جنجال سفارش ۳۵‌میلیارد دلاری ساخت تانکرهای هوایی پنتاگون به ایرباس اروپا، این هفته موقعیت «جان مک کین» نامزد ریاست‌جمهوری حزب جمهوری‌خواه را نیز به چالش کشید و مشاور وی به دلالی منافع ایرباس متهم شد. از زمانی که فاش شد پنتاگون سفارش ساخت ۱۷۹ تانکر هوایی را به جای بوئینگ آمریکا به کنسرسیومی با مشارکت ایرباس اروپا داده است، روشن بود که کارزار تبلیغاتی گسترده‌ای علیه این اقدام جریان خواهد یافت. ارزش این سفارش را منابع مختلف ۳۵ تا ۴۰‌میلیارد دلار برآورد کردند.

ایالات متحده آمریکا، هم‌اکنون با یکی از بزرگترین بحران‌های اقتصادی دهه‌های اخیر خود روبه‌رو است و حتی بسیاری از کارشناسان اقتصادی آغاز یک چرخه رکود را هشدار می‌دهند. در چنین شرایطی، طبیعی است که سپردن کاری چنین عظیم به رقیب بوئینگ در داخل آمریکا تحمل نشود.

رقابت میان بوئینگ و ایرباس، سابقه‌ای طولانی دارد. این دو کنسرن، به عنوان تنها سازندگان هواپیماهای غول پیکر مسافربری و باربری، دائما کوشیده‌اند که سفارش‌دهندگان را از چنگ یکدیگر بربایند. فعالیت ایرباس برای فرانسه، آلمان و چند کشور اروپایی دیگر جنبه حیاتی دارد و همین نقش را بوئینگ در اقتصاد آمریکا ایفا می‌کند.

موضوع سفارش ساخت ۱۷۹ هواپیمای سوخت‌گیری نوع کی سی ۴۵ آ برای نخستین بار دو هفته پیش فاش شد. از همان زمان، پنتاگون از سوی محافل اقتصادی و رسانه‌های گروهی آمریکا به شدت مورد انتقاد قرار گرفت. اما این هفته، جنجال به مبارزات انتخاباتی نیز سرایت کرد.

مسوولان بلندپایه بوئینگ، جان مک کین نامزد حزب جمهوری‌خواه را متهم کردند که سال‌ها در تلاش‌های پنتاگون برای عقد قرارداد با ایرباس شرکت داشته است.

آنها علاوه بر این ادعا کردند که مشاوران مک کین در مبارزات انتخاباتی، تا سال ۲۰۰۷ جزو واسطه‌های منافع ایرباس بوده‌اند.

مک کین، این اتهامات را رد کرد و گفت تلاش او، ایجاد یک رقابت سالم تحت پیش‌شرط‌های مساوی میان دو شرکت بوده است.

همزمان با طرح این اتهامات، شرکت بوئینگ شکایتی رسمی تسلیم دیوان محاسبات ایالات متحده آمریکا کرد و خواستار جلوگیری از عقد قرارداد پنتاگون با ایرباس شد. دیوان محاسبات آمریکا صد روز برای بررسی این شکایت وقت دارد. «مارک مک گراو» مسوول تولید هواپیماهای سوخت‌گیری شرکت بوئینگ در این مورد گفت: «ما، با ناراحتی این قدم را برداشتیم. بوئینگ اغلب به چنین تصمیماتی اعتراض نمی‌کند. اما این بار با ما عادلانه برخورد نشد و روند مناقصه ناسالم بود».

به ادعای مک گراو روند مناقصه به اندازه کافی شفافیت نداشته و نیروی هوایی آمریکا، ضمن تغییر خواست‌های خود به نفع ایرباس، در یک اقدام ناگهانی، خواستار تانکرهای بزرگتر شده است. وی در یک کنفرانس تلفنی به خبرنگاران گفت: «ما مثل گذشته بر این عقیده‌ایم که هواپیماهای قدرتمندتری را با ریسک کمتر و قیمت مناسب‌تر پیشنهاد داده‌ایم».

اعتراض بوئینگ، از پشتیبانی بسیاری از سیاست‌مداران آمریکایی برخوردار شد. یکی از مهم‌ترین این پشتیبانان نانسی پلوسی سخنگوی فراکسیون حزب دموکرات در مجلس نمایندگان است. او تصمیم دارد گروهی را مامور بررسی اثرات واگذاری سفارش ساخت هواپیماهای سوخت گیری بر امنیت ملی آمریکا کند.

در صورت عقد قرارداد با ایرباس، بوئینگ آمریکا انحصار ساخت هواپیماهای سوخت‌گیری و به موازات آن ده‌ها فرصت شغلی را از دست خواهد داد. در نقطه مقابل، کنسرسیومی که با مشارکت ایرباس اروپا و یک شرکت آمریکایی تشکیل شده است، خواهد توانست امنیت شغلی را برای ۴۸‌هزار همکار خود تضمین کند.

براساس تصمیم ایرباس، قطعات تانکر هوایی جدید، در اروپا ساخته خواهد شد، اما مونتاژ نهایی آن در ایالت آلابامای آمریکا صورت خواهد گرفت. این مرکز ۲۰۰۰ فرصت شغلی تازه برای آمریکایی‌ها ایجاد خواهد کرد.