در دومین روز میزگرد بنزین عنوان شد
وضعیت نابسامان بنزین، برون‌داد نظام تصمیم‌سازی
دنیای‌اقتصاد- دومین روز میزگرد تخصصی «بنزین، افزایش قیمت به شرط اصلاح ساختار» با حضور حسن سبحانی، عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی، غلامحسین حسن‌تاش، رییس سابق موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی و فرشاد مومنی، عضو هیات‌علمی دانشگاه علامه طباطبایی در دانشکده اقتصاد این دانشگاه برگزار شد. مومنی که گرداننده این نشست بود، سیاست‌گذاری در حوزه انرژی کشور را یکی از پرمناقشه‌ترین و غم‌انگیز‌ترین رویه‌های مواجهه با یک مساله حیاتی در ۱۰سال گذشته دانست. سبحانی نیز، با تشریح تصمیمات اتخاذ شده درباره بنزین، گفت: با توجه به وجود اتفاق‌نظر در مورد بالا بودن مصرف بنزین در کشور، مجلس تصمیم به کاهش حدود ۲۰میلیون لیتری مصرف بنزین در روز گرفت و برای عملیاتی کردن این تصمیم دو راهکار پیشنهاد شد. وی روش قیمتی را یکی از این راهکارها خواند و توضیح داد: اگرچه افزایش قیمت بنزین به ۵۰۰تومان، ممکن است به کاهش یک‌سومی تقاضا بیانجامد، اما موجب وارد کردن فشار تورمی زیادی به جامعه می‌شود و هزینه‌هایی را نیز در عرصه‌های سیاسی و اجتماعی به کشور وارد می‌کند.
عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس افزود: روش دیگر، روش غیرقیمتی است. به این معنا که با هدف کاهش ۲۰میلیون لیتری مصرف روزانه، بنزین سهمیه‌بندی شود. مزیت این شیوه در آن است که اثر تورمی چندانی نخواهد داشت. ضمن اینکه خلوت شدن خیابان‌ها به ویژه در شهرهای بزرگ، باعث ارتقای بهره‌وری سیستم حمل و نقل عمومی موجود می‌شود. البته این روش معایبی نیز دارد، از جمله آنکه موجب نارضایتی اجتماعی افرادی می‌شود که سهمیه بنزین تکافوی نیازشان را نمی‌دهد. از سوی دیگر، سهمیه‌بندی می‌تواند به ایجاد نوعی بازار سیاه بنزین منجر شود. سبحانی در مجموع تصمیمات اتخاذ شده در حوزه بنزین را قابل دفاع دانست و گفت: نظام حاکمیتی به این نتیجه رسید که روش غیرقیمتی در شرایط کنونی برای کاستن از میزان مصرف بنزین مناسب‌تر است، چرا که هزینه‌های ناشی از کاهش تقاضای بنزین به روش قیمتی به مراتب بیشتر از هزینه‌های کاربرد روش غیر قیمتی است.وی تصریح کرد: در دو یا سه سال آینده با اجرای طرح سهیمه بندی ۱۰میلیارد دلار صرفه‌جویی ارزی حاصل خواهد شد که تمام آن صرف توسعه سیستم حمل و نقل عمومی خواهد شد و پس از آن می توان به واقعی کردن قیمت بنزین اقدام کرد.از سوی دیگر حسن تاش به بی‌اثر بودن بحث‌های دانشگاهی بر تصمیم گیرندگان اقتصاد کشور اشاره کرد و گفت: معضل امروز بنزین برون دادن نظام تصمیم سازی کشور است.فرصت‌های زیادی را برای اصلاح این ساختار از دست دادیم تا در حال حاضر به وضع نگران کننده‌ای رسیده‌ایم.
به گفته حسن تاش، وضعیت مصرف سایر حامل‌های انرژی کشور نیز بهتر از بنزین نیست و به زودی در مورد گازوئیل و گاز هم به بحرانی‌های مشابهی برخواهیم خورد.وی هدف ایجاد سازمان بهینه سازی مصرف سوخت را پرداخت یارانه به طرح‌های صرفه جویی درمصرف انرژی به جای پرداخت یارانه مستقیم به سوخت برشمرد و افزود: پرمصرفترین خودروهای کشور، پرترددترین آنها نیز هستند که این به دلیل توسعه نیافتگی سیستم حمل و نقل عمومی مسافر و بار است. ضمن اینکه خودروسازان کشور همچنان در حال تولید خودروهای پرمصرف هستند.
به گفته حسن تاش، ۷۰درصد نفت خام دنیا صرف حمل و نقل می شود و به همین دلیل قیمت جهانی بنزین با شدت بیشتری نسبت به قیمت نفت خام افزایش یافته است. وی به ضعف تولید در پالایشگاه‌های ایران اشاره کرد و گفت: پالایشگاه‌های ایران ۳۷درصد نفت خام را به نفت کوره که کم ارزش‌ترین فرآورده نفتی است تبدیل می کنند که این بسیار بالاتر از استاندارد جهانی است. رییس سابق موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی، سهمیه‌بندی بنزین را روش چندان مناسبی ندانست، اما در عین حال گفت: در شرایط فعلی چاره دیگری جز سهمیه‌بندی بنزین نداریم. هرچند خطرات ایجاد بازار سیاه و رانت به شدت احساس می‌شود. افزون بر این، موفق شدن کامل طرح سهمیه‌بندی نیز، مشکلات اساسی ما را حل نخواهد کرد: همچنان خودروهای ما ۲۰لیتر در هر ۱۰۰کیلومتر بنزین می‌سوزانند و پالایشگاه‌ها با کیفیت پایین و کارآیی نامناسب عمل می‌کنند باید با یک عزم ملی، به رفع این معضل همت کرد. وی نظام قیمت‌گذاری بنزین و گازوییل با تفاوت بیش از ۸۰تومانی آنها رخ را غلط خواند و اضافه کرد: قیمت‌های جهانی بنزین و گازوییل بسیار به هم نزدیک است و احتمال اینکه بنزین و گازوییل در پمپ بنزین‌های ایران باهم مخلوط شوند و در نتیجه آلوده‌کنندگی بنزین مصرفی کشور افزایش یابد، بالا است. در این میزگرد همچنین مومنی به اتفاق‌نظر در مورد اهمیت بنزین اشاره کرد و افزود: با توجه به اینکه در مورد جدی بودن معضل بنزین اتفاق‌نظر وجود دارد، باید پرسید تا زمانی که نظام تصمیم‌سازی کشور یک راهبرد روشن و واحد در بخش انرژی نداشته باشد، برخورد موردی و روزانه با معضلات پدید آمده، چیزی جز به تعویق انداختن مشکل خواهد بود که هزینه برخورد منطقی و عاقلانه با آن را افزایش می‌دهد؟به گفته مومنی در ۱۰ سال گذشته بالاترین سطح سرمایه‌گذاری کشور در حوزه انرژی صورت گرفت، اما هنوز با بحران‌های جدی در مورد حامل‌های انرژی روبه‌روییم و این یعنی اینکه سرمایه‌ها در جای درستی خرج نشده‌اند. از سوی دیگر سبحانی نیز درباره اتخاذ یک راهبرد واحد در زمینه انرژی در کشور، گفت: وفاداری به مقوله توسعه پایدار ضروری است، اما در شرایط موجود باید بدانیم دلیل تصمیم‌گیری‌هایی که به نظر غیرکارشناسانه می‌آیند، چیست؟
وی خاطرنشان کرد: نمایندگان مجلس در اسفند ماه ۸۵، قیمت گازوئیل را از ۱۶۵ریال به ۴۵۰ رساندند و در اردیبهشت دوباره قیمت آن را از ۴۵۰ریال به ۱۶۵ریال بازگرداندند، جای سوال دارد.
وی تصریح کرد: یا باید پرسید که چرا درخصوص تعیین نرخ بهره بانکی، مجموعه‌ای از کارشناسان و مسوولان مرتبط یک تصمیم را می‌گیرند و در دولت، تصمیم دومی اخذ می‌شود؟ عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس افزود: مهم‌ترین دلیل این مساله آن است که تصمیم‌گیران به دلیل مواجهه با توده مردم، وضعیت زندگی مردم را مشاهده می‌کنند و از نارضایتی سیاسی و اجتماعی آنها نگرانند. حسن تاش نیز بر دستور تصمیم‌گیری در شرایط اقتصادی ایران تاکید و افزود: غفلت از تصمیم‌گیری مناسب، کاملا احساس می‌شود. ستاد برنامه‌ریزی برای انرژی در کشور وجود ندارد شورای عالی انرژی نیز بعد از چند سال از تصویب قانون تشکیل خود در هفته گذشته اولین جلسه‌اش را تشکیل داده است.
این استاد دانشگاه، صادرات میعانات گازی را که مجموعه‌ای از عملیات ساده قابل تبدیل به بنزین است، اشتباه بزرگی خواند و افزود: از سوی دیگر تامین مصرف بی رویه بنزین داخلی نیز یک اشتباه راهبردی است. بهتر آن است که پالایشگاه‌های کشور با تولید بنزین و گازوئیل به صادرات آن بپردازند و برای کشور کسب درآمد کنند. وی با اشاره به اینکه کارت هوشمند سوخت نوعی کوپن لوکس دیجیتالی است، تصریح کرد: انتشار کوپن کاغذی بسیار کم هزینه‌تر و کم دردسرتر از سیم‌کارت هوشمند بود.سبحانی در پاسخ پرسش درباره آثار افزایش قیمت بنزین بر بودجه دولت گفت: چون دولت مصرف‌کننده بنزین است، افزایش قیمت هر چند اندک ۲۰ تومان به افزایش هزینه آن می‌انجامد و با اینکه این افزایش قیمت با هدف کسب درآمد بوده نه کاهش مصرف بنزین به دلیل اثر تورمی افزایش قیمت بنزین روی سایر کالاها، رشد قابل ملاحظه‌ای در هزینه‌های دولت را موجب می‌شود و حتی ممکن است به کسری بودجه دولت بینجامد. مومنی نیز در جمع‌بندی این میزگرد گفت: در نظام اقتصادی رانتی، دو عامل به ضعف سیاست‌های تصمیم‌سازی می‌انجامد: یکی کوتاه فکری و اکنون نگری و دیگری تمایل به غیر شفاف کردن فرآیندهای تصمیم‌سازی و تخصیص منابع به نظر می‌رسد ادامه این وضعیت به نفع هیچ فرد و گروهی در کشور نباشد و امیدواریم مجلس راهکاری بیندیشد تا این روند مهار شود.
ارسال نظر