از زنان، برای همه

آزاده جعفریان

ازآغاز سده بیستم تدریجا این امکان برای زنان بسیاری فراهم شد تا در کنار مردان بتوانند ببینند و تصور کنند و جهان باورهایشان را از دیدگاه شخصی خود برای مخاطب روایت کنند. پیش از این، هنر آن هم از نوع تجسمی، کار و حرفه‌ای مردانه تلقی می‌شد و زنان نقش سوژه برای نقاشی، مجسمه‌سازی و... مردان را بازی می‌کردند، ولی امروزه خود خالق بسیاری از آثار خوب هنری هستند. زنان هنرمند صاحب سبک در تمام زمینه‌های هنری فعالیت می‌کنند و نباید از این نکته غافل شد که امروزه در دانشکده‌های هنری اغلب هنرجویان ایرانی را دختران تشکیل می‌دهند و در کنار آنان تقریبا نیمی از شرکت‌کنندگان نمایشگاه‌های هنری زن هستند و جالب اینکه اغلب گالری دارهای تهران نیز زن هستند که آنها با انتخاب آثار و برگزاری نمایشگاه‌های مختلف هنری نقش جهت‌دهنده‌ای در هنر معاصر ایران دارند و شاید با این انتخاب سلیقه مخاطبان و علاقه‌مندان به آثار هنری هم تغییر کرده و امروزه آثاری که احساس و ظرافت در آنها حرف اول را می‌زند، مورد پسندتر هستند.

منصوره حسینی، استاد پیشکسوت نقاشی می‌گوید: زنان المان‌های خاصی برای خلق اثر ندارند و هرکسی با ویژگی‌های خاص روحی خود به خلق اثر می‌پردازد. به عنوان مثال کار سهراب سپهری به مرحله‌ای از احساس می‌رسد که می‌گویند زنانه است و کارهای من به مرحله‌ای از شجاعت و تهور که مردانه تلقی می‌شود، نه مردانگی آثار من عیب است و نه ظرافت کارهای سهراب.

زنان، رکن اصلی هنرهای تجسمی ایران

این روزها جشنواره‌ها و نمایشگاه‌های متعدد هنری در زمینه ظهور و بروز استعدادهای زنان در کشور برگزار می‌شود؛ جشنواره فیلم کوثر، جشنواره فیلم پروین اعتصامی و ششمین نمایشگاه تجلی احساس از جمله جشنواره‌ها و نمایشگاه‌هایی ویژه زنان است. این جشنواره‌ها زمینه اصلی کشف استعدادهای زنان هنرمند را فراهم می‌آورد؛ جشنواره فیلم پروین اعتصامی در آذر ماه امسال پنجمین دوره خود را پشت سر گذاشت؛ در این جشنواره زنان و مردان در کنار هم فیلم‌های کوتاهی با موضوع زن را به جشنواره ارایه کردند و موضوع جشنواره زنان بودند. در ششمین نمایشگاه تجلی احساس تنها زنان شرکت کردند و آثارشان را در منظر نمایش و قضاوت گذاشتند. نمایشگاه تجلی احساس در بخش‌های نقاشی، نیوآرت (هنرجدید)، ویدئوآرت (تصویربرداری از فضا، رفتار و عمل برای بیان مفهوم)، پرفورمنس(حرکات نمایشی تئاترگونه برای بیان مفهوم و بدون کلام)، فتوآرت (عکس‌های دیجیتالی که در کنار هم مفهوم هنری را بیان می‌کنند) و چیدمان در نگارخانه فرهنگسرای نیاوران برپا شد. ششمین دوره نمایشگاه تجلی احساس پس از ده سال وقفه و دوباره تعویق در زمان برگزاری طی فراخوانی از طرف دفتر هنرهای تجسمی معاونت هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با موضوع مهرمادری و آزاد با هدف نمایش پیشرفت‌های هنری هنرمندان زن ایرانی، گسترش و توسعه هنر مبتنی بر ارزش‌های والای معنوی و فرهنگ دینی و ملی، معرفی زنان هنرمند ایرانی و ایجاد زمینه برای ظهور خلاقیت‌های هنری برگزار شد.

در ششمین دوره نمایشگاه تجلی احساس طبق گفته غلامعلی طاهری دبیر نمایشگاه، تعداد۲۰۰۰ اثر نقاشی و ۱۱۰ اثر هنرجدید به دبیرخانه ارسال شد که این میزان شرکت‌کننده نسبت به سال‌های گذشته نشان دهنده رشد کمی نمایشگاه تجلی احساس بود. با یک نگاه اجمالی به دوره‌های پیشین می‌شود به رشد حدود سه برابری در این دوره پی برد که از میان آثار رسیده فقط ۱۱۰ اثر نقاشی و ۱۱ اثر هنر جدید در نمایشگاه حضور پیدا کرد که خود نمایانگر دو نکته است؛ نخست آنکه سطح هنری اکثریت آثار رسیده در حد راهیابی به نمایشگاه نبوده و یا اینکه فضای فرهنگسرای نیاوران برای برگزاری اینچنین نمایشگاهی پس از ده سال وقفه با این تعداد شرکت‌کننده مناسب نبوده است.

نمایشگاه تجلی احساس از سال ۱۳۷۳ کار خود را آغاز و در پنج دوره گذشته تنها در زمینه نقاشی در فرهنگسرای نیاوران برگزار شده است. همه آثار در این نمایشگاه به نوعی نمایانگر حس‌ها، درونیات و خواسته‌های زن امروز است که نیازمند بودن و دیده شدن هستند، حضور زنان به عنوان هنرمند و خالق اثر و نه سوژه قابلیت‌های عاطفی هنر را ارتقا داده و هر جا که زنان به هنرآفرینی پرداخته‌اند، تمنای اعتلای نگرش‌های عاطفی به هستی را در نهاد مخاطبان رویانده‌اند و می‌دانیم که تقویت نگرش زیبایی‌شناسانه در مخاطب، باعث نگاه لطیف به هستی و جامعه می‌شود و چه خوب اگر عرصه ظهور و بروز استعداد‌ها را برای تمام زنان جامعه به ویژه زنان هنرمند فراهم کنیم.