گزارش تحلیلی دنیای اقتصاد از رایزنی‌های عرب‌ها و غربی‌ها در اجلاس شرم‌الشیخ
اعراب نگران بهبود رابطه تهران - واشنگتن
دنیای اقتصاد - مجید اعزازی: با برگزاری نشست چهارجانبه شرم‌الشیخ در اوایل هفته جاری مشخص شد که اسرائیل تنها مخالف گفت‌وگو مستقیم تهران- واشنگتن نیست و کشورهای عربی منطقه خاورمیانه نیز از نزدیکی ایران و آمریکا نگرانند.
مقام‌های آمریکایی و اروپایی در حاشیه نشست چهار جانبه شرم الشیخ
دنیای اقتصاد - مجید اعزازی: با برگزاری نشست چهارجانبه شرم‌الشیخ در اوایل هفته جاری مشخص شد که اسرائیل تنها مخالف گفت‌وگو مستقیم تهران- واشنگتن نیست و کشورهای عربی منطقه خاورمیانه نیز از نزدیکی ایران و آمریکا نگرانند. البته مقام‌های کشورهای عربی در نشست یاد شده این نگرانی خود را آشکار ابراز نکردند، اما آنان در حضور کاندولیزا رایس وزیر خارجه آمریکا و خاویر سولانا نماینده تام‌الاختیار کشورهای ۱+۵ (آمریکا، انگلیس، فرانسه، روسیه، چین و آلمان) از عدم رایزنی غرب با کشورهای عربی درباره مساله هسته‌ای ایران گلایه کردند. گلایه‌ای که نگرانی و هدف عمده آنان را هویدا می‌کند. منابع نزدیک به شرکت‌کنندگان در نشست شرم‌الشیخ گفته‌اند که دیپلمات‌های عربی نگرانی عمیق خود را در این باره ابراز و از «گفت‌وگوی ناکافی میان کشورهای عربی و شش کشور طرف گفت‌وگو با تهران درباره برنامه هسته‌ای آن» شکایت کردند.
کشورهای عضو شورای همکاری خلیج‌فارس به همراه مصر، اردن و عراق و همچنین با مشارکت آمریکا در حاشیه نشست کمیته چهارجانبه صلح، روز یکشنبه نشستی با هدف بررسی تحولات پرونده هسته‌ای ایران نیز برگزار کردند.
افزون بر وزیران خارجه کشورهای یاد شده، بان کی مون دبیرکل سازمان ملل متحد، خاویر سولانا رییس سیاست خارجی اتحادیه اروپا، بینتا فررو والدنر، کمیسیونر روابط خارجی اتحادیه اروپا و مارکوتی فرستاده ویژه اروپا به خاورمیانه در این نشست حضور یافتند.
گلایه اعراب از غرب به دلیل اطلاع نیافتن و عدم حضور در مذاکرات هسته‌ای ایران که برای اولین بار شنیده می‌شود، بلافاصله پس از پیروزی باراک اوباما نامزد دموکرات آمریکا در انتخابات ریاست‌جمهوری آن کشور صورت گرفته است. اوباما که منادی شعار «تغییر» در سیاست‌های داخلی و خارجی آمریکا است در دوران مبارزات انتخاباتی خود گفته است که با مقام‌های ایرانی به‌طور مستقیم و بدون پیش‌شرط بر سر میز مذاکره خواهد نشست. نگرانی اعراب از نزدیکی تهران- واشنگتن وقتی بیشتر نمود یافت که خبرگزاری آسوشیتدپرس روز دوشنبه به نقل از فردی که آن را یکی از حاضران در نشست چهارجانبه خواند و به نامش اشاره نکرد، خبر داد: رایس به وزیران خارجه کشورهای عربی اطمینان داده است که واشنگتن نفوذ بیشتر در منطقه را در ازای امتیازات هسته‌ای به ایران پیشنهاد نخواهد کرد. البته این خبرگزاری اضافه کرده است که اطمینان‌دهی رایس ممکن است، معنای چندانی برای اعراب نداشته باشد، چرا که نمی‌تواند از جانب دولت منتخب صحبت کند. اما دلیل دیگری که از سوی ناظران برای نگرانی اعراب از نزدیکی ایران و آمریکا و نه پرونده هسته‌ای تهران ارائه می‌شود، این است که گفت‌وگوهای گروه ۱+۵ با ایران نه در ماه‌های گذشته که طی چند سال گذشته آغاز و تدوام داشته است.
به گفته یک فرد نزدیک به نشست شرم الشیخ، صلاح بشیر وزیر خارجه اردن خطاب به همتایان غربی خود گفته است که ِ«برنامه اتمی ایران برای غرب به یک بحران تبدیل شده است، اما نگرانی ما، تحرک ایرانیان برای سلطه است.» برخی کشورهای عرب، ایران را به بسط نفوذ خود در خاورمیانه به ویژه در عراق، لبنان، سوریه و سرزمین‌های فلسطینی متهم می‌کنند و آن را به تلاش ایران برای سلطه بر تمام منطقه نسبت می‌دهند.
ظاهرا پس از جنگ هشت سال ایران وعراق، مناقشه‌ای مهمتر از مالکیت جزایر سه گانه تنب بزرگ و کوچک و ابوموسی که به گفته برخی از تحلیل‌گران از آن به عنوان میراث سیاست‌های نژادپرستانه صدام یاد می‌کنند، مناقشه دیگری وجود نداشته و ندارد تا اعراب یک صدا نگران آنچه که «سلطه» ایران بر منطقه خاورمیانه خوانده می‌شود، باشند. مناقشه میان ایران و امارات با افتتاح دو دفتر اداری در جزایر توسط ایران وارد فاز جدیدی شد، به گونه‌ای که عبدالرحمان العطیه دبیر کل شورای همکاری خلیج فارس در صدو هشتادمین دور نشست وزیران خارجه کشورهای عضو این شورا مدعی شد که در این نشست از حق امارات در مورد حاکمیت کامل آن بر جزایر سه گانه حمایت شده است. وی همچنین گفت: در این نشست همچنین از ایران خواسته شده است تا برای حل این مناقشه به مذاکرات مستقیم روی آورد یا به دادگاه بین‌المللی رجوع خواهد شد. این در حالی است که اواسط شهریورماه سال جاری عربستان سعودی نیز از ادعاهای واهی امارات درباره جزایر سه گانه ایرانی دفاع کرد. پارلمان کشورهای عربی نیز اواخر شهریورماه سال جاری در پایان نشست خود از ایران خواست که به اشغال جزایر سه گانه خاتمه دهد و این مساله را یا از طریق گفت‌وگوی دوجانبه یا ارسال آن به مراجع قضایی بین‌المللی حل کند. ادعای مالکیت امارات عربی متحده بر جزایر سه گانه ایرانی در حالی مطرح شده و می‌شود که براساس اسناد حقوقی و قانونی منطقه‌ای و بین‌المللی، جزایر سه گانه ابوموسی، تنب بزرگ و تنب کوچک، جزیی از خاک جمهوری اسلامی به شمار می‌روند و وزارت خارجه ایران همواره مواضع ضدایرانی اتحادیه‌ها و مجامع عربی را پاسخ داده و بر این جزایر یاد شده که جزو جدایی‌ناپذیر سرزمین ایران است، تاکید کرده است.
اگر چه مناقشه بر سه جزایر سه گانه، موضوع و مساله همه کشورهای عربی نیست، اما به نظر می‌رسد که برای اجماع کشورهای عربی برسر این موضوع و اتخاذ مواضع یکدست علیه ایران تلاش‌های سیستماتیکی صورت می‌پذیرد. از همین رو است که برخی تحلیل‌گران ایرانی طی روزهای گذشته نسبت به انجام این تلاش‌ها و تحرک‌ها هشدار داده و خواستار هوشیاری مقام‌های ایرانی شده‌اند.
در این میان براین نکته باید انگشت گذاشت که اتحادیه عرب و سران کشورهای عربی طی ماه‌های گذشته همواره بر «حق مسلم» ایران برای دستیابی ایران به انرژی صلح آمیز هسته‌ای تاکید کرده‌اند و خواستار حل دیپلماتیک آن شده‌اند. اینک رفتار دوگانه آنان در قبال پرونده هسته‌ای تهران مبنی بر حضور مشارکت در گفت‌وگوهای هسته‌ای این سوال را طرح می‌کند که آیا امارات متحده عربی در پشت اجماعی ضد ایرانی تلاش می‌کند تا با ایران بر سر موضوع هسته‌ای آن معامله کند؟ آیا امارات و به تعبیری اعراب خواهان تسلط بر جزایر سه گانه در قبال حمایت از «حق مسلم» ایران هستند؟
به نظر می‌رسد، مشارکت در گفت‌وگوهای بسیار مهم هسته‌ای میان ایران و گروه ۱+۵ منافعی را برای مذاکره‌کنندگان به همراه خواهد آورد، چرا که افزون بر کشورهای عربی، سیلویو برلوسکنی نخست وزیر ایتالیا نیز در سال گذشته و به هنگام دیدار جورج بوش از آن کشور خواستار پیوستن به کشورهای عضو گروه ۱+۵ شده، خواسته‌ای است که تاکنون تحقق نیافته است.
ارسال نظر