وجود دارد و ما هم باید نگاه به آینده را محور روابط و گفتوگوهای خود قرار دهیم.» شیخ صباح همچنین گفت: «با توجه به خطرات مشترک از جمله تروریسم در منطقه، باید نگاه به آینده داشته باشیم؛ چون کشورهای منطقه مصالح خودشان را بهتر از دیگران تشخیص می‌دهند. او افزود: «ضرورت دارد اختلاف‌نظرها و سوءتفاهم‌ها میان کشورهای منطقه در یک فضای آرام و با گفتوگوهای صریح برطرف شود.»
دو سناریو
به‌زعم ناظران، ارسال پیام از سوی کویت که دارای روابط بسیار خوب با تهران است، در واقع میانجیگری میان ایران و عربستان در زمانی است که به‌دلیل گسترش تنش‌ها، مقامات سعودی متقاعد شده‌اند که نوعی سیگنال غیرمستقیم را از طریق کویت برای ایران بفرستند. بیش از یک‌سال از قطع روابط دو قدرت خاورمیانه می‌گذرد و تاکنون وساطت دولت‌هایی چون قطر، پاکستان، عراق، اندونزی، آلمان، عمان و لبنان برای بهبود روابط تهران و ریاض نتیجه نداده است. در همین حال همزمان با سفر وزیر خارجه کویت به تهران، عادل الجبیر وزیر خارجه عربستان در دیدار با همتای فرانسوی خود در ریاض ضمن متهم کردن مجدد ایران به حمایت از تروریسم، در فراری رو به جلو مدعی شد که آل‌سعود یک روز هم با ایران دشمنی نکرده است.
از سوی دیگر، کارشناسان معتقدند که افتتاح اولین مرکز فرماندهی ناتو در کویت همزمان با ارسال پیام شورای همکاری به ایران، که مهر تاییدی بر حضور آمریکا در خلیج‌فارس است، نمی‌تواند گفتوگوهای جدی دو سوی ساحل را وارد پروسه حل‌وفصل اختلافات سازد. چون جمهوری اسلامی ایران معتقد است که تهران و همسایگان عربی باید امنیت خود را بدون نیاز به حضور آمریکا محقق سازند.
1- پیام عربستان از طریق کویت
از آنجا که قطع روابط ایران و عربستان سعودی منجر به گسترش تنش‌ها در سطوح دوجانبه و منطقه‌ای شده و همچنان دورنمای روشنی برای فروکش کردن آن وجود ندارد، سعودی‌ها به این نتیجه رسیده‌اند که در مواضع خود تعدیل ایجاد کنند و میانجیگری کویت را در مقطع کنونی که دارای روابط بسیار خوب با تهران و ریاض است، بپذیرند. به‌خصوص در این فضا که پیشقدم شدن برای گفت‌وگو و حل‌وفصل اختلافات دوجانبه و نه منطقه‌ای با ایران دشوار است، این پیام را از طریق یک واسطه انتقال دهند. از سوی دیگر باز نگه داشتن برخی کانال‌های تماس برای شرایط اضطرار و کاستن از سطح تنش و آشوب کنونی نکته دیگری است که در برهه کنونی مورد توجه سعودی‌ها قرار گرفته است. اگرچه صرف ارسال این پیام و وساطت کویت به منزله آغاز گفت‌وگوها و حل‌وفصل اختلافات نیست که تا آن زمان راه طولانی در پیش است.
اما تحلیلگران معتقدند که ارسال این پیام از سوی کویت به دو دلیل راه به جایی نخواهد برد: دلیل اول این است که در فضای کنونی منطقه که به برتری‌های نسبی میدانی ایران و متحدان آن در سه حوزه اصلی عراق، سوریه و یمن منجر شده است، عربستان حاضر به مصالحه نیست؛ چون پذیرفتن گفت‌وگو نوعی پذیرش شرایط موجود است و تاییدی است بر نفوذ ایران در جهان عرب. دلیل دومی که مطرح می‌شود این است که عربستان تمایل چندانی به ایفای نقش از سوی دیگر بازیگران شورای همکاری خلیج‌فارس ندارد و در مقطع کنونی نیز اگر این پیام بدون هماهنگی با سعودی صورت گرفته باشد، قطعا راه به جایی نخواهد برد. به‌خصوص که مقامات سعودی بارها تاکید کرده‌اند که نیاز به واسطه شخص یا کشوری ندارند.
پیش‌تر ثامر السبهان، مشاور ملک سلمان در امور کشورهای خلیج‌فارس با رد میانجیگری ابراهیم الجعفری، وزیر خارجه عراق که گفته بود پیام‌های شفاهی میان تهران و ریاض رد و بدل کرده است، عملا نشان داد که عربستان در موضوع مربوط به حل‌وفصل اختلافات با ایران خود را نیازمند به وساطت کسی نمی‌داند. پیش‌تر نیز شاهد شکست ابتکار قطر برای مدیریت مجمع گفتوگوهای منطقه‌ای بودیم که از سوی وزیر خارجه ایران اعلام شده بود.
2- ابتکار کویت
در سناریوی دوم که تحلیلگران آن را محتمل‌تر می‌دانند، امیر کویت با ابتکار خود که مورد توافق دیگر دولت‌های عضو شوراست، بسته‌ای شامل اصول حسن همجواری، احترام به حفظ تمامیت ارضی و عدم مداخله در امور یکدیگر را در قالب یک پیام به تهران ارسال کرده که می‌تواند مبنایی برای آغاز گفت‌وگوها در شرایطی باشد که شاهد بن بست در این خصوص هستیم. به‌خصوص که معاون وزیر خارجه کویت پیش‌تر گفته بود اینها اصولی بین‌المللی هستند که ما روی آن اتفاق‌نظر داریم و می‌توانیم برای آغاز گفت‌وگوها از آنها بهره ببریم. بنابراین سفر این مقام کویتی همان خط فکری و تمایل همیشگی کویت به انجام گفت‌وگو با ایران است که در سال‌های اخیر توانسته منجر به ظرفیت‌های بازیگری این کشور در شورای همکاری خلیج‌فارس شود.
چشم‌انداز
رمزگشایی از پیام شورای همکاری خلیج‌فارس به ایران اگرچه اقدامی رو به جلو در شرایط آشوب منطقه‌ای به شمار می‌رود، اما نباید چندان به اثربخشی آن امیدوار بود. مشکلاتی که در سطوح مختلف در روابط ایران و عربستان نقش آفرینی می‌کند، باعث دشواری در ترسیم نقطه شروع گفت‌وگوها میان ایران و شورای همکاری خلیج‌فارس خواهد شد که با توجه به طیف موضوعات اختلافی میان طرفین به‌خصوص ایران و عربستان، قدر مسلم، مانع نتیجه بخشی در فرآیندهای مذاکراتی است.
بنابراین موفقیت این پیام در وهله اول منوط به نرمش عربستان و کوتاه آمدن از برخی اولویت‌های خود است و از سوی دیگر بستگی به میزان استقبال ایران از آنکه مبتنی بر بازی برد-برد باشد، دارد.
ارسال نظر