نقش جان بر طبیعت بی‌جان

غزال صادقی

دنیا زشتی کم ندارد. زشتی‌های دنیا بیشتر بود، اگر آدمی بر آنها دیده بسته بود. (خانه سیاه است. فروغ فرخزاد) سخت‌ترین، زشت‌ترین یا حتی بی‌ارزش‌ترین در طبیعت، در درون خود زیبایی‌هایی نهفته دارند که زیباترین اثر خلقت با انتقال این زیباشناختی که برگرفته از روح و اندیشه و نگاه انسانی به پیرامون است، آن زیبایی پنهان را به رخ می‌کشد تا بدانیم هر زشتی، یک زیبایی زیبایی دارد که تنها باید درست دیدن را آموخت و آنچه را که یک پیکره‌تراش یا مجسمه‌ساز برای ما عیان می‌سازد، قسمتی از این نگاه و ماجراست. گویی مجسمه‌ساز، زیبایی درون یک تکه‌سنگ را از ابتدا می‌بیند و در نهایت برای نشان دادن چهره‌ واقعی مجسمه، فقط زواید آن را می‌تراشد. این دست نتایج را می‌شد پس از دیدن آثار پنجمین دوسالانه آثار حجمی و مجسمه‌سازی در موزه هنرهای معاصر گرفت.

اولین اثری که در ابتدای ورود دیده می‌شود، یک قاب بزرگ و فلزی است که ۱۳ماسک با فرم‌های مختلف از درون این قاب آویزان هستند و گویی سمبل آدم‌هایی هستند که در زمان‌های مختلف زیسته‌اند که در اثر به هم خوردن این صورتک‌ها صدای هیاهوی خاصی شنیده می‌شود. این صدا هر بیننده‌ای را به سوی موضوع خاصی رهنمود می‌کند. گویی تمام این صورتک‌ها همزمان با هم قصد گفتن

چیزهایی را دارند.

پنجمین دوسالانه مجسمه‌سازی

پنجمین دوسالانه مجسمه‌سازی معاصر تهران با موضوعات «صلح، زندگی و افق آینده» از روز ۳۰آبان در ۹گالری موزه هنرهای معاصر تهران افتتاح شده است و میزبان ۱۱۲ اثر از ۱۰۳هنرمند در بخش مسابقه و ۱۷اثر از ۱۷هنرمند مهمان است.

طاهر شیخ‌الحکما، رییس شورای دبیران پنجمین دوسالانه مجسمه‌سازی تهران در ارتباط با آثار ارائه شده به این نمایشگاه توضیح داد: ۳۷۱نفر با ارسال آثارشان برای شرکت در دوسالانه اعلام آمادگی کرده بودند که در نهایت ۱۱۲اثر به دوسالانه راه یافت که بیشتر از هر چیز جوان بودن جمعیت شرکت‌کننده جلب نظر می‌کند و جالب است بدانید جوان‌ترین شرکت‌کننده ۱۷سال سن و مسن‌ترین شرکت‌کننده در این بی‌ینال ۸۵سال سن داشت؛ زیرا به خاطر باز بودن فضا و موضوع هر کس با هر تفکر و تجربه‌ای می‌توانست در این نمایشگاه شرکت کند.

طاهر شیخ‌الحکما، در ارتباط با تنوع کارها می‌افزاید: آثار ارائه شده در این بی‌ینال (دوسالانه) بسیار گوناگون است، این آثار از مجسمه‌های فیگو‌راتیو با نگاهی اکسپرسیو، مجسمه‌های فرمگرای مدرنیستی، جریانات مربوط به مجسمه‌سازی مفهومی، مجسمه‌های پریمیتو مجسمه‌سازان کار تجربی تا چیدمان و ویدئوآرت را در برمی‌گیرد.

به گفته او، کارها از لحاظ کمی نسبت به بی‌ینال قبلی به خاطر اینکه در فضای موزه هنرهای معاصر برگزار می‌شود، گستردگی که باید ندارد؛ اما از لحاظ کیفی سنجیده‌تر هستند.این مجسمه‌ساز درباره کارهای خود در این نمایشگاه توضیح داد: من در این نمایشگاه دو کار ارائه دادم: یکی از دوره چهارم بود و دیگری کار جدید که محراب‌ها نام داشت. این کار ۴واحد بود و از تعدادی پرنده بر روی محراب‌ها درست می‌شد. کار این قابلیت را داشت تا فرم آن تغییر کند و ثابت نباشد و من چیدمان آن را به عهده بیننده گذاشتم تا یک ترکیب جدید به آن بدهد. چون من شخصا اعتقاد دارم که بیننده می‌تواند در کار مشارکت داشته باشد.

به سوی نور

در گالری سه روی یک میز چوبی تعداد زیادی مجسمه از اجتماع زنان و مردان وجود داشت. اجتماعی که ما هر روز آن را می‌بینیم. پیر بودند و چهره‌هاشان نشان می‌داد که سال‌های سال است که کار کرده‌اند؛ اما فانتزی جالب، آینه‌ای بود که در مقابل آنها قرار داشت و این آینه نمادی از نگاه آنها به آینده و استمرار تولید زندگی، نسل و حرکت به سوی نور و پاکی بود و تمام تلاش‌ هنرمند، ساختن انسان‌هایی بود که دور نیستند و ما به صورت روزمره و هر روز آنها را می‌بینیم.

در جای دیگر مکعبی به شکل یک تونل ترسیم شده بود که سر آن به سمت آسمان بود و انسانی با تمام قدرت با نگاهی به سمت بالا قصد گذشتن از این راه و رسیدن به نور و روشنایی داشت. شاید تمام سعی هنرمندان مجسمه ساز در این دو سالانه این بود تا با زبان حجم حرف بزنند و تلاش انسان ماشینی این زمان را برای رسیدن به معنویات نشان دهند.

رضا قره‌باغی یکی دیگر از داوران این دوره در باره کارهای رسیده به این نمایشگاه گفت: کارهای رسیده به این دوره از نظر کمیت و تعداد، کمتر از دوره قبل است؛ اما امسال بی‌ینال به موقع برگزار شد. چون معمولا تغییر تاریخ، باعث سردرگمی و ناراحتی هنرمندان می‌شود؛ اما این بار این نظم در کار باعث شد تا کارها، با کیفیت بهتری ارائه شوند.

این مجسمه ساز درباره آثار ارائه شده در این نمایشگاه گفت: مساله مهمی که در مجسمه سازی اتفاق می‌افتد، ارزش افزوده‌ای است که هنرمند به اشیا می‌دهد و این غیر از بخش هنرمندانه‌ای است که در کار وجود دارد. به عنوان مثال اگر یک ورق آهن را در اختیار یک مجسمه ساز قرار دهیم، زمانی که به وسیله ایده خودش آن را تبدیل به یک اثر هنری می‌کند، این شی ارزش افزوده پیدا می‌کند.

وقتی می‌تواند تا آنجا پیش رود که در اثر گذشت زمان تبدیل به یک اثر باارزش هنری برای هویت دادن به تاریخ یک ملت باشد و به نظر من بیشتر کارهای این دوره از این دو سالانه این قابلیت تبدیل را پیدا کرده‌اند.

رضا قره‌باغی همچنین در ارتباط با اقتصاد هنر و رابطه آن با پنجمین دو سالانه توضیح داد: اگرچه در این روزها صحبت از اقتصاد هنر و حراج‌های هنری مهم‌ترین مباحث حوزه‌های مختلف هنری در ایران را به خود اختصاص داده؛ اما برگزاری چنین بی‌ینال‌هایی یک فعالیت صرفا هنری و البته به شکل گسترده (با حضور مجسمه سازانی از شهرستان‌ها) در نظر گرفته می‌شود و این نکته از مواردی است که در موفقیت چنین رویدادی و توجه عمومی به آن تاثیر زیادی گذاشته است.

این مجسمه‌ساز ادامه داد: من خودم در این نمایشگاه سه اثر داشتم که جنس آنها از مواد ترکیبی بود، زمانی که به کار نگاه کنید فکر می‌کنید با یک کار سنگین روبه‌رو هستید اما زمانی که با کار روبه‌رو می‌شوید متدها و مقیاس‌های ذهنی شما می‌شکند و متوجه مشخصات دیگری در آنها می‌شوید؛ کار بسیار سبک است و کار دست است. این کارها در سه فرم تشکیل شده‌اند که تولد یک جنین را نشان می‌دهند که نشان‌دهنده شروع کارهای خود من از ابتدا هستند که در مراحل بعدی دو فرم بعد این مجسمه‌ها اشکالی جدی‌تر و کامل‌تر به خود می‌گیرند و در نهایت به یک بلوغ و تکامل می‌رسند.

دیلمغانی همچنین درباره کارهای موجود در نمایشگاه گفت: من به عنوان یک بیننده و مجسمه‌ساز می‌توانم بگویم کارها تقریبا حرفه‌ای بودند و همه سعی خود را در جهت زیبا ارائه دادن کار انجام داده‌اند.

شکل‌گیری این دو سالانه

شیخ‌الحکما می‌گوید: برای برگزای این دوسالانه جلسات فراوانی با حضور اعضای هیات‌مدیره تیم بی‌ینال چهارم در محل موزه هنرهای معاصر برگزار شد که در طی این جلسات تصمیماتی برای این بی‌ینال گرفته شد و در نهایت شورای سیاست‌گذاری انتخاب شد و پس از آن نیز اطلاعیه در سایت انجمن رفت و از دوستان علاقه‌مند خواستیم که در برگزاری این بی‌ینال ما را یاری کند و درنهایت در مرداد ماه فراخوان با تم «صلح زندگی و افق آینده» و با هدف کشف استعداد تازه اعلام شد. شورای سیاست‌گذاری متشکل بود از آقای بهروز دارابی، ایرج محمدی، حمید شانس، حمید رضایی، پریسا خزابی، رضا قره‌باغی و طاهرشیخ الحکما، در این دوره به جای اینکه یک دبیر باشد، شورای دبیران تشکیل شد که اعضای آن طاهرشیخ الحکما، پریسا خزایی و سید مجتبی موسوی بودند. در مرحله بعد شورای انتخاب شکل گرفت که اعضای آن همگی مجسمه‌ساز بودند و انتخاب آثار به کمک آنها صورت گرفت و اعضای آن متشکل بود از حمید شانس، رضا قره‌باغی، بهروز دانش و حمید رضایی و از بین کارهای رسیده که ۱۱۰۰ کار بود ۱۶۶کار به مرحله بازبینی دوم رسید که طی جلسات متعدد از بین این تعداد، ۱۰۳نفر کارشان وارد نمایش شد.

داوران

در این دور از این دوسالانه، داوران خارجی و داخلی حضور داشتند. در بخش داوران داخلی آقایان حمید شانس، سعید شهلاپور، بهروز دانش بودند که مجسمه‌ساز هستند. در بخش داوران خارجی رابرت مورگان و خانم سونگ‌جونگ هستند که در دوره قبلی نیز به عنوان داور حضور داشتند.

سفر به فرانسه

هیات داوران امسال برای نفر اول تا سوم جوایزی را در نظر گرفته‌اند. جایزه نفر اول ۲۰سکه بهار آزادی به همراه یک سفر تحقیقاتی به فرانسه، جایزه دوم ۱۵سکه و یک سفر به فرانسه و همچنین نفر سوم ۱۰سکه و سفر به فرانسه و در ضمن یک جایزه زیر ۳۵سال و برای فقط یک سفر تحقیقاتی به فرانسه به برگزیده این بخش اهدا می‌شود.