دنیای‌اقتصاد- با پایان جلسه علنی روز چهارشنبه گذشته مجلس، بررسی رسمی ‌لایحه هدفمند کردن یارانه‌ها در قوه مقننه موقتا تعطیل شد؛ اما صف‌بندی موافقان و مخالفان جزئیات این لایحه در خارج از صحن سبزرنگ بهارستان همچنان ادامه دارد. در این صف‌بندی که طی دو روز گذشته بیشتر در محل نمایشگاه مطبوعات شکل گرفت، نمایندگان موافق و مخالف این لایحه اغلب درباره جزئیات آن سخن گفتند و نظرات خود را با جدیت در این زمینه مطرح کردند. مخالفان، همچنان بر نظر خود مبنی بر تورم‌زایی شدید این لایحه و مهیا نبودن زمینه‌های عملیاتی کردن آن از حیث شناسایی جامعه هدف برای اختصاص یارانه سخن گفتند، چرا که به اعتقاد آنان جدا کردن بخشی از جامعه برای تخصیص یارانه هم غیرعادلانه و هم از لحاظ اجتماعی خطرناک است و به بروز تنش میان مردم منجر خواهد شد. موافقان نیز بار دیگر بر ضرورت این جراحی اقتصادی تاکید کردند و از چاره‌اندیشی دولت و مجلس برای به حداقل رساندن آسیب‌های احتمالی خبر دادند.

مخالفان: ادامه اشتباهات گذشته

در میان مخالفان، تندترین انتقادات را علیرضا محجوب، شخصیت کارگری شناخته شده مجلس مطرح کرد. او که در اردوی سالانه دبیران اجرایی خانه‌های کارگر سراسر کشور سخن می‌گفت، لایحه هدفمند کردن یارانه‌ها را «ادامه اشتباهات اقتصادی ۲۰ سال گذشته» خواند و گفت: اگر ۲۰ سال پیش از وقوع اشتباهاتی چون تک نرخی شدن ارز و تعدیل‌ اقتصادی جلوگیری کرده بودیم، دیگر نیاز نبود تا دولت بدهی بیش از ۱۳۰۰ واحد صنعتی را استمهال کند. محجوب برای مثال به حذف یارانه بنزین اشاره کرد و با انتقاد از «کاربرد آمارهای مبتنی بر حدس و گمان برای تصویب لایحه هدفمند کردن یارانه‌ها» افزود: این طور استنباط می‌شود که بنزین یارانه‌ای بیشتر توسط دهک‌های بالای جامعه مصرف می‌شود؛ این در حالی است که آمارهای مربوطه به گفته خود آقایان بر اساس حدس و گمان و احتمال استخراج شده است. مخالف دیگر این لایحه که روز گذشته در انتقاد از برخی جزئیات آن داد سخن داد، محمدرضا خباز، سخنگوی کمیسیون اقتصادی مجلس بود که از «دسته‌بندی مردم و ایجاد تنش و درگیری و کدورت در جامعه» ابراز نگرانی کرد.

به گفته او، یارانه در نظر گرفته شده در اجرای این طرح جزئی از بیت المال است و بیت‌المال هم به همه مردم تعلق دارد، باید به همه مردم داده شود و اینکه گفته شود؛ مثلا این پول به هفت دهک داده شود و به سه دهک داده نشود، خود در تناقض با عدالت قرار دارد.نماینده مردم کاشمر در مجلس که با پایگاه خبری «فرارو» مصاحبه می‌کرد، ادامه داد: این کارتی که قرار است صادر شود و فرضا ماهی

۱۰۰ هزار تومان در آن واریز شود باید برای همه مردم صادر شود، اما مسلما کسی که ماهی چند میلیون تومان درآمد دارد، خودش این کارت را نمی‌گیرد. کما اینکه در زمان توزیع کارت سوخت نیز بسیاری از ثروتمندان این کارت را دریافت نکرده و از سوخت آزاد استفاده کردند. اما نمی‌توان اینها را از ابتدا جدا کرد و به آنها کارت نداد چون معنای این کار به زبان بی‌زبانی این است که آنها هویت ایرانی ندارند و توهین به افراد است. خباز از غیرقابل اتکا بودن اطلاعات جمع‌آوری شده از سوی مرکز آمار برای اجرای این لایحه نیز سخن گفت و تاکید کرد که از نظر او، «مردم از ترس مالیات فرم‌ها را غیرواقعی پر کردند و به نظر من اکثر این فرم‌ها قابل اتکا نیستند.» مخالف سرشناس لایحه هدفمندسازی یارانه‌ها در روزهای گذشته، حسین فدایی بود که از مهیا نبودن زمینه اجرایی این لایحه انتقاد کرد. او که در غرفه خبرگزاری خانه ملت در نمایشگاه مطبوعات حاضر شده بود، در خصوص لایحه هدفمند کردن یارانه‌ها، اظهار داشت: ما هنوز نتوانسته‌ایم زمینه‌های لازم را برای اجرای این لایحه در جامعه فراهم کنیم.

موافقان: دولت و مجلس مراقبند

اما موافقان جزئیات این لایحه نیز همچنان بر نظرات خود پای می‌فشارند. غلامرضا مصباحی‌مقدم، رییس کمیسیون ویژه بررسی طرح تحول اقتصادی در این باره وعده بهبود معنی‌دار شرایط اقتصادی در پایان اجرای این طرح را داد و گفت: پس از پایان دوره‌گذار اجرای لایحه هدفمند کردن یارانه‌ها که تا پایان برنامه پنجم توسعه خواهد بود، با هیچ یک از دو عامل تورم ایجابی و روانی، روبه‌رو نخواهیم بود، چراکه بر این اساس پیش‌بینی کارشناسانه کمیسیون ویژه بررسی طرح تحول اقتصادی حاکی از آن است که تورم ناشی از اجرای لایحه هدفمند کردن یارانه‌ها پس از ۵ سال به کمتر از ۱۰‌درصد برسد. مصباحی‌مقدم درباره اینکه «آیا به آمار ارائه شده از سوی دولت مبنی بر پیش‌بینی تورم ۱۰ تا ۱۵‌درصدی اجرای لایحه هدفمند کردن یارانه‌ها، می‌توان اعتماد کرد یا نه؟» این طور پاسخ داد: برآورد دولت کارشناسی است. چون با پرداخت غیرنقدی یارانه‌ها، نقدینگی کاهش می‌یابد و در پایان دوره‌گذار، تورم ساختاری نیز کاهش یافته و تبدیل به صفر می‌شود. او در عین حال با تاکید بر لزوم مدیریت تورم ناشی از اجرای لایحه هدفمند کردن یارانه‌ها، گفت: باید مراقب باشیم که عامل روانی ایجاد تورم نیز در فضای کشور ایجاد نشود. با این حال، حشمت‌‌الله فلاحت پیشه، نماینده مردم اسلام‌آباد غرب نیز که در غرفه ایسنا در نمایشگاه مطبوعات حاضر شده بود، وعده تلاش مجلس برای کاهش اثرات منفی این لایحه را داد. او گفت: حداکثر تلاش مجلس این است که در موضوع بررسی یارانه‌ها حداقل آسیب‌ها متوجه مردم شود.

هشدار سایت توکلی درباره تبعات لایحه یارانه‌ها

سایت الف وابسته به احمد توکلی، نماینده تهران و رییس مرکز پژوهش‌های مجلس نوشت: بیژن عبدی اقتصاددان طی اظهارنظری با انتقاد از لایحه یارانه‌ها گفت: موافقان لایحه یارانه‌ها می‌گویند: دهک‎های بالا هفت تا هشت برابر بیشتر از دهک‎های پایین از یارانه برخوردار می‎شوند. این ادعا هم عجیب و غیرقابل اثبات است. بنده خوشحال می‎شوم که این دوستان به ما هم توضیح بدهند که چطور به این اعداد و ارقام رسیده‎اند. ببینید این ادعا که دهک آخری برای مثال پنج برابر بیشتر از دهک اول از یارانه‎ها برخوردار می‎شود، می‎تواند منطقی و قابل قبول باشد؛ اما ظاهرا اشتباه این دوستان این است که هر دهک را برابر ده‌درصد جمعیت کشور گرفته‎اند؛ در صورتی که این اصطلاح صحیح نیست. بنابراین تمام برآوردها و پیش‎بینی‎ها از اجرای طرح، برآوردهای خیالی است؛ چون همان‎طور که گفتم پایه طرح براساس اطلاعات غلط و غیرشفاف بنیان نهاده شده است؛ بنابراین چشم‎انداز روشن و امیدوار کننده‎ای از آینده این طرح وجود ندارد. با این حال همین دوستان مدام تاکید می‎کنند که باید این طرح اجرا بشود، آثار تورمی ندارد و اگر هم داشته باشد آن را کنترل می‎کنیم و متاسفانه چشم‌ خود را برروی این حقایق بسته‎اند. سوال اول من از این آقایان این است که فرض کنید همه قیمت‎ها به قیمت‎های بین‎المللی برسد، آیا کشورهای دیگر هم وقتی بحث قیمت‎ را مطرح می‎کنند بدون توجه به درآمد کشور خود و سطح درآمد عمومی این برنامه‎های آزادسازی را اجرا می‎کنند یا با توجه به آن؟ اولین و مهم‌ترین دغدغه هر دولتی حفظ درآمد و قدرت خرید اتباع آن کشور است، چون اگر قدرت خرید کاهش پیدا کند به تبع آن تولید هم کاهش پیدا می‌کند و رکود اتفاق می‎افتد. وقتی هم رکود اتفاق می‎افتد، پیامد آن بیکاری است بیکاری هم قدرت خرید را به شدت کاهش می‎دهد و این دور باطل خطرناک‎ترین اتفاق برای یک جامعه و یک حکومت است. اولین آن‎ها، شوک تورمی ناشی از افزایش زنجیروار قیمت‎ها است. به هرحال تجربه ثابت کرده که در کشور ما این‎طور نیست که اگر هزینه انرژی چندبرابر بشود، طبق فرمول‌درصد هزینه انرژی در قیمت تمام شده را محاسبه کنند و به همان نسبت قیمت کالا را افزایش بدهند. هیچ کس این‎گونه محاسبه نمی‎کند. هرکس به هر میزان که توانایی و امکان آن را داشته باشد، قیمت‎های خود را تا چند برابر افزایش می‎دهد؛ چون شبکه‎های تولید و توزیع در کشور ما متاسفانه انحصاری است. آثار ثانویه روانی این اتفاق در جامعه نیز قابل بررسی است. بدبینی مردم، تعجیل برای خرید اقلام و اثراتی که این موج بر زندگی مردم و سلامت و امنیت اجتماع خواهد گذاشت نیز بسیار نگران‌کننده است. خودتان قضاوت کنید که چه بلایی بر سر این چرخه اقتصادی خواهد آمد. فراموش نکنیم اگر آمریکا و دشمنان ملت ایران از طریق بحران‎های اجتماعی و سیاسی نتوانستند انقلاب مخملی را در کشور پیاده کنند، ما به دست خودمان شرایط ایجاد بحران‎های اجتماعی فراگیر و اعتراضات گسترده مردمی را با افتخار فراهم می‎کنیم؛ یعنی شرایطی را فراهم می‎کنیم که به نفع هیچ کس نیست و وقتی آتش آن شعله‎ور شد و دود آن به چشم همه رفت، تازه تقصیرها را به گردن دیگران می‎اندازیم و مسوولیت عواقب تصمیم‎ها و عملکرد خودمان را نمی‎پذیریم.