تلاش آمریکا برای تقویت جناح طرفدار تشدید تحریم‌ها
آیا ایتالیا سرانجام به ۱+۵ می‌پیوندد؟
محمد عاملی - وزیر امور خارجه ایتالیا گفت: میز مذاکره با ایران بدون ایتالیا کامل نخواهد بود.
روز گذشته روزنامه الصباح چاپ بغداد به نقل از فرانکو فراتینی، وزیر امور خارجه ایتالیا خبر داد که «واشنگتن در راستای مشارکت دادن ایتالیا در مذاکراتی که ۱+۵ با ایران انجام می‌دهد، تلاش خواهد کرد.»
ایتالیا طی چند دهه گذشته همواره یکی از دو شریک اصلی تجاری ایران در میان کشورهای اروپایی بوده است و شاید به همین دلیل باشد که فراتینی میز مذاکره با ایران را بدون حضور نماینده‌ای از رم، ناقص می‌داند.
احتمال پیوستن ایتالیا به گروه میانجی در مناقشه هسته‌ای ایران در حالی مطرح می‌شود که محمود احمدی‌نژاد، رییس‌جمهور کشورمان در اولین سفر اروپایی خود فردا عازم رم خواهد شد.
گرچه هدف از این سفر تنها شرکت رییس‌جمهور در اجلاس بین‌المللی سازمان جهانی خواربار و کشاورزی عنوان شده است، اما گمانه‌هایی درباره دیدارهای رسمی یا غیر رسمی وی با مقام‌های ایتالیایی مطرح شده است. البته منابع دولتی در ایران هرگونه درخواست از دولت رم برای انجام دیدار میان روسای دو کشور را رد کرده‌اند و در مقابل رسانه‌های ایتالیا نیز از بی‌میلی دولت برلوسکنی نسبت به تماس رسمی با دولت احمدی‌نژاد خبر داده‌اند.
از سوی دیگر اشتیاق ایتالیا برای پیوستن به گروه ۱+۵ که رسانه‌های انگلیسی زبان از آن به عنوان «کشورهای قدرتمند طرف مذاکره با ایران» یاد می‌کند، اولین بار نیست که آشکار می‌شود. دولت «چپ‌میانه» پرودی نیز به شدت مایل به تاثیرگذاری در روند مذاکرات با ایران درباره برنامه هسته‌ای کشورمان بود.
رومانو پرودی چند ماه پیش از آنکه دولتش درگیر یک بحران سیاسی شود که به سقوطش منجر شد، میزبان یکی از نشست‌های مذاکرات هسته‌ای میان نمایندگان ارشد ایران و گروه ۱+۵ بود. وی علاوه بر اینکه به طور جداگانه در کاخ خود از سعید جلیلی و علی لاریجانی به گرمی استقبال کرد و با آنان به گفتوگو نشست، سعی کرد تا نقش فعالی را از سوی ایتالیا در روند مذاکرات هسته‌ای به نمایش گذارد و خود نیز در نشست خبری نمایندگان ایران و ۱+۵ ظاهر شد. در همانجا بود که اعلام آمادگی کرد که رم نیز به جمع شش پایتخت درگیر در مناقشه هسته‌ای بپیوندد.
پیشنهاد پرودی با عدم استقبال ۱+۵ مواجه شد و عجیب‌تر اینکه این موضع رم از سوی تهران نیز پی‌گرفته نشد. ایتالیا در زمان حاکمیت «چپ‌های میانه» از جمله مخالفان جدی تشدید تحریم‌ها علیه ایران شناخته می‌شد. علاوه بر روابط اقتصادی خوب دو کشور، وزیر خارجه دولت پرودی به‌عنوان چهره‌ای به شدت چپگرا و ضد آمریکایی شناخته می‌شد. در زمان دولت پرودی ایتالیا نه تنها اعتنای چندانی نسبت به آنچه کشورهای غربی «نگرانی جامعه جهانی نسبت به فعالیت‌های هسته‌ای ایران» می‌خواندند، نداشت؛ بلکه کمک شایانی به ایران برای دورزدن تحریم‌های شورای امنیت می‌کرد. از سوی دیگر رم را می‌توان مهم‌ترین مانع ایجاد اجماع در اتحادیه اروپایی برای وضع تحریم‌های فراتر از قطعنامه‌های شورای امنیت خواند.پیشنهادی که دولت راستگرا و متمایل به کاخ سفید نیکلا سارکوزی در فرانسه سردمدار آن بود و برای جبران نرمی قطعنامه‌های تحریم سازمان ملل از سوی واشنگتن و پاریس طراحی شده بود و در صورت تصویب، اتحادیه اروپایی نیز به آمریکا در تحریم فراگیر ایران می‌پیوست. این پیشنهاد البته با مخالفت‌هایی از سوی کشورهای اروپایی از جمله آلمان و ایتالیا مواجه شد و به این ترتیب آمریکا همچنان پیشرو تحریم‌ها باقی ماند و دیگر کشورها به حد و مرز تعیین شده توسط شورای امنیت پایبند ماندند؛ گو اینکه چارچوب قطعنامه‌های شورای امنیت را گروه ۱+۵ ترسیم می‌کند. ۱+۵ خود شکل یافته از پنج عضو دائم شورای امنیت و آلمان است. دلیل حضور آلمان را در جمع کشورهای درگیر در مناقشه هسته‌ای ایران،می‌توان در نقش فعال این کشور در ارتباط با بررسی پرونده فعالیت‌های هسته‌ای ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و شورای حکام و نیز مذاکرات هسته‌ای ایران و اروپا جست‌و‌جو کرد.
آلمان پیش از ارجاع پرونده ایران با تحرکات مناسب، توانست جایگاه تعیین‌کننده خود را در مذاکرات تثبیت کند. در ۹ سپتامبر ۲۰۰۳ پیشنهاد مشترک آلمان، فرانسه و بریتانیا بود که آمریکا را متقاعد کرد تا در انتظار تصمیم ایران در قبال بازدیدهای سرزده صبر کند. در مقابل در ۲۵ نوامبر همان سال آلمان با آمریکا، بریتانیا و فرانسه در تنظیم پیش‌نویس قطعنامه‌ای هشدار دهنده همراه شد که این قطعنامه روز بعد به تصویب شورای حکام رسید.
در ۱۳ اوت ۲۰۰۵، گرهارد شرودر، صدر اعظم وقت آلمان به آمریکا هشدار داد تا از فکر حمله نظامی به ایران بگذرد. در عین حال در آن زمان آلمان، بریتانیا و فرانسه در مذاکره مستمر با ایران بودند که البته این مذاکرات به نمایندگی از اتحادیه اروپایی بود. این مذاکرات که از نوامبر ۲۰۰۴ آغاز شده بود، در ۲۳ اوت ۲۰۰۵ به بهانه از سرگیری فعالیت‌های غنی‌‌سازی در ایران متوقف شد.
در نهم نوامبر ۲۰۰۵، آلمان پس از گفتوگو با رهبران روسیه، در کنار بریتانیا و فرانسه خواهان ارجاع پرونده فعالیت‌های هسته‌ای ایران به شورای امنیت سازمان ملل شد.۱۲ ژانویه ۲۰۰۶ نیز وزیر خارجه آلمان میزبان همتایان بریتانیایی و فرانسوی خود بود و پس از مذاکره این سه باز هم خواهان ارجاع پرونده ایران به شورای امنیت شدند. این خواسته در ۳۱ ژانویه مورد استقبال وزرای خارجه آمریکا، روسیه و چین نیز قرار گرفت و در دوم فوریه ۲۰۰۶، پرونده ایران به شورای امنیت سازمان ملل تحویل شد. از آن زمان رسیدگی به پرونده فعالیت‌های هسته‌ای ایران، بر عهده شورای امنیت سازمان ملل گذاشته شده و این شوراها قطعنامه را دراین رابطه صادر کرده است.آلمان، در کنار ۵ عضو دائم شورای امنیت هم در مذاکره با ایران و هم در تصمیم‌گیری درباره نحوه مواجهه با این کشور، تاثیرگذار بوده است. در ترکیب دوگانه گروه ۱+۵، آلمان نزدیکی بیشتری را با روسیه و چین دارد و چندان از تشدید تحریم‌ها استقبال نمی‌کند. در مقابل بریتانیا و فرانسه بیشتر با موضع آمریکا همراه هستند.
اکنون به نظر می‌رسد واشنگتن قصد دارد پس از آنکه دولت ایتالیا به سیلویو برلوسکنی راستگرا که همچون سارکوزی بسیار متمایل به کاخ سفید است واگذار شده، با وارد کردن این کشور به جمع گروه کشورهای درگیر در مناقشه هسته‌ای ایران، کفه متحدان خود را در این گروه سنگین‌تر کند.
ارسال نظر